به قلم : دکتر عمار صالحی - متخصص تغذیه بالینی و رژیم درمانی
تحریریه زندگی آنلاین : بعد از یک سالگی، چطور در مورد تغذیه و رفتارهای غذایی کودک عمل کنیم؟
یک سالگی به بعد، روند رشد کودک نسبت به سال اول کندتر می‌شود و نیاز کودکان به مواد غذایی کاهش می‌یابد؛ بنابراین باید میزان شیر روزانه کاهش یافته (حداکثر چهار بار در روز با شیر خودتان، که در سال دوم نیز از ارزش و اهمیت بسیار بالایی برخوردار است، کودک را تغذیه کنید) و با حذف غذاهای دوران شیرخواری، کودک با سفره خانواده آشنا شود، اما توجه داشته باشید که با حضور او بر سرسفره و خوردن یا نخوردن غذای تهیه شده، نباید هیجانی از خود نشان دهید، چرا که عکس‌العمل مثبت یا منفی و تشویق و توبیخ شما در این مورد کودک را متوجه خواهد کرد که چقدر غذا خوردن او برای اعضای خانواده اهمیت دارد؛ بنابراین از این حربه برای به کرسی نشاندن خواسته‌های کودکانه و گاهی نامعقول خود استفاده می‌کند. در این موارد:
در مورد زمان، مکان و نوع غذای عرضه شده قاطع باشید، ولی عصبانی نشوید تا نظم لازم در کودک ایجاد و نهادینه شود.
بیشتربخوانید:
7 خوراکی که به رشد قد در کودکان کمک می‌کند
گرچه باید به تمایل و علاقه کودک توجه کرد، ولی نباید اجازه داد که او همواره عقیده خود را مبنی بر دوست داشتن یا نداشتن غذایی خاص به خانواده تحمیل کند. در چنین مواردی مادر باید غذای تهیه شده را در بشقاب کودک ریخته و به او بگوید اگر دوست دارد غذا را بخورد، زیرا غذای دیگری وجود ندارد. باید توجه کنید که اگر در قبال خواسته فرزندتان به هر دلیلی مخالفت کردید، تحت هیچ شرایطی، حتی با وجود توصیه‌های دلسوزانه خانواده، عقب‌نشینی نکنید؛ چرا که اولین تسلیم شما در قبال خواسته نامعقول فرزندتان، آخرین انصراف شما از تصمیم‌گیری‌های عاقلانه و مشفقانه‌تان نخواهد بود و همواره مجبور خواهید شد تسلیم خواسته‌های ناتمام کودک‌تان شوید. به این ترتیب کودک‌سالاری به تدریج بر تمام امور تربیتی شما حاکم خواهد شد و نمی‌توانید به طور صحیح و شایسته به تربیت او بپردازید.
بهتر است با توجه به شناخت و تجربه خود در مورد کودک غذاهایی را تهیه کنید که مورد علاقه او باشند؛ اما در این موارد نیز اصرار زیادی به خوردن یا تمام کردن غذای او نداشته باشید.
غذای کمتری در ظرف کودک بریزید و از ظروف، سفره و حتی غذاهایی استفاده کنید که رنگ‌های گرم و شاد دارند (مثل نارنجی یا قرمز)، زیرا رنگ‌ها و غذاهای خوشرنگ و بو موجب تحریک اشتهای کودک می‌شوند. در ضمن، هنگام صرف غذا، مرتبا به بشقاب کودک‌تان نگاه نکنید. همچنین توضیح درباره محسنات غذا یا اصرار برای خوراندن غذایی خاص سبب خواهد شد بچه به طور دائم حتی در سنین بعدی از خوردن آن خودداری کند.
بچه‌ها دوست دارند با دست خود غذا را لمس و با غذا بازی کنند، اجازه دهید کودک‌تان این کار را انجام دهد. مطمئن باشید در آینده‌ای نه چندان دور غذا خوردن با قاشق و چنگال را کاملا یاد خواهد گرفت و از لیوان آب یا شیر خود با مهارت بیشتری استفاده خواهد کرد.
بیشتربخوانید:
صبر؛ چاشنی غذا خوردن کودک
اگر می‌خواهید کودک وعده‌های اصلی غذا، یعنی صبحانه، ناهار و شام را با اشتها بخورد، نباید خسته و خواب‌آلوده دور میز یا سر سفره بنشیند. خانواده‌هایی که اجازه می‌دهند بچه‌ها تا پاسی از شب بیدار بمانند و همواره او را با کارتون و برنامه‌های تلویزیونی سرگرم می‌کنند، فرزندان آنها رشد و نمو کامل نداشته و اشتهای چندانی به غذا ندارند. در نتیجه روند رشد مناسبی را طی نخواهندکرد.
قاطعانه از دادن نوشابه‌های رنگارنگ، هله‌هوله، شکلات و بستنی‌های رنگی، چیپس و پفک که فاقد مواد مغذی لازم و دارای مواد نگهدارنده با طعم و رنگ‌دهنده‌های مختلف و یا بسیار شور یا شیرین و چرب هستند، خودداری کنید. هر ماده بی‌ارزشی اگر بیش از شش تا هشت بار در ماه به کودک عرضه شود، چنان او را وابسته می‌کند که تمام عمر قادر به کنار گذاشتن آن نخواهد بود.
سعی کنید محیط آرام و در عین حال شادی هنگام صرف وعده‌های غذایی فراهم شود. گله و شکایت، بگو‌مگو، توصیه و تربیت و عصبانیت و تهدید را به زمان دیگری موکول کنید. همچنین اگر در روش‌های تربیتی و تغذیه کودک با همسرتان تضادی دارید، بهتر است این موضوع را به طور خصوصی حل و فصل کنید، نه در سر سفره و یا حین صرف غذا.
در حضور کودک‌تان راجع به نحوه غذا خوردن یا نخوردن فرزندتان با مادران دیگری که کودک هم سن و سال دارند صحبت و ابراز خوشحالی و یا تاسف و دلتنگی نکنید. او نباید متوجه شود با نخوردن غذاهای موجود می‌تواند خود را در کانون توجه بیشتر پدر و مادر و خانواده قرار دهد و خواسته‌های خود را از این طریق عملی کند. از طرفی، هر گونه ابراز شادی و قدردانی شما موجب خواهد شد بچه پرخور و چاق شود.
اگر بنا به تشخیص متخصص کودک و تغذیه، کودک شما از نظر جسمی سالم است و روند رشد طبیعی دارد، جای نگرانی نیست. خواسته‌های معقول شما به مرور زمان و با کنترل منطقی عملکردتان تحقق خواهند یافت.
بیشتربخوانید:
چگونه به کودک غذای جدید بدهیم؟
نه تنها الگوی مصرف مواد غذایی در بین کودکان هم‌سن‌و‌سال و هم‌جنس متفاوت است، بلکه رفتارهای غذایی آنها نیز غیر قابل پیش‌بینی می‌باشد. ممکن است بچه‌ها مدت‌ها غذایی را با میل و رغبت بخورند، ولی به ناگاه از خوردن غذای مورد علاقه‌شان خودداری کنند. این عکس‌العمل اغلب موقتی و زودگذر است، به شرط آنکه مادران هیجان‌زده نشده و به زور کودک را وادار به خوردن آن نکنند، زیرا در این صورت عدم میل و رغبت آنها ماندگار خواهد شد و یا اشتهای کاذب و پرخوری‌های دائمی جایگزین احساس گرسنگی واقعی می‌شود. با کمی دقت و حوصله ایجاد عادات غذایی خوب و ارزشمند امکان‌پذیر می‌گردد.
توصیه‌های کلی در غذا دادن به کودکان
الف) غذای کودک باید سر ساعت معین و در محیط روشن و خوشایند و در ظروف خوشرنگ (قرمز - نارنجی) در اختیار او قرار گیرد. توجه داشته باشید که رنگ‌های سرد، مثل آبی و سبز، و محیط تاریک و بدون نور کافی اشتهای بچه‌ها را کاهش می‌دهد. در بین وعده‌های اصلی و میان‌وعده‌ها صبحانه اهمیت ویژه‌ای دارد. استفاده از غذاهایی مانند نان و غلات آماده شده، شیر، پنیر، حلیم، کره، تخم‌مرغ، میوه یا آب‌میوه، سوپ و عدسی برای صبحانه بسیار مناسب است.
ب) غذا خوردن به همراه خانواده، به شرط آنکه سر و صدا و بگو‌مگو نباشد، شوق و ذوق بچه‌ها را به غذا خوردن برمی‌انگیزد. محل نشستن کودک باید راحت و بشقاب غذایش گود باشد. قاشق و چنگال او بهتر است از جنس پلاستیک‌های قابل ضدعفونی و لیوانش خوشرنگ و کمی سرخالی باشد.
ج) کودکان تمایلی به غذاهای تند و تیز و پرادویه ندارند و چنین غذاهایی آنها را بی‌اشتها می‌کنند. همچنین دسر، شیرینی و شکلات نباید به طور مداوم و بیش از اندازه به بچه‌ها داده شوند.
در ضمن کودکان بیشتر تمایل دارند از گوشت‌های چرخ‌کرده، میوه و سبزیجات قاچ و بریده شده و تکه غذاهایی مثل کتلت، همبرگر خانگی، شامی و برش‌هایی که با دست کوچک آنها قابل لمس و برداشتن باشد، استفاده کنند.
د) خود را در مقابل شیرین‌کاری‌ها یا اشتباهات کودکانه بچه‌ها کنترل کنید. خندیدن یا قهر و دعوا در برابر رفتارهای عمدی یا سهوی کودکان هر دو زیانبار است و موجب بدآموزی آنها می‌شود.
بیشتربخوانید:
دو سالگی نقطه عطف تغذیه کودک
