دکتر زهرا گرجی - متخصص تغذیه و رژیم‌درمانی
تحریریه زندگی آنلاین : الگوی غذایی کودکان در سال‌های اخیر تغییر کرده است، نکته قابل توجه این است که همان‌طور که الگوی رشد فیزیکی کودک با بزرگ‌تر شدن تغییر می‌کند معمولاً الگوی دریافت غذایی نیز همواره با ثبات نیست. اشتهای کودک تعیین کننده میزان رشد و دریافت مواد مغذی او است. مصرف شیر کودک از یک سالگی شروع به کاهش می‌یابد و درسال بعد دریافت سبزیجات کاهش می‌یابد و از طرف دیگر مصرف غلات، حبوبات و شیرینی‌ها بیشتر می‌شود. کودکان منابع پروتئینی نرم‌تر را به گوشت که جویدن آن سخت‌تر است ترجیح می‌دهند. در حالی که گوشت‌ها منابع غنی‌تری از پروتئین‌ها هستند. در مقایسه با دریافت مواد مغذی در دوران شیر‌خواری، در ابتدای سنین پیش از مدرسه مقدار کلسیم، فسفر، ریبوفلاوین، آهن و ویتامین A کم می‌شود.
دریافت سایر مواد مغذی کلیدی نسبتاً ثابت باقی می‌ماند. در طی سال‌های اول مدرسه دریافت کودک بیشتر و با ثبات‌تر شده و تا زمان بلوغ ادامه می‌یابد. در هر سن و جنس، تنوع زیادی در دریافت مواد مغذی در کودکان سالم دیده می‌شود. مسئله دیگر این می‌باشد که آنها شیر کمتری می‌نوشند و بیشتر آن شیر کم چربی و بدون چربی است و به احتمال زیاد دریافت کلسیم، ویتامین D، ویتامین E، منیزیم و ویتامین A کودکان کمتر از حد مورد نیاز است. کودکان بیشتر نیاز غذایی خود را از میان وعده‌ها تأمین می‌نمایند و بیشتر غذاها را در محیط خارج از خانه مصرف می‌کنند. غذاهای حاوی مواد مغذی کم (نظیر نوشابه‌ها، دسر‌ها، شیرین‌کننده‌ها و اسنک‌های نمکی) جایگزین مواد مغذی شده‌اند. مطالعات ملی دریافت خوراک کودکان و نوجوانان نشان می‌دهد که بیشتر رژیم‌های غذایی آنان توصیه‌های ملی برای گروه‌های غذایی رارعایت نمی‌کنند.
بیشتربخوانید:
گام به گام تغذیه کودک در ماه های اول تولد
عوامل مؤثر بر دریافت غذا
عادت‌هایی از قبیل دوست داشتن یا دوست نداشتن غذا، در ابتدای کودکی شکل گرفته و تا دوران بلوغ ادامه می‌یابند. عوامل زیادی دریافت و عادات کودکان را تعیین می‌کنند. عمده‌ترین مواردی که بر دریافت غذا در این سنین تأثیر می‌گذارد، عبارتند از: محیط خانواده، روندهای اجتمایی، رسانه‌ها، فشارهای محیطی و بیماری. شناختن صحیح این عوامل به شما کمک خواهد کرد تا کودک دلبندتان الگوی غذایی سالم‌تری را در آینده داشته باشد.
محیط خانواده
در کودکان نوپا و پیش دبستانی خانواده بیشترین نقش را در شکل گیری عادات غذایی کودک ایفا می‌کنند. در این حالت والدین و بزرگترهای خانواده الگوهای مهمی به شمار می‌روند. نگرش‌های غذایی والدین می‌توانند عوامل پیش‌بینی کننده خوبی جهت علاقه یا عدم علاقه به غذا و پیچیدگی رژیم در کودکان سنین مدرسه ابتدایی باشند. تشابهات بین عادات غذایی کودک و والدین احتمالاً نشان دهنده اثرات ژنتیکی و محیطی است. برخلاف تصور عموم، کودکان توانایی غریزی برای انتخاب یک رژیم متعادل و مغذی ندارند و وقتی چنین غذاهایی در دسترس آنها قرار گیرد، آنها را انتخاب خواهند کرد. امروزه خانواده‌ها کمتر با هم غذا می‌خورند که قسمتی بخاطر برنامه کاری آنها، مصرف غذا جلوی تلویزیون و کاهش زمان تهیه و مصرف غذا در خانه است. کودکان مدرسه‌ای و نوجوان که همراه والدین شام می‌خورند، مقادیر بیشتری میوه و سبزی و غذای سرخ شده کمتری را استفاده می‌کردند. محیط مناسب غذا به گونه‌ای است که همراه با زمان کافی، آرامش و صحبت‌های خانوادگی باشد محیطی که غذا در آن صرف می‌شود و نیز زمان غذا خوردن نگرش‌های غذا و غذا خوردن را تحت تأثیر قرار می‌دهد.
بیشتر بخوانید:
نکاتی در مورد فریز کردن غذای کودکان
تأثیر هم‌سالان
همچنان که کودک بزرگ می‌شود، دنیای او نیز بزرگ‌تر شده و ارتباطات اجتماعی او نیز مهم‌تر می‌شود. تأثیر دوستان نیز افزایش یافته و بر انتخاب غذا و طرز نگرش او اثر می‌گذارد که در نتیجه ممکن است کودک غذایی را درخواست کرده یا دیگر استفاده نکند. شرکت او در غذاخوری مدرسه بیشتر بستگی به عکس‌العمل دوستانش دارد تا فهرست غذا. رفتارهای مثبت، از قبیل تمایل برای امتحان غذاهای جدید، باید در او تشویق شود. والدین باید اثرات نامطلوب را محدود نموده، ولی بمنظور پیشگیری از اثرات نامطلوب از نزاع بپرهیزند و صبور باشند.
بیشتر بخوانید:
شیــر پــرچرب یـا کـم‌چرب؟!
پیام‌های رسانه‌ها
تلویزیون به خاطر اینکه باعث کاهش فعالیت و استفاده غیر فعالانه کودک می‌شود ممکن است به رشد و تکامل او ضرر بزند. علاوه بر آن تماشای تلویزیون و محیط متنوع آن، که باعث افزایش تمایل به غذا می‌شود از عوامل زمینه‌ساز چاقی در کودکان و بزرگسالان است. بعلاوه نوع غذاهایی که در هنگام تماشای تلویزیون مصرف می‌شود، می‌تواند در افزایش پوسیدگی دندان نقش داشته باشد، زیرا دندان‌ها بطور مداوم در معرض کربوهیدرات‌های متراکم و غذاهایی غنی از شکر قراردارند. کودکان کوچک‌تر اغلب نمی‌توانند بین پیام‌های تبلیغاتی و برنامه‌های عادی تفاوتی قائل شوند و در واقع توجه بیشتری به تبلیغات دارند. هرچه کودک بزرگ‌تر می‌شود اطلاعات بیشتری کسب می‌کند، ولی باز هم نسبت به تبلیغات حساس و تأثیرپذیر می‌باشد. امروزه به خوبی می‌دانیم که وضعیت تغذیه‌ای کودکان در پاسخ‌دهی و رفتارهای اجتماعی کودک بسیار تأثیر خواهد داشت. یک ارتباط غذایی خوب، شامل تقسیم مسئولیت بین والدین و کودکان است. به طوری که شناخت صحیح تغییرات الگوی غذایی کودکان و سوق دادن کودک به سمت عادت‌های صحیح بسیار حائز اهمیت است.
بیشتر بخوانید:
ترفندهایی برای غذاخور شدن کودکان بد غذا
بایدها و نبایدهای مصرف همزمان شیرخشک و شیرمادر
