زندگی آنلاین؛ مجله اینترنتی سبک زندگی

 دکتر حسین دلشاد؛ فوق تخصص غدد داخلی و متابولیسم

مفصل شاركو نوعی آرتروپاتی نوروپاتیك مفاصل پا و یا مچ پا بوده كه با تخریب و تغییر فرم استخوان و مفصل همراه است. نوروپاتی به طور شایع ناشی از دیابت قندی بوده اما می‌تواند در اثر جذام، پولیومیلیت،‌ الكلسیم مزمن یا سیرنگومیلی نیز حاصل شود.

علائم

پای مبتلا دچار تورم، گرمی و اریتم بوده، لذا اغلب موارد به خصوص در مراحل اولیه با یك پدیده عفونی اشتباه شده و بیمار تحت درمان با آنتی‌بیوتیك قرار می‌گیرد. استخوان‌ها و مفاصل درگیر دچار شكستگی و جابجایی شده و غضروف‌ها نیز آسیب می‌بینند كه بعدها ممكن است منجر به ترمیم هیپرتروفیك منطقه مبتلا گردد.

نتیجه تغییر شكل استخوان و مفصل نیز ایجاد برجستگی‌های استخوانی در پاها است كه زمینه را برای ایجاد زخم در نواحی تماس با كفش فراهم می‌كند. نتیجه این پدیده‌ها نهایتاً‌بروز عفونت‌های مزمن و راجعه نسوج نرم و استئومیلیت بوده كه لزوم آمپوتاسیون پا، به منظور كنترل عفونت وعدم تعادل پاها را ایجاب می‌نمایند.

تشخیص به موقع آرتروپاتی شاركو و درمان مناسب آن می‌تواند جلوی پیشرفت تغییر شكل پا‌ها، عفونت ثانویه، بروز آبسه، استئومیلیت و نهایتاً‌آمپوتاسیون را بگیرد.

شیوع بیماری

شیوع آرتروپاتی شاركو كمتر از یك درصد بیماران دیابتی است و برای اغلب بیماران اشتباهاً تشخیص‌های شایع‌تر مثل نقرس، آرتریت روماتوئید، واسكولیت و سلولیت مطرح می‌گردند.

پاتوژنز

در پاتوژنز آرتروپاتی شاركو مكانیسم‌های آسیب عصبی و عروقی دخیل هستند. تروماهای كوچك و مكرر و یا یك ترومای حاد ممكن است آغازگر پروسه باشند. بیمار دیابتی مبتلا به نوروپاتی حسی بعلت عدم احساس درد علیرغم بروز آسیب‌های پا به راه رفتن ادامه داده و با این عمل آسیب بیشتری به پاها وارد نموده و پدیده ترمیم را دچار اشكال می‌كند.

به علاوه با ادامه راه رفتن، نوروپاتی وازوموتور ممكن است باعث شانت شریانی ـ وریدی گردیده و منجر به جذب استخوان (Bone resorption)، ضعف، تغییر شكل و شكستگی آنها شود. پدیده، التهابی كه بدنبال تروما، زخم، عفونت و یا جراحی حاصل می‌شود نیز با فعال نمودن سیتوكین‌ها منجر به استئوپنی و استئولیز گردیده كه در بروز و پیشرفت آرتروپاتی شاركو دخیل می‌باشند.

آرتروپاتی شاركو ناشی از دیابت اغلب مفاصل تارس و ـ متاتارسال و در درجات بعدی مفاصل انتهایی پا، مچ پا، كالكانئوس خلفی، مفاصل ابتدایی پا و یا مفاصل متعدد را درگیر می‌كند. نكته كلیدی برای تشخیص زودرس آرتروپاتی شاركو حدس و گمان كلینیكی بالا نزد بیمار مبتلا به دیابت توام با نوروپاتی دیابتی بوده كه دچار تورم، اریتم و گرمی پا و مچ پا گردیده باشد.

بیمار ممكن است سابقه هیچگونه ترومایی را ذكر نكند و رادیوگرافی اولیه نیز تغییرات استخوانی بخصوصی را نشان ندهد. درد نیز اغلب وجود نداشته و در صورت وجود با شدت تخریب تناسبی نشان نمی‌دهد در یك سوم از بالغین مبتلا به آرتروپاتی شاركو، درگیری ممكن است دوطرفه باشد. نكات اصولی در تشخیص آرتروپاتی شاركو در جدول 1 خلاصه شده است.

تاریخچه و معاینه بالینی

 نوروپاتی محیطی (دیابت، الكلسیم و غیره)

 نوروپاتی حسی: بی‌حسی، پارستزی، درد نوروپاتیك، سابقه اولسر  نوروپاتی حركتی: انگشتان انقباضی و خمیده (claw toes)  نوروپاتی اتونوم: پوست خشك و پوسته پوسته شونده  تورمی كه اخیراً‌ ایجاد شده باشد  اریتم (ممكن است با بالا نگه داشتن پاها تخفیف یابد)  افزایش گرمی  درد (ممكن است وجود نداشته ودر صورت وجود داشتن، علیرغم تخریب حاد استخوان و مفاصل به صورت خفیف احساس شود)  تروما (اغلب وجود نداشته یا ممكن است بسیار جزئی بوده باشد)  درگیری دوطرفه (نزد حدود یك سوم از بیماران)...

برای خواندن بخش دوم- مفصل شاركو- اینجا كلیك كنید.