فرزاد برهمند‌پور؛ کارشناس ارشد تغذیه و ارتقای سلامت
اهمیت مصرف شیر در کودکان
شیر اولین ماده غذایی است که هر انسانی از بدو تولد با آن آشنا می‌شود. در حقیقت با تولد نوزاد اولین غذای او تا حدود 6 ماه اختصاصا شیر مادر می‌باشد و از حدود 1 سالگی به بعد شیر گاو و بعد از دو سال شیر گوسفند و یا بز را نیز می‌توان به کودک داد. آنچه که نقش مصرف شیر را در برابر سایر مواد غذایی برای کودک پررنگ‌تر کرده، میزان و کیفیت پروتئین و مواد مغذی موجود در شیر می‌باشد که باعث شده با ارزش غذایی بالایی که دارد، میزان رشد و نمو را در کودک افزایش دهد، البته با رشد و پیشرفت صنایع غذایی امروزه شاهد حضور انواع شیرها از جمله شیرهای پرچرب، کم‌چرب، طعم دار و کامل در بازار هستیم و ممکن است یک سوال والدین در مورد مصرف شیر توسط کودک یا کودکان‌شان این باشد که چه نوع شیری برای مصرف باید تهیه شود.
دانستن چند نکته ضروری در مورد انتخاب شیر برای کودکان
قبل از انتخاب شیر برای کودک باید به چند نکته مهم در زمینه مصرف شیر در کودکان2 سال به بالا توجه شود که از جمله این نکات می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
نکته اول: امکان آلرژی‌زا بودن شیر برای برخی از کودکان. علی‌رغم اینکه شیر منافع بسیاری برای کودکان به همراه دارد، اما برخی از کودکان نمی‌توانند به راحتی شیر را مصرف نمایند و در اثر مصرف شیر به‌خصوص در صبح دچار مشکلات گوارشی از جمله دل‌درد و دل‌پیچه می‌شوند که دلیل اصلی این امر مربوط به کمبود آنزیم‌های لازم برای هضم و جذب مواد مغذی در داخل شیر می‌باشد. در این زمینه اولین انتخاب برای این کودکان استفاده از شیرهای بدون لاکتوز یا کم لاکتوز می‌باشد، البته ذکر این نکته ضروری است که این کودکان نمی‌توانند از شیرهای پرچرب یا کامل استفاده نمایند. در مورد مصرف شیرهای طعم‌دار هم شیر کاکائو بهتر از سایر شیرها برای این کودکان می‌باشد.
نکته دوم: مصرف شیرهای غنی شده برای کمک به رشد کودکان کم‌وزن. طبیعتا دو نوع شیر برای کودکانی که از رشد قدی و وزنی مناسبی برخوردار نیستند، ارجح می‌باشد. یکی شیرهای کامل و دیگری شیرهای غنی شده با ویتامین‌های گروهB و ویتامین D3. توصیه متخصصان تغذیه در موررد این کودکان آن است که در صورتی که کودک مشکلی با مصرف شیر ندارد، برای او از شیر کامل و در مرحله بعد شیر غنی شده با ویتامین‌ها استفاده شود.
نکته سوم: توجه به عدم مصرف شیرهای پرچرب در کودکان چاق و با اضافه وزن. قطعا شیرهای پرچرب به خاطر این که حاوی چربی مازاد بر میزان مورد نیاز بدن کودک می‌باشند، انتخاب مناسبی نمی‌باشند، بنابراین توصیه برای این کودکان مصرف شیرهای کامل یا شیرهای با دو و نیم درصد چربی می‌باشد.
نکته چهارم: در مورد کودکانی که تمایل به مصرف شیر ندارند، مصرف انواع لبنیات مانند انواع پنیر، ماست و دوغ کفیر بهترین انتخاب می‌باشد.
نکته پنجم: هرچند شیر گاو نسبت به سایر شیرها (مانند شیر گوسفند و بز) در دسترس‌تر می‌باشد، اما در برخی موارد و برای برخی از کودکان مصرف شیر گوسفند یا بز بهتر از شیر گاو می‌باشد. مخصوصا در مورد کودکانی که دچار مشکلات مزمن در اثر مصرف شیر گاو و تولیدات گاوی می‌باشند، شیر گوسفند و به‌خصوص شیر بز بهتر از شیر و لبنیات گاوی است، البته در مورد شیر گوسفند و بز باید به چند نکته توجه شود:
اول اینکه این شیرها از نظر ارزش تغذیه‌ای غنی‌تر از شیر گاو می‌باشند و بنابراین مصرف آنها برای برخی کودکان، البته با نظر متخصص تغذیه مفید می‌باشد.
دوم اینکه هضم این شیرها نسبت به شیر گاو کمی سخت‌تر است که علت آن پرچرب‌تر بودن این شیرها به نسبت شیر گاو است.
سوم هم این که این شیرها ممکن است نسبت به شیر گاو کمی همراه با بوی خاص بوده که همین امر امکان کم مصرف کردن یا عدم مصرف آن توسط کودک را به همراه داشته باشد.
نکته ششم: مصرف شیرهای کم‌چرب قطعا انتخاب مناسبی برای کودکان در حال رشد نمی‌باشد، بنابراین توصیه می‌شود حتما برای کودکان از شیرهای کامل، غنی شده با ویتامین‌ها و یا با میزان دو و نیم درصد چربی استفاده شود.
میزان مصرف روزانه شیر برای کودکان
توصیه روزانه مصرف شیر برای کودکان 2 تا 3 ساله به مقدار 2 لیوان می‌باشد که متخصصان تغذیه پیشنهاد می‌کنند برای بهبود رشد کودک از سن بالای 3 سال حداقل روزانه 3 لیوان شیر به کودک داده شود، هر چند که از مصرف لبنیات و مشتقات شیر در رژیم غذایی کودک نیز نباید غافل شد.
توصیه مهم به والدین
جهت پیشگیری از بروز بیماری‌های عفونی در کودکان (به‌خصوص تب مالت) به والدین توصیه اکید می‌شود که حتما از شیرهای پاستوریزه برای کودک خود استفاده نمایند و از مصرف شیرهای غیرپاستوریزه و اصطلاحا باز جدا اجتناب
کنند.
بیشتربخوانید:
طرز تهیه شیر بادام خانگی؛ یک نوشیدنی مقوی گیاهی
