رکسانا خوشابی – روانشناس
تحریریه زندگی آنلاین : چند روز قبل خبر جدیدی را خواندم که می‌گفت تحقیقات اخیر در ایالات‌متحده نشان داده است بازنشستگان و حتی سالمندانی که محل زندگی‌شان در همسایگی پارک‌ها و کافه‌ها و موزه‌ها و... بوده؛ کمتر و دیرتر از هم سن و سالان خود (که چنین شرایط زندگی را نداشتند) دچار بیماری‌هایی مثل زوال عقل و آلزایمر می‌شوند! با توجه به این خبر می‌توان گفت ارتباط‌جمعی در سال‌های میان‌سالی و حتی پیری افراد را سالم‌تر نگه می‌دارد. شما هم در انتخاب محل زندگی خود و افراد مسن‌تر خانواده به این نکته توجه کنید و سعی کنید شرایطی را فراهم کنید که محل زندگی‌تان ، شمارا به شبکه‌ای از دوستان و هم‌سن‌وسال‌ها مرتبط کند.اما جالب‌تر از این خبر ، نتایج تحقیقاتی است که تأثیر شگفت‌انگیز طبیعت بر زندگی ما و خصوصاً میان‌سالان را تبیین می‌کند. در اینجا می‌خواهم به این تأثیرات شگرف، اشاره داشته باشم . پس با ما همراه شوید.
بیشتربخوانید:
11 روستای دیدنی و خوش آب و هوای ایران را بشناسید + تصاویر
دوستی با طبیعت
همان‌طور که اشاره شد ، غیر از دوستی با شبکه دوستان هم‌سن‌وسال، دوستی و مجاورت با طبیعت هم می‌تواند شمارا سالم‌تر نگه دارد و این شامل گردش در طبیعت و همان طبیعت‌گردی نیز می‌شود. به نظر متخصصان بهداشت روان. طبیعت‌گردی مزایای عاطفی،ذهنی و شناختی دارد.مزایایی که البته هزینه زیادی نیز برای ما نمی‌تراشد. بنابراین کافی است برای گردش در طبیعت برنامه‌ریزی کنیم. برنامه‌ریزی هم که خرجی ندارد! اما جالب است بدانیم که طبیعت‌گردی موجب کاهش سطح تنش در ما و درنتیجه موجب کاهش میزان بیماری‌هایی نظیر افسردگی یا حتی بیماری‌های جسمانی خواهد شد .همچنین ارتباط با طبیعت می‌تواند تاب‌آوری و عزت نفس فرد و حتی در مواردی ارتباطات اجتماعی او را ارتقا دهد.
دسترسی به فضاهای سرسبز
برخی مطالعات نشان می‌دهد آپارتمان‌نشینان و شهرنشینانی که کمتر به فضاهای سبز دسترسی دارند، در مقایسه با افرادی که در روستاها زندگی می‌کنند و ارتباط نزدیک‌تری با طبیعت دارند بیشتر در معرض اضطراب ، افسردگی و سایر بیماری‌های روان‌شناختی قرار دارند. تحقیقات همچنین نشان داده‌اند که حتی در محیط‌های شهری، سطح هورمون‌های مربوط به تنش در شهروندانی که به‌نوعی امکان دسترسی به فضای سبز دارند .مثلاً در کنار پارک‌ها زندگی می‌کنند کمتر است. محققان بهداشت روان معتقدند ارتباط با طبیعت فقط به معنای رفتن به جنگل و حضور در محیط‌های طبیعی غنی نیست.بلکه نگاه کردن به طبیعت از پنجره یا حتی دیدن عکس‌هایی از طبیعت هم می‌تواند تأثیر مطلوبی داشته باشد.مطالعه‌ای که در سال ۲۰۱۳ انجام شد نشان داد حتی مشاهده تصویری از طبیعت ممکن است به کاهش استرس منجر شود! در این مطالعه به یک گروه از شرکت‌کنندگان ، به مدت ده دقیقه تصاویری از طبیعت نشان داده شد و به گروه دیگر تصاویر مربوط به ساختمان‌ها. نتایج نشان داد که سیستم اعصاب پاراسمپاتیک(که موجب آرامش می‌شود) در افرادی که تصاویر مربوط به طبیعت را دیده بودند فعال‌تر از گروه دوم شده بود. گرچه سازوکار اصلی تأثیر طبیعت چندان روشن نیست.اما چشم‌اندازهای طبیعت برای ذهن ما خوشایند بوده و به‌نوعی می‌توان گفت عظمت و جذابیت این صحنه‌های زیبا ما را از نگرانی‌های روزمره دور می‌کند.
بیشتربخوانید:
با معماری شگفت انگیز سی و سه پل بیشتر آشنا شوید
شنیدن آواهای طبیعت
نکته جالب دیگر آنکه ،نه‌تنها بودن در طبیعت و دیدن مناظر طبیعی ، بلکه شنیدن آواهای مرتبط با طبیعت نیز تنش را در افراد کاهش می‌دهد.در تحقیقی که در سال ۲۰۱۳ انجام شد محققان دریافتند همان‌طور که تصاویر طبیعت به ما کمک می‌کند تا بر احساسات دردناک ناشی از موقعیت تنش‌زا غلبه پیدا کنیم ، صداهای ضبط‌شده از طبیعت نیز تأثیر مثبتی بر بهبود فرد بعد از حضور در موقعیت تنش‌زا دارند. در مطالعه‌ای دیگری در یکی از دانشگاه‌های ژاپن محققان از دو گروه شرکت‌کننده خواستند در دو فضای مختلف پیاده‌روی کنند.گروه اول در جنگل پیاده‌روی کردند و گروه دوم در فضای شهری.نتایج حاصل از این تحقیق تأثیر پیاده‌روی در جنگل را به این شرح بیان نمود:
کاهش میزان هورمون‌های مربوط به استرس
افزایش گلبول‌های سفید در خون
افزایش میزان تولید پروتئین‌های ضد سرطان
ژن طبیعت !
برخی نظریه‌ها اظهار می‌دارند که ژن انسان ، او را وادار می‌کنند که دوباره به دل طبیعت برگردد. درواقع این نظریات به ما می‌گویند جدایی ما از طبیعت که در حدود ۲۵۰ سال است که اتفاق افتاده با آرایش ژنتیکی و نیاز ذاتی ما مغایر است و انسان هنوز با این جدایی سازگار نشده است . حتی برخی مطالعات به بررسی تغییرات بیولوژیک پرداخته و به این یافته رسیده‌اند که با پیاده‌روی در طبیعت یا ارتباط با فضای سبز فعالیت‌های مغزی نیز تغییر می‌کند و درنتیجه نشخوار فکری( یعنی تکرار مداوم شخم زدن گذشته و فکر کردن به آسیب‌ها و تجربیات تلخ) در فرد کاهش پیدا می‌کند. با همه این اوصاف اگر به دنبال آن هستیم که سلامت فیزیکی و روانی خود را ارتقا دهیم، لازم است زمانی را در محیط‌های طبیعی بگذرانیم. این کار می‌تواند به شکل استفاده از پیاده‌روی در طبیعت نزدیک خانه، بازی در برف، شنا در دریا یا فقط گردش هفتگی در پارک محل زندگی‌مان باشد.
بیشتربخوانید:
ملاحظات ازدواج در دوران بازنشستگی
سایر مزایای بودن در طبیعت
۱- پیاده‌روی در طبیعت می‌تواند حافظه کوتاه‌مدت را ارتقا دهد
تحقیقات زیادی نشان می‌دهد پیاده‌روی در طبیعت اثراتی بر ارتقاء حافظه دارد که در بقیه اشکال پیاده‌روی وجود ندارد.طی پژوهشی، در میان افراد شرکت‌کننده کسانی که در فضایی طبیعی پیاده‌روی کرده بودند، عملکردشان در تست حافظه‌ی دوم به میزان بیست درصد بهتر از تست اول بود. اما کسانی که در خیابان پیاده‌روی کرده بودند پیشرفتی نداشتند.
۲ - حضور در طبیعت و کاهش و رفع اضطراب
یافته‌های پژوهشی نشان می‌دهد که میزان تولید کورتیزول (یعنی هورمونی که اغلب نشانه‌ی اضطراب است ) در بدن افرادی که دو شب را در جنگل سپری کرده بودند در مقایسه باکسانی که همان زمان را در شهر گذرانده بودند، کمتر بود.در پژوهشی مشابه مشاهده شد، میزان تولید هورمون کورتیزول و ضربان قلب در کسانی که زمانی را در جنگل گذرانده بودند کاهش‌یافته بود.محققان می‌گویند جنگل درمانی می‌تواند حالت‌های اضطراب‌آور را تسکین دهد.
۳- گذران زمان در طبیعت، التهابات بدن را کاهش می‌دهد
التهابات شدید بدنی با طیف وسیعی از بیماری‌ها مرتبط هستند، مثل بیماری‌های خود ایمنی، التهاب روده، افسردگی و سرطان. سپری کردن زمان در طبیعت می‌تواند به کنترل این مسئله کمک کند. در پژوهشی، کسانی که زمانی را در جنگل سپری کرده بودند در مقایسه با آن‌هایی که در شهر بودند، میزان التهابات بدنی کمتری داشتند.
بیشتربخوانید:
نقش موثر زنان در بازسازیِ جامعهِ فاجعه‌دیده
4- گردش در طبیعت فشارخون را کاهش می‌دهد
حضور در طبیعت اگر با پیاده‌روی همراه باشد، فشارخون را هم کاهش خواهد داد. تحقیقات زیادی این تأثیر گردش در طبیعت را نشان داده است. طی تحقیقی در کشور ژاپن مشاهده شد پیاده‌روی در جنگل علاوه بر کاهش تولید هورمون استرس و متوسط ضربان قلب، باعث پایین آمدن فشارخون شرکت‌کنندگان پژوهش هم شده بود.
5- رفتن به طبیعت و افزایش تمرکز
طی تحقیقی، پژوهشگران ابتدا تلاش کردند توانایی تمرکز را در شرکت‌کنندگان پژوهش کاهش دهند. سپس برخی از شرکت‌کنندگان به پیاده‌روی در طبیعت رفتند، بعضی دیگر در شهر پیاده‌روی کردند و عده‌ای هم تنها مشغول استراحت شدند. بعد از بازگشت شرکت‌کنندگان، کسانی که به طبیعت رفته بودند نمره‌ی بالاتری در تست غلط‌گیری و تصحیح (که نشان از تمرکز بالاتر داشت ) کسب کردند
6- جنگل‌ها می‌توانند باعث تقویت سیستم ایمنی بدن شوند
فعالیت سلولی مرتبط با تأثیرات ضد سرطانی احتمالی جنگل‌ها حاکی از ارتقاء کلی سیستم ایمنی بدن است. تحقیقی که در سال ۲۰۱۰ در این رابطه صورت گرفت بیان می‌کند یافته‌ها حاکی از تأثیرات مثبت محیط جنگل‌ها بر عملکرد سیستم ایمنی بدن انسان هستند. اما پژوهشگران معتقدند لازم است تحقیقات بیشتری در خصوص این ارتباط انجام شود.
بیشتربخوانید:
مشکلات حافظه و زوال عقل
7- گذران وقت در طبیعت و کاهش کلی خطر مرگ زودهنگام
طبق پژوهش‌ها، شیوع طیف گسترده‌ای از بیماری‌ها در میان کسانی که در نزدیکی فضاهای سبز زندگی می‌کنند کمتر است. تحقیقات دیگری نیز از وجود رابطه‌ی مستقیم میان گذران وقت در جنگل‌ها و سلامت عمومی حاکی بوده است. پژوهش‌های جدید نیز بیان می‌کنند حضور بیشتر در طبیعت، تا میزان ۱۲ درصد نرخ مرگ‌ومیر را کاهش می‌دهد و مهم‌ترین تأثیرات آن در رابطه با کاهش خطر مرگ براثر سرطان و بیماری‌های ریوی و کلیوی است.
