زندگی آنلاین؛ مجله اینترنتی سبک زندگی

دكتر سیدمحمود اسحق حسینی

هلیكوباكترپیلوری به عنوان شایع‌ترین عامل ایجاد عفونت باكتریایی مزمن و اولین علت پپتیك اولسر (PUD) در دنیا شناخته شده است، به طوری كه در معده بیش از 50 درصد مردم جهان این میكروب به صورت تجمع‌یافته وجود دارد.

روش انتقال این باكتری چندان مشخص نیست، ولی تماس فرد به فرد بیشترین علت ذكر شده است. سازمان بهداشت جهانی، هلیكوباكترپیلوری را به عنوان یك عامل سرطانزا از گروه 1 طبقه‌بندی كرده كه در این گروه موادی همچون پلوتونیوم قرار می‌گیرند.

این باكتری یك ارگانیسم بیماری‌زا (پاتوژن) محسوب می‌شود، چرا كه باعث ایجاد گاستریت فعال مزمن شده و ریشه‌كن كردن این عفونت پس از تشخیص گاستریت امكان‌پذیر می‌گردد. بررسی‌های اخیر نشان می‌دهد كه افراد مبتلا به عفونت ناشی از هلیكوباكترپیلوری، آمادگی بالایی برای ابتلا به لنفوم بافت لنفاوی مخاط گوارش (MALT) و سرطان معده دارند و نیز تمام بیماران مبتلا به زخم اثنی‌عشر، مبتلا به گاستریت ناشی از هلیكوباكتر هستند، به طوری كه پس از درمان عفونت هلیكوباكترپیلوری به‌ندرت زخم باقی خواهد ماند.

عفونت ناشی از هلیكوباكترپیلوری ارتباط خاصی با آنمی فقر آهن، لنفوم غدد بزاقی و لنفوم بافت مخاط گوارش، اسهال مزمن و افزایش حساسیت به سایر بیماری‌های عفونی دارد.

نتایج منتشر شده توسط سازمان بهداشت جهانی به طور پیوسته نشان می‌دهد كه تقریبا 50 درصد بزرگسالان در كشورهای توسعه یافته و 90 درصد بزرگسالان در كشورهای در حال توسعه ناقل هلیكوباكترپیلوری بوده و در اغلب موارد، هیچ‌گونه علائم بالینی خاصی ندارند. از این رو در یك فرد آلوده به هلیكوپاكترپیلوری ممكن است بروز علائم عفونت سال‌ها طول بكشد و این افراد همواره عفونت را به صورت مزمن در خود حفظ كنند.

اپیدمیولوژی

عفونت معده ناشی از هلیكوباكترپیلوری شایع‌ترین عفونت موجود در دنیا شناخته شده است. این عفونت بیشتر در مناطقی شایع است كه سطح فرهنگی، اقتصادی و اجتماعی جامعه پایین بوده، ازدحام و تراكم جمعیت وجود دارد و شرایط بهداشتی ضعیف زمینه‌ساز چنین عفونت‌هایی می‌شود.

هر روز اطلاعات بیشتری درباره هلیكوباترپیلوری به دست می‌آید. بر اساس نتایج به آمده در افرادی كه بیش از پنج سال داشته و هنوز به سن بلوغ نرسیده‌اند، میزان عفونت ناشی از هلیكوباكترپیلوری به ازای هر ده سال از عمر 10 درصد افزایش می‌یابد.

مشخص شده است كه جنسیت، نوع گروه خونی و نوشیدن الكل و یا استعمال دخانیات تاثیری در میزان ابتلای افراد به عفونت هلیكوباكترپیلوری ندارد، ولی بین میزان تحصیلات و درآمد افراد با عفونت هلیكوباكتر رابطه معكوس وجود دار. برخی مطالعات نیز وجود زمینه‌های ژنتیكی را در ابتلا به این عفونت موثر دانسته‌اند.

افرادی نظیر پزشك و پرستار كه با بیماران مبتلا به هلیكوباكترپیلوری سروكار دارند و یا سربازانی كه در تراكم جمعیت بیشتر و یا مناطق آلوده‌تر زندگی می‌كنند، بیشتر در معرض ابتلا به این عفونت هستند.

همچنین افرادی كه والدین آنها سابقه سرطان جهاز هاضمه داشته‌اند، احتمال زیادی برای ابتلا به عفونت هلیكوباكترپیلوری دارند. به نظر می‌رسد در كشورهای در حال توسعه وضعیت زندگی و ارتباطات اجتماعی و فرهنگی مردم و به‌خصوص مسائل مذهبی و خانوادگی از عمده‌ترین عوامل تاثیرگذار در شیوع عفونت ناشی از هلیكوباكتر پیلوری باشد.

انتقال فرد به فرد از طریق مدفوعی – دهانی یا تماس دهانی – دهانی از مهم‌ترین روش‌های انتقال می باشند. آلودگی آب‌های آشامیدنی و یا مواد غذایی و به‌خصوص سبزیجات امكان شیوع عفونت به هلیكوباكترپیلوری را افزایش می‌دهد. در بعضی از مطالعات وجود هلیكوباكترپیلوری در بزاق دهان، پلاكت‌های دندانی و خلط افراد نشان داده شده و در برخی موارد ابتلای گروهی یا خانوادگی به عفونت ناشی از هلیكوباكتر پیلوری مشاهده شده است كه می‌تواند به دلیل ارتباط دهانی – دهانی افراد یا استفاده از آب یا مواد غذایی آلوده مشترك اتفاق افتاده باشد.

علائم بیماری

هلیكوباكترپیلوری مجموعه‌ای از بیومولكول‌هایی را تولید و عرضه می‌كند كه زمینه‌ساز التهاب در فرد مبتلا می شود. این بیومولكول‌ها باعث آزادی تركیبات التهاب‌آور از سلول‌های اپی‌تلیال معده می‌شوند كه در نتیجه التهاب دائمی و آسیب بافتی به وجود می‌آورند.

علائم كلینیكی در عفونت حاد ناشی از هلیكوباكترپیلوری به صورت درد انقباضی ناحیه فوقانی شكم، حالت تهوع، استفراغ، نفخ شكم، ناخوشی عمومی و بدبو شدن نفس می‌باشد كه البته در بعضی موارد بیماران مبتلا بدون علائم بالینی واضح دیده شده‌اند.

دوره كمون این بیماری 7-1 روز بوده و ممكن است با یا بدون علائم سوءهاضمه باشد. این علائم تقریبا در یك هفته اول عفونت وجود داشته و پس از این مدت دیگر وجود نخواهد داشت؛ خواه میكروارگانیسم از محیط عمل حذف شده (بیمار درمان شود) یا همچنان وجود داشته باشد...

برای خواندن بخش دوم- آشنایی با هلیكوباكتر پیلوری- اینجا کلیک کنید.

برای خواندن بخش سوم- آشنایی با هلیكوباكتر پیلوری- اینجا کلیک کنید.