زندگی آنلاین؛ مجله اینترنتی سبک زندگی

گفتگو: معصومه طاهری

تحریریه زندگی آنلاین : آمنه بدرالسماء ازمعدود بانوانی است که در عرصه هنر نگارگری یا همان مینیاتور چهره‌ای شناخته شده در داخل و خارج از کشوراست؛ هنرمند جوانی که از کودکی آثارش در نمایشگاه‌های مختلف با اقبال خوبی از سوی مخاطبان و مسئولان مواجه شد و همین شاید انگیزه‌اش را برای ادامه راه در این مسیر پر فرازونشیب بیشتر کرد. حالا وی پس از سال‌ها تجربه و ممارست در نگارگری موفق شده است سبکی جدید و منحصربه فرد خلق کند تا با ترکیب سنت و مدرنیته بتواند با مخاطبان در سنین و جایگاه‌های مختلف ارتباط برقرار کند و از این طریق خیلی بهتر فرهنگ ایرانی اسلامی را با زبان هنر نگارگری به نمایش بگذارد. گفتگوی ما را با این بانوی هنرمند و متعهد می‌خوانید:

چطور شد دنباله رو راه پدر وارد دنیای نگارگری شدید؟

من در خانواده‌ای متولد شدم که همگی اهل هنر بودند از بچگی کنار پدرم مشغول آموزش تکنیک‌های نقاشی بودم و از استادانی هم که در منزل ما و کارگاه پدرم رفت و آمد می‌کردند بهره می‌گرفتم برای همین به همه رشته‌های هنری و نقاشی علاقه داشتم و با کشف استعداد از سوی پدرم در این مسیر قرار گرفتم. یادم است اولین نمایشگاه انفرادی خودم را در 14 سالگی برپا کردم آنقدر مورد تشویق و حمایت خانواده و مسئولان حوزه هنر و ارشاد قرار گرفتم که مدام نمایشگاه داشتم حتی خارج از کشور هم که نمایشگاهی برگزار می‌کردند تابلوهای من را می‌بردند و اکثراً با وجود سن کمی که داشتم فروخته می‌شد همین انگیزه کار برایم شد وکم کم به مینیاتور گرایش بیشتر پیدا کردم و به طور جدی دراین رشته هنری فعال شدم.

 بیشتربخوانید:

هنر نقاشی برایم آرام‌‌بخش است

از قرار یکی از آثار شما در موزه الجزیره هم موجود است

بله درشهر الجزیره پایتخت الجزایر فستیوال تذهیب و مینیاتور برگزار می‌شود که از کشورهای مختلف دارای این هنر دعوت می‌شود و ورکشاپهای بزرگی برپا می‌کنند و در نهایت از بین همه آثار دعوت شده با نظر هیات داوران تنها سه اثر جهانی مینیاتور و تذهیب انتخاب می‌شود و در موزه الجزیره قرار می‌دهند این ترفندی است که دولت الجزایر برای اینکه بتواند از همه دنیا آثار شاخص داشته باشد به کارمی بندد.. در سال 2010 و 2011 از طرف کشور ایران من شرکت کردم که سال 2011 مقام اول مینیاتور جهانی را بدست آوردم.

سبک کاری شما در هنر نگارگری چیست؟

درطول سال‌ها شاخه‌ها و فرم‌های مختلف نقاشی را تجربه کردم ولی همیشه به دنبال یک راهکار بودم تا از طریق نگارگری خیلی بهتر و بیشتر فرهنگ ایرانی-اسلامی را به دنیا معرفی کنم تا اینکه امروز سبک منحصر به فردی برای خودم داشته باشم که شامل نقاشی به شیوه نگارگری و در عین حال به صورت کلاژ و برجسته سازی است. بیشتر آثار من استفاده از تکنیک‌های مختلف نقاشی است.

 چهل تا پنجاه تابلو درباره اصفهان و بیش از هزار قطعه با طرح مینیاتوری به صورت بشقاب با موضوع اصفهان دارم و به معرفی شهر و کشورم پرداختم. در نوجوانی می‌خواستم مهاجرت کنم ولی دیدم اصلاً نمی‌توانم از خانواده و سرزمینم دورشوم با حالتی احساسی برگشتم. اینجا را دوست دارم برای همین هم دغدغه‌های آن را به تصویر می‌کشم وهم از تجربه‌های دیگران استفاده می‌کنم و هم انتقال می‌دهم.

 بیشتربخوانید:

وسوسه بازیگر شدن!

مینیاتور با اینکه ظرافت زیادی دارد اما بیشتر هنرمندان شناخته شده از آقایان هستند تا خانم‌ها چرا؟

شاید یک دلیل این باشد که ظرافت و دقت در کار مینیاتور نیاز به فراغ بال و آسودگی خاطر دارد آقایان یک همسر و همراه دارند که باعث پرورش و ایجاد آرامش خاطر برای انها می‌شوند تا بتوانند با آسودگی و بدون دغدغه کار کنند. همین طورکه پدر من چنین همراهی داشته است. از بچگی مادرم مسئولیت‌های زندگی را به عهده داشته تا پدرم بتواند آثار ظریف و بزرگ هنری خلق کند و آرامش داشته باشد. مادرم همیشه می‌گفت مشکلاتتان را به پدرتان نگویید تمرکزش از بین می‌رود.

 این واقعیت زندگی ماست که پدر ومادر من همیشه در کنار هم و با هم بوده‌اند مثلاً یادم است پدرم هر روز صبح قبل از طلوع آفتاب پیاده روی می‌کند و بعد از نماز صبح برمی گردد درهمه این سالها هیچ وقت خرید نکرده و از قیمت‌ها خبر ندارد. چند وقت پیش در مسیر هوس نان سنگک کرده بود گفت دیدم پانصد تومان دارم به نانوایی دادم گفتم پانزده تا نان بده پشت و رو خشخاش باشد نانوا می‌خندد و می‌گوید شما مثل اصحاب کهف می‌مانید نمی‌دانید قیمت نان چقدر است که با این پانصد تومان پانزده نان می‌خواهید.

این را گفتم که بگویم پدرم هیچ وقت خرید نکرده مادرم فداکارانه پشت ایشان بوده تا مبادا دغدغه‌ای داشته باشد و بتواند با آرامش کار کند وبستر رشد و جهانی پدرم ایجاد شود. نگارگری چون زمان بر و با ظرافت زیاد است باید کار را عاشقانه دوست داشت تا تداوم پیدا کند.

شما کارتان را دوست دارید؟

خیلی زیاد به طوری که به خاطرعلاقه به کارم از خودگذشتگی زیادی کردم و از روزمره زندگی و لذتهای آن گذشتم در این سالها برای نگارگری وقت گذاشتم سعی کردم تا با شیوه‌های نوین آن را متحول کنم چون متوجه شدم اگر کار تکرار گذشته باشد دچار کلیشه می‌شویم عامه مردم استقبال نمی‌کنند و به سختی پذیرفته می‌شود. یک نگارگر به نوعی باید ازهمه لذت‌های و خوشی‌ها چشم بپوشد تا با تمرکز و فراغ بال آثار شاخصی خلق کند.

سالهاست شاگردان زیادی دارم ولی حتی یک نفر را ندارم که بگویم او شاخص شده چون برای تفریح و گذران فراغت کار یاد گرفتند و حوصله لازم را ندارند یا چون از نظر مالی حمایت نمی‌شوند کار را رها می‌کنند. البته رسیدن به این مرحله زمان بر و حوصله می‌خواهد. معمولاً جوان‌ها وقت نمی‌گذارند حوصله نمی‌کنند.

نگارگری کار سختی است؟

الان من بیمه نیستم حقوق و مزایایی ندارم و از جایی هم حمایت نمی‌شوم اما چون عاشق کارم هستم عمدتاً تابلوها را دلی برای خودم کار کردم واقعاً کارنگارگری از نظر اقتصادی و معاش خیلی سخت است مگر اینکه هنرمند خوب آموزش ببیند و خلاقیت در کار داشته باشد و عاشقانه و با حوصله وقت بگذارد و سختی‌ها را تحمل کند والا در این وضعیت اقتصادی نمی‌تواند ادامه بدهد و یک جایی کار را رها می‌کند.

 بیشتربخوانید:

مدیریت خانه ؛ هنری گمنام

شما تابلویی درباره سردار سلیمانی دارید چطور شد این اثر را خلق کردید؟

بعد ازشهادت درباره سردار کلیپی را دیدم که روی آن شعر مولانا خوانده می‌شد سردار سربندی کردی به سر داشت حس و حال خوبی به من منتقل می‌کرد خیلی تحت تأثیر قرار گرفتم و براساس آن، تابلویی در روزهایی اول شهادت ایشان کار کردم همان حالتهای بحر، آسمان و فضاسازی و آرامش نگاه سردار و سربندی که به سر بسته بود را که در ذهن داشتم کار کردم می‌خواستم با این عناصر تابلو یک حالت روحانی را داشته باشد.

تابلو چقدر دیده شد؟

تابلو را در گالری پدرم گذاشتند در نمایشگاه حوزه هنری درباره سردار که به مناسبت چهلمین روز شهادت ورکشاپ برگزار شد و از اثر رونمایی شد خوشبختانه به لطف خدا با استقبال خوبی مواجه شد.

مقام معظم رهبری فرمودند نگارگری هنر تمدن ساز شیعه است با این توضیحات وزارت ارشاد و حوزه هنری تقریباً به این مساله نپرداختند شما خطر حذف نگارگریی اصیل را پیش بینی می‌کنید؟

بله صددرصد الان کلاسهای من شلوغ است هنرجویان بعد از دو سه سال توانستند نمایشگاه بگذارند اما هیچ اثری فروخته نشد درحالی که خیلی هزینه کردند و وقت گذاشتند برای همین دلسرد شده‌اند. می گویند نگارگری اصلاً به صرفه نیست ما بودجه نداریم عملاً از این هنر حمایتی نمی‌شود. خودم چند نفری را پیدا کردم که تابلوهایی را از بچه‌ها بخرند تا هنرجویان تشویق بشوند ولی در کل وقتی می گویم بیایید نمایشگاه بزنید می گویند کار به صرفه نیست تا پول و وقت برایش بگذاریم.

به نظر شما رایزنی‌های فرهنگی دراین باره کوتاهی کردند؟

رایزن‌های فرهنگی ورود داشتند اما درهر دوره متفاوت بوده است دربعضی از دوره‌ها خیلی برای صنایع دستی خوب بوده ازجمله نگارگری و نقاشی ایرانی ولی دربعضی دوره‌ها اصلاً اتفاقی نیفتاده و خروجی نداشتیم. به نوعی کارما به مسئولان و مدیران گره خورده که در هر دوره چقدر همراهی می‌کنند. امیدوارم فارغ از نگاه سیاسی شاهد اتفاقات مثبتی باشیم چون به نفع همه ما و جامعه ماست وقتی مردم انگیزه بگیرند و روحشان لطیف بشود با استفاده از هنر انرژی می‌گیرند به خصوص اینکه این هنر باعث رونق اقتصادی و معرفی بهتر کشورمان هم بشود.

ما در فروشگاه‌ها بیشتر تابلوها و آثار هنری غربی را می‌بینیم تا ایرانی این معیوب بودن چرخه فروش آثار هنری ایرانی به چه چیزی برمی گردد؟

فرهنگ سازی عملی لازم است باید مردم در تلویزیون، فروشگاه‌ها یا فضای مجازی و رسانه‌های دیگر آثار اصیل ایرانی را ببینند و آشنا بشوند تا کم کم نوع نگاه آنها تغییر کند و سلیقه سازی شود یک شبه نمی‌توان ذائقه ساز کرد وقتی ما چیزی ارائه نمی‌کنیم مردم ازکجا ببینند و گرایش پیدا کنند وقتی در فیلم‌ها او سریالهای مختلف ایرانی تابلوی روی دیوار و آثار تزیینی خانه با نماد ایرانی نیست چطور می‌خواهیم برای مردم از آثار هنری ایرانی حرف بزنیم و علاقمند کنیم الان ما سنت گریز شدیم و یک فضای خالی بین دنیای مدرن و سنتی داریم که پر نشده است نوجوانان ازسنت دور می‌شوند و دنیای مجازی هم غوغا می‌کند در مقابل هیچ چیز برای پر کردن این خلاء وجود ندارد.

من خودم ازطریق دنیای هنر سعی کردم از نشانه‌های فرهنگ ایرانی- اسلامی ایده بگیرم و با نوع جدید ارائه بدهم وقتی مردم آن را می‌بینند جذب می‌شوند، ولی من یک نفر هستم یک دست هم صدا ندارد نیاز به یک حرکت جمعی وگسترده است بخصوص صداوسیما نقش مهمی به عهده دارد. تبلیغی برای آثار شاخص هنری نداریم وقتی متولیان فرهنگی خودشان هم از آثار ایرانی استفاده نمی‌کنند آن وقت چه انتظاری از عامه مردم داریم.

شما چطور از ترکیب سنت ومدرنیته در هنر ایرانی بهره می‌گیرید؟

 میناکاری را به شیوه نو کار می‌کنم و نه با تکنیک سنتی که رنگها ترکیب نمی‌شدند و پاک می‌شدند. شیوه کار من ترکیب رنگ‌ها با تکنیک آبرنگ است که بداهه روی ظروف مینا نقاشی می‌کنم و در کوره قرار می‌دهم. مثلاً در سینما ساحل اصفهان دیواری دارم به نام «اصفهان اینجاست» که 50 قطعه میناکاری از اماکن شاخص شهر است و با همین تکنیک انجام شده و شبیه چرخش‌های گنبد شیخ لطف الله روی دیوار 4 متر در 4 متر ارائه کردم تا هرکس وارد این سینما ساحل می‌شود در کنار دیدن فیلم بتواند نمایی از فرهنگ و تاریخ شهر را در قالب تکه‌های هنری کنار هم چیده شده ببینید. به نظر من باید با ابتکار و خلاقیت عامه مردم را بیشتر با هنر ایرانی آشنا کنیم تا از این طریق به هویت ملی خود ببالند و با کمک هنر، فرهنگ اصیل ایرانی اسلامی را به دنیا صادر کنیم.