دكتر محمدحسین صالحی سورمقی؛ متخصص فارماکوگنوزی
گیاه‌شناسی گل ساعتی
گل ساعتی گیاهی است علفی، پایا، دارای ساقه‌های رونده و پیچك‌دار با برگ‌های متناوب و لب‌دار، به تعداد 5-3 لب.
اثرات مهم گل ساعتی
مصرف اصلی آن در مشكلات خواب از جمله بدخوابی و بی‌خوابی است. گل ساعتی بر حسب مقدار مصرف گیاه و یا فرآوردههای حاصل از آن دارای آثار مختلفی بر روی سیستم مركزی عصبی (CNS) از جمله به عنوان محرك و یا ضدافسردگی می‌باشد. همچنین دارای اثرات آرام‌بخش و ضداضطراب است.
گل ساعتی یكی از معمولی‌ترین و پرمصرف‌ترین آرام‌بخش‌های گیاهی می‌باشد. پژوهشگران این اثر را به وجود فلاونوئیدها و آلكالوئیدهای آن نسبت می‌دهند.
طریقه و مقدار مصرف گل ساعتی
به 3-2 گرم از خردشده گیاه 1 لیوان آب جوش بیفزایید و 10-5 دقیقه صبر كنید. بهتر است در ظرف بسته باشد. سپس صاف نموده و میل كنید. در صورتی كه به منظور رفع بدخوابی بخواهید مصرف كنید، بهترین زمان قبل از خواب است. می‌توان مصرف این مقدار را 3-2 بار در روز تكرار كرد.
همچنین بسته‌بندی‌هایی به صورت تی‌بگ (چای) حاوی 2 گرم از پودر گل گیاه وجود دارد كه می‌توان هركدام را در یك لیوان آب جوش قرار داد و پس از حدود 5 دقیقه مصرف نمود. این فرآورده همانند مصرف شیوه سنتی گیاه است. فرآوردههای صنعتی زیادی به اشكال قرص، كپسول و قطره در جهان تولید می‌شود.
فقط در انگلستان بیش از 40 فرآورده دارویی از آن وجود دارد. از آنجا كه مقدار مصرف این فرآورده‌ها بر حسب میزان ماده موثر آنها ممكن است متفاوت باشد، باید به راهنمای هر دارو مراجعه كرد و میزان، دفعات و سایر توضیحات ارائه‌شده را مدنظر قرار داد.
احتیاط در مصرف گل ساعتی
هرچند هیچ‌گونه عارضه جانبی در ازای مصرف معمول از این گیاه گزارش نشده است، ولی از مصرف زیاد آن باید خودداری كرد. به هر حال توصیه می‌شود از مصرف بیش از 8 گرم گیاه خشك در روز خودداری شود. استفاده از داروهای گل ساعتی ممكن است با داروهای مونوآمینواكسیداز تداخل نماید. مصرف مقادیر زیاد از این گیاه ممكن است باعث عوارض كبدی، لوزالمعده و افسردگی شود.
اثرات جدید گزارش‌شده برای گل ساعتی
ضد درد، ضد باكتری، ضد ورم، ضد عفونی‌كننده، ضد اسپاسم، ضد اضطراب، مقوی قلب، محرك سیستم مركزی اعصاب (CNS)، هضم‌كننده، قارچ‌كش، خواب‌آور، كاهش‌دهنده پرفشاری خون، محرك تنفسی، آرام‌بخش و مقوی رحم.
