به قلم : مریم نوحهگری ؛ دانشجوی کارشناسی ارشد تغذیه ؛ دانشگاه علوم پزشکی ایران
nohegarim@gmail.com
تحریریه زندگی آنلاین : ارتباط دیابت و سردرد: چگونه قند خون بر سر دردهای شما تأثیر میگذارد؟
دیابت ملیتوس بیماری است که موجب اختلال در متابولیسم گلوکز به دلیل تولید ناکافی انسولین، اختلال در عملکرد آن یا کمبود انسولین میشود. افراد مبتلا به دیابت ممکن است به دلیل نوسانات سطح قند خون، از جمله افزایش (هایپرگلیسمی) یا کاهش (هیپوگلیسمی) قند خون، سردردهای مزمن را تجربه کنند.
عواملی مانند مصرف کربوهیدرات، داروها، ورزش و حتی بیماریها میتوانند تأثیر زیادی بر سطح قند خون داشته باشند. زمانی که قند خون به طور غیرعادی بالا یا پایین میرود، افراد میتوانند دچار سردردهایی شوند که به شدت بر کیفیت زندگی آنها تأثیر میگذارد.
اگر شما هم مبتلا به دیابت هستید و سردرد را تجربه میکنید، مهم است که عوامل محرک خود را شناسایی کرده و قند خون خود را به طور منظم اندازهگیری کنید. با شناخت دقیق وضعیت قند خون خود در زمانهایی که احساس میکنید دچار سردرد میشوید، میتوانید اقداماتی برای کنترل بهتر قند خون خود انجام دهید و در عین حال سردردهای مزمن خود را کاهش دهید.
درک بهتر ارتباط میان دیابت و سردرد میتواند به افراد کمک کند تا به شیوهای مؤثرتر قند خون خود را مدیریت کنند و از دردهای مزمن مانند سردرد جلوگیری نمایند.
میگرنها
میگرن انواع مختلفی دارد که از نظر شدت، علل، مکان درد و علائم همراه متفاوت هستند. این بیماری با سردردهای ضرباندار و مکرر متوسط تا شدید و عمدتا در یک طرف سر مشخص میشود. این سردردهای شدید اغلب با علائمی مانند حالت تهوع و حساسیت به نور و صدا همراه هستند و میتوانند باعث اختلال در فعالیتهای روزمره و کاهش کیفیت زندگی شوند.
برخی از میگرنها با برخی نشانههای موقتی همراه هستند که ممکن است منجر به تاری دید، بیحسی یا سوزنسوزن شدن پوست، یا مشکلات گفتاری شوند. تحقیقات نشان میدهند که سردرد های میگرنی - بهویژه سردردهایی که با این نشانهها همراه هستند - با فشار خون بالا و کلسترول بالا نیز مرتبط میباشند.
ارتباط میگرن با افزایش و کاهش قند خون
افراد مبتلا به دیابت ممکن است به دلیل نوسانات سطح قند خون، دچار سردرد شوند که این سردردها به عنوان سردردهای ثانویه شناخته میشوند، زیرا ناشی از دیابت یا شرایط زمینهای دیگر هستند. زمانی که قند خون فرد به طور غیرطبیعی پایین میآید (هیپوگلیسمی)، مغز از گلوکز محروم میشود که میتواند منجر به سردردهای مبهم و تپنده در ناحیه شقیقهها گردد. این نوع سردرد معمولا با علائم دیگری مانند لرزش، سردرگمی، تعریق، افزایش ضربان قلب و خستگی همراه است، اما معمولا علائم میگرن، در این حالت مشاهده نمیشود.
در صورت عدم درمان بهموقع هیپوگلیسمی، ممکن است عوارض جدیتری نظیر کما یا حتی مرگ رخ دهد، بنابراین درمان سریع هیپوگلیسمی از اهمیت بالایی برخوردار است. از سوی دیگر، هایپرگلیسمی (قند خون بالا) نیز میتواند باعث سردرد شود، زیرا تغییرات هورمونی ناشی از افزایش قند خون میتواند منجر به تنگ شدن رگهای خونی در مغز شود و یا کمآبی بدن به دلیل دفع قند اضافی از طریق ادرار، باعث بروز سردرد گردد.
هرچه شدت افزایش قند خون بیشتر باشد، احتمال کمآبی بدن افزایش مییابد و این موضوع میتواند فرد را مستعد بروز سردرد کند. در نتیجه، کنترل دقیق و منظم سطح قند خون برای پیشگیری از سردردهای ناشی از نوسانات آن و جلوگیری از عوارض خطرناک دیگر اهمیت فراوانی دارد.
برای درمان سردرد ناشی از کاهش قند خون، اولین اقدام این است که چیزی بخورید تا سطح قند خون شما به حالت طبیعی بازگردد. همچنین، نوشیدن آب کافی برای جلوگیری از کمآبی بدن توصیه میشود، چرا که کمآبی نیز میتواند سردرد را تشدید کند.
اگر مبتلا به دیابت هستید، روش مؤثر برای بالا بردن قند خون، پیروی از قانون ۱۵-۱۵ است. این یعنی ۱۵ گرم کربوهیدرات سریعالجذب مانند نصف موز یا نصف لیوان آبپرتقال مصرف کنید، سپس پس از ۱۵ دقیقه قند خون خود را مجدد اندازهگیری نمایید. اگر هنوز پایین بود، این روند را تکرار کنید. در افرادی که دیابت ندارند، اگر قند خون بهطور غیرعادی پایین آمده و با علائمی همراه است، میتوان از همین روش استفاده کرد. در صورت نداشتن علائم، صرف یک وعده غذایی متعادل حاوی کربوهیدرات، پروتئین و چربی سالم برای تنظیم سطح قند خون کفایت میکند.
برای پیشگیری از افت قند خون و سردردهای ناشی از آن، توصیه میشود از منابع کامل و طبیعی کربوهیدرات مانند غلات کامل، میوهها و سبزیها استفاده شود و از مصرف کربوهیدراتهای فرآوریشده، نوشابهها و شیرینیها پرهیز گردد. همچنین، بهتر است کربوهیدراتها را در کنار پروتئینها و چربیهای سالم مصرف کنید تا نوسانات قند خون کاهش یابد. حذف وعدههای غذایی یا گرسنگی طولانی نیز میتواند عامل افت قند خون باشد، بنابراین نظم در وعدههای غذایی اهمیت بالایی دارد. از مصرف زیاد مواد قندی، بهویژه با معده خالی، خودداری کنید و به کیفیت و میزان خواب خود توجه داشته باشید، چرا که خواب ناکافی یکی از عوامل تحریککننده میگرن و اختلالات مرتبط با قند خون است.
