آزاده دهقانی کری‌بزرگ : دانشجوی دکتری تخصصی سیاست‌های غذا و تغذیه ؛ دانشگاه علوم پزشکی تبریز
تحریریه زندگی آنلاین : رژیم غذایی کودکان تأثیر مهمی بر کیفیت زندگی آنها دارد و با توجه به اینکه اختلالات عملکردی دستگاه گوارش به یک موضوع فزاینده تبدیل شده است، رژیم غذایی کودک به عنوان زمینه‌ای برای بررسی نحوه درمان چنین اختلالاتی شناخته شده است. اختلالات عملکردی دستگاه گوارش یکی از شایع‌ترین اختلالات تشخیص داده شده توسط متخصصان اطفال است. در این محدوده وسیع، درد شکمی عملکردی یک اختلال است که به ویژه در کودکان سنین مدرسه‌ای شایع است و می‌تواند بر کیفیت زندگی آنها تأثیر بسزایی بگذارد. رژیم غذایی کودک تأثیر قابل توجهی در بروز علائم دارد. محققان دانشگاه موناش در استرالیا رژیم غذایی مبتنی بر حذف یا حداقل کاهش غذاهای حاوی FODMAP ایجاد کردند. این ترکیبات با مقاومت بالا در برابر هضم، سطح پایین جذب در دستگاه گوارش و تخمیر طولانی‌مدت در روده مشخص می‌شوند. بسته به نوع قند، FODMAP در غذاهای مختلف یافت می‌شود.
بیشتربخوانید:
رژیم غذایی مناسب کودک در دوران مصرف وارفارین
FODMAP چیست؟
FODMAP کربوهیدرات‌های زنجیره‌ای کوتاه (قندها) هستند که روده کوچک به خوبی جذب نمی‌کند. برخی از افراد پس از خوردن آنها دچار ناراحتی گوارشی می‌شوند. علائم عبارتند از: گرفتگی، اسهال، یبوست، نفخ معده، گاز و نفخ
فروکتو الیگوساکاریدها در گندم، چاودار، پیاز، سیر و کنگر فرنگی وجود دارند و گالاکتوالیگوساکاریدها جزء حبوبات هستند. لاکتوز عمدتا در شیر و سایر محصولات لبنی یافت می‌شود. غنی‌ترین منابع غذایی فروکتوز عبارتند از عسل، سیب، گلابی، هندوانه و انبه. و منابع سوربیتول عبارتند از: میوه‌های هسته‌دار، سیب، گلابی و نعناع / آدامس بدون قند. مانیتول در نعناع/ آدامس بدون قند یافت می‌شود و همچنین یکی از اجزای موجود در قارچ و گل کلم است. شواهد موجود نشان می‌دهند که استفاده از رژیم غذایی کم FODMAP با کاهش علائم سندرم روده تحریک‌پذیر(IBS)، بیماری کرون و علائم عملکردی همزمان همراه است. علاوه بر این، یک مطالعه تجربی بر روی کودکان تأیید کرد که رژیم غذایی کم FODMAP باعث کاهش درد شکم در کودکان مبتلا به IBS تا 50 درصد می‌شود. در حال حاضر، دو روش در برنامه‌ریزی رژیم کم FODMAP پیشنهاد شده است: از بالا به پایین و از پایین به بالا.
رژیم کم FODMAP چگونه کار می‌کند؟
Low FODMAP یک رژیم حذف سه مرحله‌ای است:
ابتدا، خوردن برخی غذاها (غذاهای FODMAP بالا) را متوقف میکنید.
در مرحله بعد، آنها را به آرامی دوباره مصرف میکنید تا ببینید کدام یک از آنها مشکل‌ساز هستند. هنگامی که غذاهایی را که علائم ایجاد می‌کنند شناسایی کردید، می‌توانید از آنها اجتناب کرده یا آنها را محدود کنید، در حالی که از همه چیز بدون نگرانی لذت می‌برید.
روش از پایین به بالا به شما امکان می‌دهد محدودیت FODMAP را برای بیمار مشخص کنید و حذف تدریجی محصولات (یا گروه محصولات) از رژیم غذایی تا زمانی که علائم برطرف شوند. این روش پیشرونده را می‌توان در (1) بیمارانی که مبتلا به IBS تشخیص داده نشده‌اند، اما علائمی را تجربه می‌کنند که بر کیفیت زندگی آنها تأثیر می‌گذارد، اعمال کرد. (2) بیمارانی که قبلا شروع به حذف سایر اجزای رژیم خود کرده‌اند. یا (3) بیمارانی که برای پیروی از رژیم غذایی کم FODMAP تلاش می‌کنند. روش دوم، از بالا به پایین، بسیار محدود کننده است و بیشتر در مطالعات تجربی استفاده می‌شود. فرض اصلی این رویکرد کاهش یا حذف همه رژیم‌های غذایی حاوی FODMAP به مدت معین، معمولا 4-8 هفته از رژیم غذایی است.
بیشتربخوانید:
شیرپــرچرب یـا کـم‌چرب؟!
در رژیم FODMAP چه می‌توانم بخورم؟
غذاهایی که باعث ایجاد علائم می‌شوند در افراد مختلف متفاوت است.
برای تسکین علائم گوارشی، اجتناب از غذاهای FODMAP زیاد که باعث تشدید روده می‌شوند، ضروری است، از جمله:
شیر، ماست و بستنی بر پایه لبنیات
محصولات مبتنی بر گندم مانند غلات، نان و کراکر
لوبیا و عدس
برخی از سبزیجات مانند کنگر فرنگی، مارچوبه، پیاز و سیر
برخی از میوه‌ها مانند سیب، گیلاس، گلابی و هلو
در عوض، وعده‌های غذایی خود را بر اساس غذاهای کم FODMAP مانند زیر تهیه نمایید:
تخم‌مرغ و گوشت
پنیرهای خاصی مانند چدار و فتا
شیر بادام
غلات مانند برنج، کینوا و جو دوسر
سبزیجاتی مانند بادمجان، سیب‌زمینی، گوجه‌فرنگی، خیار و کدو سبز
میوه‌هایی مانند انگور، پرتقال، توت‌فرنگی، زغال‌اخته و آناناس
لیست کاملی از غذاهای FODMAP را از پزشک یا متخصص تغذیه دریافت کنید.
سپس، محصولات حاوی FODMAPs به تدریج به رژیم غذایی وارد می‌شوند. باید تاکید کرد که رژیم غذایی کم FODMAP بسیار محدود کننده است و باید برای هر بیمار به صورت جداگانه، بر اساس آزمایش هیدروژن تنفسی قبلی طراحی شود تا خطر کمبودهای تغذیه‌ای به حداقل برسد. علیرغم تأثیر رژیم کم FODMAP در برخی از بیماران، چند نگرانی باید مورد توجه قرار گیرد. اولا، یک رژیم غذایی طولانی‌مدت کم FODMAP ممکن است باعث تغییر در میکروبیوتای روده در افراد مبتلا به مشکلات گوارشی شود، به عنوان مثال، ممکن است به کاهش باکتری‌هایی مانند بیفیدوباکتریا ، کلستریدیوم کلاستر ، Akkermansia muciniphila یا رومینوکوک تورگوس کمک کند. ثانیا، گزارش شده است که این تغییرات ممکن است در بیماران مبتلا به بیماری کرون نیز وجود داشته باشد، که بعدا می‌تواند منجر به دیس بیوزیس (عدم تعادل میکروبیوتای روده) شود. سرانجام، محققان حدس می‌زنند که میکروبیوتای اولیه روده (پیش‌درمان) بیمار نیز می‌تواند بر اثربخشی درمان تأثیر بگذارد. در نتیجه، رژیم غذایی کم FODMAP یک روش درمانی امیدوار‌کننده در بیماران مبتلا به اختلال گوارشی است و ممکن است به عنوان بخشی از درمان برای کاهش علائم بیماری و جلوگیری از بروز آنها استفاده شود. این نه تنها می‌تواند علائم مرتبط با بیماری را کاهش دهد، بلکه کیفیت زندگی یک بیمار را نیز بهبود می‌بخشد. علاوه بر این، توسعه محصولات غذایی جدید و فن‌آوری‌های مناسب برای کاهش FODMAPs در غذا و کنترل حضور FODMAPs در غذاهای فرآوری شده ضروری است. همچنین ممکن است برای مصرف‌کننده داشتن اطلاعاتی در مورد مقدار FODMAP در مواد غذایی که روی برچسب محصول قرار داده شده مفید باشد.
بیشتربخوانید:
طرز تهیه شیر بادام خانگی؛ یک نوشیدنی مقوی گیاهی
