به قلم : لیلا فرضی ؛ کارشناس آموزش ابتدایی
تحریریه زندگی آنلاین : خلاقیت یعنی آفرینندگی، توان ساخت و خلق نمودن چیزی نو است. برای کودکان چیزی لذتبخشتر از این نیست که بتوانند چیزی جدید را خلق کنند. خلاقیت یکی از مهمترین مهارتهای کودک است که در طول رشد خود به آن دست پیدا میکند. خلاقیت زبان بروز احساسات کودک است. کودک با خلق یک اثر نو یا با خلق یک تصویر جدید احساسات درونی خود را به صورت آزادانه بیان میکند.
برای پرورش خلاقیت کودک میتوانیم از روشهای زیر استفاده کنیم:
ایجاد محیطی امن برای تفکر خلاق کودک
کودک برای تولید ایدههای جدید برای خلق کردن به محیطی نیاز دارد که از لحاظ ذهنی امن باشد. یعنی والدین به جای انتقاد از کودک و کارهایش باید ایدههای او را تشویق و تحسین کنند و بهتر است از او بپرسند چه چیزی در ذهنش داشته است.
والدین باید تلاش کنند کودکشان بدون ترس از اشتباه کردن ایدههای جدید ذهنش را تجربه کند. کودکان را مدیریت و کنترل نکنید. وقتی کودک آزادانه و به تنهایی کاری انجام دهد، به صورتی درونی از خودش خلاقیت نشان میدهد.
موضوعات مورد علاقه کودک را کشف کنید
سعی کنید کودک را در محیطهای مختلف و شرایط متفاوت قرار دهید تا موضوعات مورد علاقه کودک کشف شود، مثلا شما میتوانید کودک را در محیطهای هنری یا مهارتی قرار دهید و بر میزان علاقه او دقت کنید تا رشته مورد علاقه کودک کشف شود، مثلا اگر کودک به خلق آثار هنری علاقه نشان داد، بهتر است در همان زمینه فعالیت کند و انرژی کودک در رشتههایی که به آن علاقه ندارد، تلف نشود.
بازیهای خلاقانه
در زمان بازی اجازه دهید کودکتان خودش بازی خلق کرده یا بازی طراحی کند. ممکن است بازی که کودک طراحی کرده است، از نظر ما مفهوم و هدفی نداشته باشد، اما از نظر کودک هدف خاصی را دنبال کند. سعی نکنید حین بازی کودکتان را کنترل یا رفتار او را تصحیح کنید، مگر اینکه خطری او را تهدید نماید. اگر کودکتان از شما در انتخاب بازی کمک خواست سعی کنید بازیهایی را پیشنهاد دهید که باعث افزایش هوش حرکتی - جنبشی کودک شوند. از بازیهایی استفاده کنید که باعث تقویت قوه تخیل و یا مبنی بر آموزشهای مختلف مهارتی یا آموزش رنگها، اشکال هندسی و ... باشند. بهتر است برای تقویت خلاقیت کودک از ساخت کاردستی کمک بگیرید. زمانی که کودک کاردستی میسازد، به طور همزمان اعصاب حسی - حرکتی او کار میکند و موجب افزایش خلاقیت در کودک میشود.
تاثیر موسیقی برای افزایش خلاقیت کودک
خواندن آوازهای کودکانه تاثیر بسزایی در افزایش خلاقیت کودک دارد. میتوانید با استفاده از وسایل موجود در خانه با همراهی کودکتان موسیقی بسازید، مثلا با استفاده از لیوان و قاشق آهنگ بسازید. همچنین میتوانید با کمک کودکتان شعرهای ساده بسازید و آن را با یکدیگر همخوانی کنید، مثلا این شعر میتواند درباره یکی از عروسکهای فرزندتان باشد.
استفاده از تلویزیون و بازیهای رایانهای را محدود کنید
استفاده بیرویه از بازیهای رایانهای یا تلویزیون و اینترنت، فرصت فکر کردن را از کودکان میگیرد، همه چیز را به صورت آماده در اختیار کودکان قرار میدهد و مانع شکوفایی خلاقیت در کودکان میشود. علاوه بر آن باعث بروز آشفتگی و مشکلات خواب و وابستگی در کودکان میگردد.
نقاشی کردن
با استفاده از نقاشی کردن درباره موضوعهای آزاد خلاقیت کودکان را افزایش دهید. موضوع آزاد یعنی نقاشی که به دلخواه خود کودک باشد، شما به عنوان والدین فقط موضوع نقاشی را به کودک خود بگویید. نمونهای به او ندهید یا نحوه نقاشی او را کنترل نکنید، مثلا بگویید درباره بستنی نقاشی بکش، لازم نیست بستنی را جلوی کودک بگذارید و از او بخواهید همان بستنی را بکشد. اجازه دهید کودک بستنی که در ذهنش خلق کرده است را بکشد، اگرچه آن بستنی در دنیای واقعی اصلا وجود نداشته باشد.
کودکتان را تشویق کنید
سعی کنید کودکتان را در حین مراحل کار تشویق کنید. به جای اینکه در پایان کار بگویید چه نقاشی زیبایی!! تشویق در حین کار باعث تلاش مضاعف کودک میشود، به او انرژی میدهد و اعتماد به نفس او را افزایش میدهد. اغلب کودکان از اشتباه کردن میترسند، حتی اگر کودکتان اشتباه کرد، او را مورد تشویق قرار دهید و سپس با زبان دوستانه و پیشنهادی او را اصلاح کنید، مثلا بگویید نقاشی خیلی زیبایی کشیدی (نقاط قوت نقاشی را بگویید)، به جای رنگ انگشتی میتوانستی از گواش هم استفاده کنی.
استفاده از کتاب برای افزایش خلاقیت کودک
والدینی که برای کودکشان کتاب میخوانند باعث پرورش مهارتهای شنوایی و تقویت قوه تخیل و بینش کودک خود میشوند. اگر والدین به طور مکرر برای کودک خود کتاب بخوانند، دایره لغات کودک افزایش مییابد و کودک زودتر صحبت میکند. کتابها به کودک کمک میکنند کلمات جدیدی را یاد بگیرند. توصیه میشود از خواندن داستانهای کوتاه شروع کنید و منتظر بمانید کودک با تفکر خلاقانه در داستان، سوالهایی از شما بپرسد تا ذهنش درگیر شود. این کار باعث شکوفایی خلاقیت و پرورش مهارت حل مسئله در کودک میگردد. کودکانی که در سن پایین کتابخوانی را آغاز میکنند، در بزرگسالی نیز به کتاب خواندن علاقه خواهند داشت. روشهای زیادی برای پرورش خلاقیت کودکان وجود دارد که به ۸ مورد از آنها اشاره کردیم. والدین میتوانند با توجه به ویژگیهای فردی کودکشان از راههای دیگری نیز برای تقویت خلاقیت کودک خود استفاده کنند، اما در نظر داشته باشید که خلاقیت صرفا یک استعداد نیست، بلکه مهارتی است که والدین میتوانند با پرورش آن به کودکان برای ساخت آیندهای بهتر کمک کنند. مهمترین نکته این است که والدین باید کودک خود را در این مسیر همراهی نمایند.
