در اكثر موارد پس از عفونت اول، میكروارگانیسم باقی می‌ماند و در موارد نادری باكتری به طور كامل محو خواهد شد. در این مرحله پاسخ ایمنی IgM كاهش و IgG افزایش می‌یابد. معمولا تبدیل قابلیت IgM به IgG 23-22 روز بعد از ابتلا صورت می‌گیرد. این نوع پاسخ ایمنی (IgG) مادامی كه باكتری به طور كامل و یا ناقص ریشه‌كن شود در بدن فرد وجود خواه داشت.
در افراد عفونی شده‌ای كه علائم بالینی واضح ندارند، ناخوشی‌های تحت بالینی دیده شده است و نتیجه نهایی عفونت بستگی به عوامل بیماریزای دیگر و یا اختصاصات جسمی فرد مبتلا دارد.
در بررسی اخیر نشان داده شد كه در یك دوره زمانی خاص، كودكی بدون علائم بالینی واضح بیش از دو سال دچار آسیب مخاطی معده بوده است، در حالی كه این مدت علائم بالینی از خود نشان نداده بود.
تشخیص
بیشتر بیمارانی كه در آزمایش‌های تشخیصی هلیكوباكترپیلوری شركت می‌كنند افرادی هستند كه سابقه زخم معده داشته و در گذشته هیچ‌گاه دارویی جهت درمان عفونت هلیكوباكترپیلوری دریافت نكرده یا افرادی با سابقه لنفوم مخاط گوارش بوده‌اند. امروزه در بیمارستان‌ها اغلب آزمایش‌های تشخیص هلیكوباكترپیلوری بر روی بیمارانی انجام می‌شود كه از درد شكمی پیوسته شكایت دارند و معاینات بالینی لزوم بكارگیری این روش‌های تشخیصی را تایید می‌كند. هر بیمار پس از آزمایش‌های متعدد و اطمینان از مثبت بودن جواب عفونت بایستی تحت درمان قرار گیرد.
تاكنون دو روش برای تشخیص وجود هلیكوباكترپیلوری معرفی شده است كه عبارتند از:
- روش آندوسكوپی و آزمایش‌های جانبی یا روش تهاجمی (Invasive)
- روش‌های غیرآندوسكوپیك یا غیرتهاجمی (Non-Invasive)
معمولا همراه با عمل آندوسكوپی آزمایش‌های تكمیلی دیگری مانند آزمایش اوره آز سریع، آزمایش میكروسكوپی بافت نمونه‌برداری شده و همچنین كشت انجام می‌شود.
آزمایش‌هایی كه در آنها از آندوسكوپی استفاده نمی‌شود شامل انواع روش‌های سنجش آنتی‌بادی علیه هلیكوباكتر و نیز آزمایش تنفسی اوره آز (UBT) است.
گاهی نیز روش‌های تشخیص هلیكوباكتر را به شكل دیگر به دو دسته تقسیم می‌كنند:
دسته اول روش‌هایی كه مستقیما وجود میكروارگانیسم در آنها آزمایش می‌شود؛ نظیر هیستولوژی، كشت و واكنش زنجیره‌ای پلیمراز (PCR) و دسته دوم روش‌هایی كه به طور غیرمستقیم حضور باكتری به وسیله سنجش یكی از فرآورده‌‌های متابولیكی باكتری نظیر آنزیم اوره آز و یا سنجش میزان پاسخ هومورال میزبان به عفونت، مورد آزمایش قرار می‌گیرد.
در انتخاب آزمایش مناسب جهت تشخیص توجه به این نكته بسیار ضروری است كه آیا بیمار قبل از آزمایش آندوسكوپی شده یا به وسیله آنتی‌بیوتیك‌ها بیسموت یا مهاركننده‌های پمپ پروتونی مورد درمان قرار گرفته است یا نه. هر كدام از این موارد تاثیر جدی در نتیجه آزمایش خواه داشت.
آزمایش تنفسی (UBT) حساسیت 98-90 درصد و ویژگی 90-85 درصد داشته كه در آن اوره با كربن نشاندار 13 یا 14 از طریق خوراكی به بیمار داده می‌شود. اوره پس از تجزیه آنزیمی به وسیله اوره از میكروارگانیسم به آمونیاك و دی‌اكسید كربن تبدیل می‌شود كه در آن كربن نشاندار از طریق ریه‌ها دفع و سپس میزان Co2 نشاندار بازدمی اندازه‌گیری می‌شود. از نظر هزینه، آزمایش تنفسی (UBT) به مراتب گران‌تر از آزمایش سرولوژی است.
روش‌های دقیق سرولوژی حساسیت 95-91 درصد و ویژگی 92-85 درصد می‌باشد و هزینه كمی برای انجام آزمایش لازم است. در آزمایش‌های سرولوژیك، تشخیص عفونت فعال امكان‌پذیر نیست، چرا كه یك بیمار می‌تواند حتی پس از گذشت سه سال از بهبودی و ریشه‌كن شدن باكتری تیتر آنتی‌بادی بالایی علیه هلیكوباكتر پیلوری داشته باشد.
هر دو آزمایش سرولوژی و آزمایش تنفسی (UBT) از جمله روش‌های تشخیصی سریع و تقریبا ارزان‌قیمت و با سهولت استفاده برای مصرف‌كنندگان است. این دو آزمایش را می‌توان با یك بار مراجعه بیمار انجام داد.
اساس روش‌های تهاجمی كه جهت تشخیص هلیكوباكترپیلوری به كار گرفته می‌شوند، مبتنی بر بیوپسی بافت معده از طریق آندوسكوپی است. قطعات بیوپسی كه از مناطق مشكوك به دست آمده است، می‌تواند برای كنترل وجود باكتری، كشت داده شده یا برای مطالعات بافت‌شناسی و پاتولوژیك از آن برش تهیه شود و یا برای مشاهده میكروارگانیسم‌های احتمالی از آن تهیه و سپس در زیر میكروسكوپ مطالعه گردد. لازمه انجام این آزمایش، انجام عمل پرهزینه آندوسكوپی است.
امروزه سعی می‌شود جهت تشخیص هلیكوباكترپیلوری از روش‌های سریع، غیرتهاجمی و ارازن استفاده شود تا بتوان سیر ریشه‌كنی عفونت را بهتر از قبل پیگیری كرد.
چگونگی انتخاب روش تشخیص
در انتخاب روش تشخیص هلیكوباكترپیلوری در فرد مشكوك دقت آزمایش، قیمت و نیز مصرف احتمالی آنتی‌بیوتیك یا داروهای مهاركننده پمپ پروتونی و یا تركیبات بیسموت توسط بیمار قبل از تشخیص بسیار مهم است. هچنین بروز تظاهرات بالینی خاص نیز می‌تواند در نتیجه آزمایش تاثیر جدی بگذارد.
برای خواندن بخش اول- آشنایی با هلیكوباكتر پیلوری- اینجا کلیک کنید.
برای خواندن بخش سوم- آشنایی با هلیكوباكتر پیلوری- اینجا کلیک کنید.
