گفتگو: رضا حسینمردی
تحریریه زندگی آنلاین : مطالعات ما در پژوهشکده قلب و عروق مرکز قلب تهران نشان می‌دهد که اگر مداخله جدی در پیشگیری از بیماری‌های قلب و عروق در کشور انجام نشود با سونامی بیماری‌های قلبی عروقی در ده سال آینده در کشور روبرو خواهیم شد
وقتی تعداد فلوشیپ رشته خودم را با کشورهای اروپایی مقایسه می‌کنم می‌بینم که تعداد دانش‌آموختگان این رشته به نسبت جمعیت در مقایسه با کشورهای پیشرفته دنیا در وضعیت خوبی قرار دارد. به لطف خدا آلان بالغ‌بر یک‌صد وده نفر فلوشیپ الکتروفیزیولوژی در کشور داریم. این یک افتخار ملی است که نیروی کارآمد، باسواد و بامهارت را در کشور تربیت‌کرده‌ایم
همیشه باید از خداوند بخواهیم و خودمان نیز تلاش کنیم که یک اتفاق خوب برای عزیزان و هم‌وطنانمان در سال جدید رخ دهد. به نظرم این اتفاق تغییر صحیح در سبک و شیوه زندگی است. باید توجه داشته باشیم که سبک زندگی مهم‌ترین مداخله‌ای است که باید برای سلامت خود و خانواده خود انجام دهیم. در تمام محورهای سلامت ، سبک زندگی مهم و اثرگذار است
سعی کنیم زنبور صفت باشیم و مدام به دنبال "گل" و زیبایی‌ها باشیم و از آنها روح و روانمان را بهره‌مند کنیم. همه میدانیم که "مگس" به دنبال آلودگی و زباله می‌رود؛ بیایید در سال جدید همه زنبورصفت شویم و بدانیم ثمره این رفتار محصول عسلی است که باعث شفا و سلامتی است.
مسئولیت و مشاغل علمی:
عضو هیئت‌علمی دپارتمان اینترونشنال الكتروفيزيولوژي گروه قلب و عروق دانشگاه علوم پزشكي تهران (از سال ۱۳۸۹ تاكنون)
عضو هیئت بورد امتحانات گروه تخصصی پزشكي ورزشي( از سال ۱۳۸۵ تا 139
بیشتربخوانید:
5 علامت هشدار دهنده بیماری قلبی در کودکان
مسئولیت‌های اجرايي و باليني:
ریاست بیمارستان مرکز قلب تهران (از سال 1400 تاکنون)
رئیس بنیاد غیردولتی قلب سالم( از سال ۱۳۹۸ تاکنون)
رئیس مرکز تحقیقات پیشگیری اولیه از بیماری‌های قلب و عروق( از سال ۱۳۹۵ تاکنون)
معاون امور هیئت‌علمی دانشكده پزشكي، دانشگاه علوم پزشكي تهران(۱۳۹۲ تا ۱۳۹۵)
معاون آموزشي بيمارستان شهيد رجايي، دانشگاه علوم پزشكي تهران (۱۳۸۹-۱۳۹۰)
رئيس بخش قلب بيمارستان سينا وابسته به دانشگاه علوم پزشكي تهران(از سال ۱۳۸۴ - ۱۳۹۰)
رئيس مركز زبان‌های خارجي جهاد دانشگاهي دانشگاه تهران(۱۳۷۰تا۱۳۸۵)
فعالیت‌ها پژوهشی و مقالات علمي:
انتشار بیش از یک‌صد و پنجاه مقاله علمي در مجلات معتبر بین‌المللی و داخلی
ارائه‌ی مقالات علمي در کنفرانس‌های معتبر بین‌المللی و داخلی
مجري بيش از 60 طرح پژوهشي مرتبط با بیماری‌های قلب و عروق در دانشگاه علوم پزشكي تهران
استاد راهنما و مشاور بیش از ۳۰ پایان‌نامه دوره‌های دستياري فلوشیپی، تخصصی و دكتراي عمومي
دکتر علی واشقانی فراهانی ، متولد سال 1346 در شهر تهران است. دوران پزشکی عمومی را در دانشگاه علوم پزشکی تهران گذراند و به‌واسطه علاقه فراوان خود رشته تخصصی قلب و عروق را در دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی و بیمارستان مدرس انتخاب کرد و با موفقیت به پایان رساند. پس از اتمام این مقطع به‌عنوان عضو هیئت‌علمی دانشگاه علوم پزشکی تهران در بیمارستان سینا مشغول ادامه فعالیت‌های علمی، آموزشی و درمانی شد. راه‌اندازی اولین "کت لب" جنوب شهر تهران در بیمارستان سینا که تاکنون خدمات ارزنده‌ای به بیماران ارائه کرده در دوران فعالیت ایشان انجام‌شده است. وی از سوی وزیر بهداشت وقت به بیمارستان قلب و عروق شهید رجایی مأمور شد و مدتی در سمت قائم‌مقام رئیس بیمارستان و معاون پشتیبانی به خدمات خود ادامه داد؛ همچنین به مدت دو سال معاون آموزشی بیمارستان بود. این مأموریت تا زمان ادغام دانشگاه علوم پزشکی ایران و علوم پزشکی تهران ادامه داشت. بعد از جدا شدن مجدد دو دانشگاه علوم پزشکی ایشان به مرکز قلب تهران منتقل شد و اکنون بیش از یک دهه مشغول خدمت در این بیمارستان بزرگ و تراز اول قلب و عروق کشور است. پیشبرد فعالیت‌های علمی و درمانی در کنار فعالیت‌های اجرایی و مدیریتی به‌طور همسو، یکی از ویژگی‌های مهم دکتر علی واشقانی فراهانی محسوب می‌شود.
وی دوره فلوشیپ اینترونشنال الکتروفیزیولوژی را نیز در مرکز قلب تهران گذرانده و اکنون حدود هشت سال است که مشغول تشخیص و درمان اختلالات ریتم ضربان قلب و تعبیه پیس میکر (باطری دائم قلبی) و دستگاه‌های شوک دهنده خودکار داخل قلب موسوم به آی.سی.دی برای بیماران در این بیمارستان است. وی هم‌زمان به آموزش دستیاران تخصصی و فلوشیپی قلب نیز مشغول است. اکنون حدود یک سال و نیم است که ریاست این مرکز درمانی را نیز بر عهده دارد.
این مقدمه گفتگوی اختصاصی با مرد پرتلاش و موفق عرصه قلب و عروق کشور است. انسانی که در اهداف و برنامه‌های مدیریتی خود به موضوع پیشگیری از بیماری‌های قلب و عروق ، همچنین ارتقاء سطح سواد سلامت قلب و عروق در میان هم‌وطنان توجه ویژه‌ای دارد.
بیشتربخوانید:
خوب بخوابید تا سکته نکنید
بیماری‌های قلب و عروق قاتل درجه‌یک انسان‌ها در ایران
بر اساس آخرین آمار درمجموع حدود نیمی از علل مرگ‌ومیر مردم کشورمان به دلیل بیماری‌های قلب و عروق یا عوامل خطر وابسته است. متأسفانه شیوع بیماری‌های قلب و عروق و گسترش آن در کشور به‌گونه‌ای است که تقریباً کمتر بزرگ‌سالی در جامعه را پیدا میکنید که بیماری قلب عروق و یا حداقل یکی از عوامل خطر آن را نداشته باشد. بدین ترتیب اغلب مردم یا به آن گرفتارند و یا نزدیکان و اقوام آنان به درجاتی از این بیماری و یا عوامل خطر آن رنج می‌برند. به‌اصطلاح می‌توان گفت: " بیماری‌های قلب و عروق شتری است که درب منزل هرکسی می‌تواند بخوابد" !!!
طبق اطلاعات علمی به‌دست‌آمده در مطالعه کوهورت تهران که در حدود هشت هزار شهروند تهرانی بالای 35 سال توسط پژوهشکده قلب مرکز قلب تهران انجام‌شده است حدود هفتادوپنج درصد از این جمعیت موردمطالعه دچار چاقی شکمی یا به‌اصطلاح چاقی مرکزی(سانترال) هستند که با خطر بالای بروز بیماری‌های قلبی همراه است. به‌بیان‌دیگر از هر چهار نفر بزرگ‌سال بالای سی‌وپنج سال در تهران متأسفانه سه نفر دچار این مشکل هستند.
از هر 4 شهروند بالای 35 سال تهرانی یک نفر مبتلابه فشارخون بالا و حدود نیمی از بزرگ‌سالان موردمطالعه در شرایط پیش فشارخون هستند. از هر سه نفر یک نفر دچار اختلالات چربی خون هستند و کلسترول یا تری گلیسیرید بالا دارند.
متأسفانه سبک زندگی ناسالم در کشور و شیوع عادات تهدیدکننده سلامت نگران‌کننده است. به‌عنوان نمونه مطالعات کشوری نشان می‌دهد که تقریباً اغلب مردم فعالیت فیزیکی موردنیاز برای حفظ سلامت خود را ندارند.
طبق تعریف سازمان جهانی بهداشت و بر اساس استانداردهای بین‌المللی، هر فرد باید حداقل پنج روز در هفته روزانه سی تا چهل‌وپنج دقیقه فعالیت فیزیکی داشته باشد که متأسفانه اکثر جمعیت کشور این مقدار فعالیت فیزیکی را ندارند و این معضل در شهرهای بزرگی مانند تهران مضاعف است.
در مورد تغذیه سالم نیز همین نکته مطرح است که متأسفانه بیش از شصت‌تا هفتاد درصد جمعیت بزرگ‌سال کشور مؤلفه‌های یک تغذیه سالم را رعایت نمی‌کنند.
متأسفانه آن دسته از مردم که هنوز دچار بیماری‌های قلبی عروقی نشده‌اند، به‌گونه‌ای زندگی می‌کنند که اگر سبک زندگی خود را اصلاح نکنند به سمت عوامل خطر و لاجرم بیماری‌های مهم قلبی عروقی مانند تنگی‌های عروق قلبی، سکته‌های قلبی، ... پیش خواهند رفت. و اگر مداخله جدی نکنیم در ده آینده بحران سلامت قلب و عروق در کشور رخ خواهد داد.
مرگ ناگهانی در اثر بیماری‌های قلبی، دغدغه مهم نظام سلامت
متأسفانه مرگ ناگهانی در همه نقاط دنیا وجود دارد ولی در ایران به علت مشخصات هرم جمعیتی کشورمان افراد بیشتری در سنین پایین‌تر دچار آن می‌شوند. اغلب از دست دادن هوشیاری متعاقب اختلال ریتم قلبی درزمینهٔ تنگی عروق و سکته حاد علت آن است. در سناریوی شایع، فرد ظاهراً بدون علامت است (اکثر مبتلایان با علائم بیماری آشنا نبوده‌اند یا اینکه به علائمی مانند درد قفسه سینه و تنگی نفس خود بی‌تفاوت بوده‌اند). خیلی از مبتلایان هنگامی به بیمارستان منتقل می‌شوند که باید عملیات احیا قلبی ریوی انجام دهیم و خیلی اوقات به دلیل دیر رسیدن افراد به مراکز درمانی متأسفانه کار مؤثر و نتیجه بخشی انجام نمی‌شود. برخی نیز احیا می‌شوند اما به دلیل از دست رفتن زمان طلایی ، نرسیدن خون و اکسیژن به اندام‌های حیاتی و مغز در صورت احیا قلبی دچار زندگی نباتی خواهند شد. به دلیل اختلال پمپاژ قلبی اگر خون به مدت سه تا پنج دقیقه به مغز نرسد، احتمال بازگشت فرد به زندگی عادی بسیار اندک است و پس از مدت‌ها بستری و زندگی نباتی در بخش مراقبت‌های ویژه و یا منزل به دلیل از دست رفتن عملکرد ارگان‌ها فوت خواهد کرد.
بیشتربخوانید:
میوه ای که سلامت قلب زنان را تضمین می‌کند
بهترین کار در هنگام بروز علائم سکته قلبی
بهترین کار در صورت بروز علامت سکته‌های قلبی انتقال بیمار به بیمارستان‌هایی است که امکان مداخله اورژانس آنژیوگرافی و آنژیوپلاستی برای باز کردن رگ خونرسان قلبی مسدود شده است.
اگر در زمان طلایی( به‌طور ایده آل در یک ساعت اول بروز علائم سکته قلبی) این افراد دچار سکته‌های حاد قلبی به مرکز ما برسند، می‌توانیم با انجام آنژیوگرافی و آنژیوپلاستی اورژانسی در بدو ورود به بیمارستان (در اصطلاح پرایمری پی سی آی)، رگ قلبی دچار گرفتگی را به‌وسیله بالن و استنت بازکنیم. این‌یکی افتخارات همکارانم در مرکز قلب تهران است که بیشترین تعداد این خدمت را در کشور به هم‌وطنان ارائه کرده‌اند. طی سال گذشته بیش از یک هزار و دویست مورد پرایمری پی.سی.آی در کت لب اورژانس مرکز قلب تهران انجام‌شده است که بیشترین آمار یک مرکز در شهر تهران است. اگر عزیزانی دچار درد شدید قفسه سینه بشوند و به‌موقع با تشخیص سکته حاد قلبی به ما مراجعه کنند، در تمام ساعات شبانه‌روز با امکانات موجود بدون فوت وقت و به‌طور اورژانسی پذیرش می‌کنیم و اقدامات لازم را انجام خواهیم داد.
توجه به پیشگیری مأموریت مهم در بیمارستان مرکز قلب تهران
از یک دهه پیش به این باور رسیدم که یک متخصص قلب و عروق اگر بخواهد تلاش وی در همه زمینه‌ها ازجمله پژوهش ، آموزش و درمان تأثیر وسیع‌تری در جامعه داشته باشد، باید حتماً به مقوله پیشگیری از بیماری‌های قلب و عروق توجه ویژه و اختصاصی داشته باشد. حدود هفت سال قبل با کمک اساتید و همکاران عزیزی از تخصص‌های مرتبط با پیشگیری، مرکز تحقیقات پیشگیری اولیه از بیماری‌های قلب و عروق را در بیمارستان و مرکز قلب تهران راه‌اندازی کردیم.
موضوع پیشگیری مورد کم‌توجهی و کم مهری است. همه مداخلات درمانی قلب و عروق برای انجام دهنده آن سود دارد ولی مداخلات پیشگیری اغلب سود مادی قابل‌توجهی ندارد. انگیزه‌های انسانی و توجه به کسب ارزش‌های معنوی و انسانی موتور محرک فعلان این حوزه از دانش است.
خوشبختانه یک سال هست که دپارتمان پیشگیری از بیماری‌های قلب و عروق در بیمارستان مرکز قلب تهران را راه‌اندازی کرده‌ایم که چند عضو هیئت‌علمی نخبه و رتبه برتر برد تخصص قلب و عروق عضو این گروه شده‌اند و برای سطوح مختلف ازنظر آموزشی مشغول تولید محتوای علمی و آموزشی هستند. بخشی از این تولید محتوا برای پزشکان عمومی انجام می‌شود که نقش مهمی در ارائه خدمات سلامت به مردم عزیزمان در مطب‌های خود در سطح کشور دارند.بسته‌های آموزشی خاصی نیز برای ارائه‌دهندگان خدمات سلامت و درمانی در شبکه‌های بهداشت درمانی و خانه‌های بهداشت و همچنین پرستاران در حال آماده‌سازی است.
حدود هفتادوسه عنوان مطلب مختلف آموزشی باهدف ارتقاء دانش این عزیزان تولیدشده است. ما این محتوی آموزشی را به‌صورت های مختلف آماده ارائه خواهیم کرد.
دستیاران قلب و عروق مرکز قلب هم به‌طور چرخشی با حضور در دپارتمان پیشگیری به مدت سه ماه زیر نظر اساتید درزمینهٔ پیشگیری دوره می‌بینند تا دانش خود را در پیشگیری از بیماری‌های قلب و عروق ارتقا دهند و با رویکرد پیشگیری وارد خدمت‌رسانی به جامعه گردند.
در بخش درمان نیز برای کلینیک‌های پیشگیری از بیماری‌های قلبی و عروقی یک الگو ارائه کرده‌ایم.
برای پیشگیری و تشخیص به‌موقع عوامل خطر و علائم بیماری‌های قلبی مقید بودن به راهنماهای بالینی علمی بسیار بااهمیت است تا از انجام مداخلات پرهزینه مانند سی.تی.آنژیوگرافی و ... که جز بالا بردن هزینه‌های سلامت فرد و خانواده ثمری ندارد پرهیز شود. به‌طور مثال ما حق نداریم مبلغ دو و نیم میلیون تومان هزینه سی.تی آنژیوگرافی به فردی که فقط به خاطر نگرانی از داشتن یا نداشتن بیماری قلبی مراجعه کرده است تحمیل کنیم. کشور و افراد جامعه تاب‌وتوان تحمیل چنین هزینه‌هایی را ندارند.
در غربالگری بیماری و عوامل خطر بیماری‌های قلبی کافی است بدانیم بیمار کدام‌یک از ریسک فاکتورهای زمینه‌ساز بیماری‌های قلب و عروق را دارد؟ آیا دیابت یا فشارخون و یا چربی خون دارد یا خیر؟ مطابق راهنماهای بالینی در تمام دنیا همه عوامل خطر تعریف‌شده است و باید هر فرد بالای بیست سال بداند کدام عوامل خطر را دارد ؟ اینکه اگر عوامل خطر بیماری‌های قلب و عروق را ندارد با چه فاصله‌ای مجدد بررسی کند؟ مثلاً یک جوان بیست‌ساله اگر فشارخون نرمال دارد باید پنج سال بعد مجدد بررسی و چک کند. ولی افراد دارای فشارخون در محدوده مرزی نرمال باید یک سال بعد مجدد بررسی شوند. با توجه به این استانداردها الگویی تعریف کرده‌ایم که هر فردی چه بررسی‌هایی در مورد سلامت قلبی و عروقی خود باید انجام دهد.
جمعیت مردان بالای چهل سال و زنان بالای پنجاه سال باید بدانند که احتمال بروز حوادث نامطلوب قلبی و عروقی در ده سال آینده برای آنان چقدر است تا بتوانند اقدام مناسب و پیشگیرانه را با توجه به دستورالعمل‌های موجود انجام دهند. اینکه افراد بدانند در کدام دسته‌بندی احتمال بروز خطر بیماری‌های قلبی و عروقی قرار دارند، به پزشکان کمک می‌کند که اقدامات پیشگیرانه صحیح و دقیق‌تری را به فرد پیشنهاد کنند. افرادی که ریسک و خطر کمتری در کمین آنان است شاید فقط اصلاح سبک زندگی و مداخلات محدودی نیاز داشته باشند. ولی اگر افرادی با احتمال بالای بروز حوادث قلبی و عروقی روبرو هستند باید اقدامات گسترده‌تری را باراهنمایی پزشک خود برای کاهش این ریسک انجام دهند.
محاسبه ریسک بروز مشکلات قلب و عروق در ده سال آینده برای هر فرد با گرفتن شرح‌حال و بررسی چند اندازه‌گیری قابل انجام است. به امید خدا در سایت جدید مرکز قلب تهران این امکان را ایجاد خواهیم کرد که افراد بتوانند با واردکردن اطلاعات مورد درخواست، میزان خطر بروز مشکلات قلب و عروق خود را ارزیابی کنند.
بیشتربخوانید:
ضربان قلب در زمان استراحت چقدر اهمیت دارد؟
تفاهم‌نامه با صدا جمهوری اسلامی و راه‌اندازی رادیو قلب
مرکز قلب به‌عنوان یک بیمارستان ارتقادهنده سلامت در مورد ارتقا سلامت قلب و عروق جامعه مداخلاتی را طراحی کرده است. یکی از مکان‌هایی که به ارتقای سواد سلامت جامعه کمک جدی می‌کنند رسانه‌ها، و بخصوص صداوسیما هستند. چندی پیش در همین راستا تفاهم‌نامه‌ای فی‌مابین مرکز قلب تهران و صدای جمهوری اسلامی ایران منعقد شد تا با مشارکت علمی متخصصین، پزشکان و کارکنان مرکز و تأمین امکانات و فضای موردنیاز از سوی مرکز قلب و ظرفیت‌های هنری و تخصصی صدای جمهوری اسلامی تولید محتوا و برنامه‌های سلامت‌محور در حوزه بیماری‌های قلب و عروق برای مردم سرعت و کیفیت بیشتری پیدا کند؛ با ایجاد یک شبکه رادیویی اختصاصی برای اطلاع‌رسانی پیرامون سلامت قلب و عروق می‌توان بستر مهمی برای دست‌یابی مردم عزیزمان به دانش موردنیازشان برداریم. امیدواریم مرکز قلب تهران باهمکاری صدای جمهوری اسلامی ایران منتهای توانایی‌های خود را صرف کنند تا گام مهمی در ارتقا سواد سلامت قلب و عروق جامعه برداشته شود.
به اعتقاد من اولویت‌بندی در تولیدات و پخش برنامه‌ها در صداوسیما منطبق بر وضعیت موجود سلامت جامعه نیست. یعنی اگر طبق آمار حدود نیمی از بار بیماری‌ها و مرگ‌ومیر به بیماری‌های قلب و عروق و عوامل خطر آن وابسته است، پس باید نیمی از همت و تلاش برنامه‌سازان در همین راستا برای اطلاع‌رسانی و افزایش سواد سلامت مردم استوار باشد.
افزایش امید به زندگی نمره‌ای قابل‌قبول در کارنامه نظام سلامت در جمهوری اسلامی
میزان امید به زندگی در کشور حدود پنجاه سال پیش در ایران حدود چهل‌وپنج سال بود. یعنی اگر نیم‌قرن پیش فردی در ایران متولد می‌شد امید به زندگی وی بطور متوسط 45 سال بود.
اگر به بررسی‌های آماری در کشور مربوط به قبل از اپیدمی کووید توجه کنیم می‌بینیم که امید به زندگی چیزی حدود هفتادوشش سال است. پس طی این سال‌ها ، امید به زندگی در کشور حدود 30 سال ارتقاء و افزایش پیداکرده است.
امید به زندگی در ایران پنجاه سال قبل از متوسط جهانی حدود هفت سال کمتر بود و آلان از متوسط جهانی ازنظر امید به زندگی چهار سال بالاتر هستیم.
بیشتربخوانید:
خوردن موز چه تاثیری روی سلامت قلب زنان می گذارد؟
استرس کاری و اجتماعی، خطری در کمین قلب زنان
استرس دارید و قلب‌تان ضعیف است؟ کاکائو بخورید
سلامت قلب و عروق از مهم‌ترین دغدغه‌های سلامت در کشور است
مطالعات ما در پژوهشکده قلب و عروق مرکز قلب تهران نشان می‌دهد که اگر مداخله جدی در پیشگیری از بیماری‌های قلب و عروق در کشور انجام نشود با سونامی بیماری‌های قلبی عروقی در ده سال آینده در کشور روبرو خواهیم شد.
همین آلان حدود چهار میلیون بیمار مبتلابه آترواسکلروز یا تنگی عروق خونرسان قلب در کشور داریم. آمار این بیماران طی ده سال آینده به شش میلیون نفر می‌رسد. این بدان معناست که باید در این فرصت زیرساخت‌های خدمات‌دهی قلب و عروق کشور را یک ونیم برابر کنیم. اگر آمار سکته‌ها در کشور حدود یک‌صد هزار نفر در سال برآورد شود این آمار طی ده سال آینده به یک‌صد و نود هزار نفر افزایش خواهد یافت. یعنی تقریباً دو برابر خواهد شد و مهم‌ترین علت این مسئله مشخصات هرم جمعیت در کشور است و متأسفانه کشور در حال ورود به سالمندی است.
همه باهم باید دست‌به‌دست هم بدهیم که اتفاق خوبی رخ دهد . به اعتقاد من باید سواد سلامت ارتقا پیدا کند که مردم بتوانند مطالبه گری کنند و اگر بضاعت خوبی دارند بتوانند اقدام لازم انجام دهند و اگر بضاعت ندارند باید از نظام سلامت بخواهند که زیرساخت لازم برای مداخلات لازم را با هزینه کم برای همگان ایجاد کند.
اگر مطالبه گری نباشد و اقدام لازم صورت نگیرد آمارهایی از افزایش روزافزون مرگ‌های قلبی خواهیم داشت.
باید اقدام به‌موقع انجام داد. ما مدعی نیستیم که آمار مرگ‌های ناگهانی و سکته‌هایی که موجب مرگ می‌شود را می‌توانیم ثابت نگهداریم ولی می‌توانیم از روند افزایش آن به‌وسیله اقدامات پیشگیرانه بکاهیم. همین‌که باهمت مسئولان و رسانه‌ها بتوانیم این شیب را پنجاه‌درصد کاهش دهیم می‌توانیم سالیانه از هزاران مرگ قلبی جلوگیری کنیم.
