زندگی آنلاین؛ مجله اینترنتی سبک زندگی

مریم آریافر؛ کارشناس ارشد صنایع غذایی، مرکز آموزشی تحقیقاتی و درمانی قلب و عروق شهید رجایی

وارفارین یک داروی ضد انعقاد می‌باشد که از لخته شدن خون در سرخرگ‌ها، سیاهرگ‌ها و قلب کودک شما جلوگیری می‌کند و باعث افزایش زمان انعقاد خون می‌شود.

بدین معنی که بعد از یک بریدگی در بدن کودک شما خونریزی زمان طولانی تری طول می‌کشد تا متوقف شود.

پزشک میزان وارفارین مورد نیاز کودک‌تان را بر اساس شرایط قلبی و سابقه پزشکی وی تعیین می‌نماید. 

تاثیر غذا در عملکرد وارفارین 

ویتامین K ویتامینی است که به ایجاد لخته در خون و جلوگیری از خونریزی کمک می‌کند و دارای نقش متضادی با وارفارین است.

در اطفالی که وارفارین مصرف می‌کنند دریافت زیاد ویتامین K باعث کاهش اثر دارو می‌گردد، بنابراین کنترل رژیم غذایی در این کودکان بسیار مهم می‌باشد.

نکته اساسی این است که میزان این ویتامین در رژیم غذایی کودکتان ثابت باقی بماند و برنامه غذایی آنها طوری تنظیم شود که هر روز مقدار ثابتی از ویتامین K را در رژیم غذایی خود داشته باشند، زیرا مقدار زیاد این ویتامین در غذا باعث افزایش انعقاد‌پذیری خون شده و نیاز به وارفارین را زیاد می‌کند.

بدین منظور لازم است که منابع غذایی حاوی این ویتامین را کاملا بشناسید و میزان ثابت و مشخصی از ویتامین K را روزانه دریافت نمایید تا پزشک بتواند میزان وارفارین مورد نیاز کودک‌تان را تنظیم کند.

در جدول شماره 1 لیستی از منابع غذایی حاوی مقادیر بالای ویتامین K و مقادیر واحد آن مواد غذایی ارائه شده است. مصرف روزانه یک واحد از این گروه توصیه می‌شود. 

در جدول شماره 2 لیستی از منابع غذایی حاوی مقادیر متوسط این ویتامین همراه با مقادیر واحد آن مواد غذایی ارائه شده است.

در صورت عدم مصرف مواد غذایی جدول 1 حتما 3 واحد مختلف از جدول 2 را مصرف کنید.

نمونه یک برنامه غذایی 

صبحانه: انواع پنیر همراه با گردو یا عسل و مربا همراه با کره یا کره بادام‌زمینی یا یک عدد تخم‌مرغ، یک لیوان شیر

میان وعده صبح (تغذیه مدرسه): یک عدد موز یا هر نوع میوه دلخواه، یک عدد شیر پاکتی همراه با کیک یا بیسکویت

ناهار: انواع پلو خورش همراه با سالاد یا سبزی خوردن یک فنجان (به شرطی که خورش حاوی سبزیجات نباشد) یا زرشک پلو با مرغ یا انواع کباب‌ها همراه با پلو به اضافه یک لیوان ماست یا دوغ

در صورتی که کودک تمایل به مصرف کاهو به شکل سالاد ندارد، می‌توان آن را به اشکال دیگری مثلا داخل ساندویچ مرغ به کودک داد یا به جای یک واحد سبزیجات برگ سبز می‌توان از سه واحد مواد غذایی حاوی مقادیر متوسط ویتامین K استفاده نمود، مثلا یک و نیم فنجان لوبیا سبز پخته و یک و نیم فنجان هویج پخته.

یعنی به جای یک مورد از گروه اول می‌توان سه مورد از گروه دوم را جایگزین نمود.

اگر کودک تمایل به مصرف سبزیجات خام ندارد آن را به شکل پخته در طبخ غذا استفاده نمایید، برای مثال خورش قورمه‌سبزی، کرفس و کوکوسبزی معمولا مطلوب کودکان هستند.

مصرف یک بار در روز این غذاها به میزانی که حدود نصف لیوان سبزیجات پخته داشته باشند منعی ندارد، به شرطی که در کنار آن از سایر منابع ویتامین K (چه مقادیر بالا و چه مقادیر متوسط) استفاده نشود.

می‌توان یک روز از ماست و بورانی استفاده کرد و نصف فنجان اسفناج پخته را با یک لیوان ماست مخلوط نمود و بدین ترتیب هم بخشی از کلسیم بدن کودک را تامین کرد و هم کل ویتامین K یک روز را به وی خوراند.

میان وعده عصر: انواع بستنی یا نان و پنیر و گردو یا مغزها طبق جداول پیوست

شام: یک لیوان ماست یا دوغ به اضافه کباب تابه‌ای همراه با پلو یا ساندویج مرغ یا گوشت

* توجه داشته باشید که مصرف انواع گوشت قرمز، ماهی، مرغ و میگو تداخلی با وارفارین ندارد.

* از مصرف انواع جگر، دل و قلوه جداً پرهیز شود، زیرا دارای مقادیر فراوان ویتامین K می‌باشند.

* انواع نان، بیسکویت، ماکارونی، کیک و کلوچه، شیرینی، عسل، مربا، قند و شکر، ژله، انواع فراورده‌های شیر و لبنیات شامل شیر، پنیر، ماست، شیرکاکائو، بستنی، خامه، آب‌میوه، چای کمرنگ، کولا، کره، پنیر خامه‌ای، کره بادام زمینی، حلوا شکری، حلوا ارده و سایر میوه و سبزیجاتی که در جدول فوق ذکر نشده‌اند، مانند خیار بدون پوست، هلو، زردآلو، گیلاس و ... آزاد بوده و تداخلی با وارفارین ندارد.

* در طبخ مواد غذایی کودک‌تان از روغن آفتابگردان، ذرت و یا کنجد استفاده شود.

سایر روغن‌ها مانند روغن کانولا، سویا و زیتون دارای ویتامین K بالاتری هستند و با وارفارین تداخل دارند.

* از میان حبوبات مصرف لوبیا و عدس منعی ندارد، ولی از نخود و ماش در طبخ غذای کودک‌تان استفاده نکنید.

* از گروه مغزها و آجیل مصرف روزانه 2 عدد گردو، 6 عدد بادام یا 2 قاشق غذاخوری بادام‌زمینی منعی ندارد، ولی همانگونه که در جدول شماره 1 ذکر شده است. بادام هندی و نخودچی دارای مقادیر بالای ویتامین K هستند.

* سایر مواد غذایی که ممکن است بر عملکرد وارفارین اثر بگذارند، شامل انبه، گریپ فروت و شیرسویا و فراورده‌های سویا می‌باشند.

اطلاع رسانی به دبستان 

حتما به مدرسه کودک‌تان اطلاع دهید که تحت درمان با وارفارین می‌باشد و این که در تمامی ورزش‌های دسته جمعی در مدرسه نمی‌تواند شرکت کند و در صورت بروز هر گونه خونریزی مراتب را سریعا اطلاع دهند.

از انجام ورزش‌هایی مانند فوتبال خودداری کرده و به جای آن پیاده‌روی، نرمش و طناب‌بازی توصیه می‌شود.

به مربی ورزشی مدرسه اطلاع دهید که از ورزش‌های تهاجمی و برخوردی جلوگیری کند.

توصیه‌های مفید 

داروی وارفارین با تعدادی از داروها تداخل دارد، بنابراین حتما پزشک را در جریان مصرف وارفارین کودک‌تان قرار دهید.

از دادن استامینوفن و بروفن خودسرانه و بدون اجازه پزشک به کودک خود خودداری کنید، زیرا باعث تغییر اثر وارفارین می‌شود.

مصرف وارفارین برای مدت طولانی مدت ممکن است باعث شکننده شدن استخوان‌های کودک شما شود، بنابراین برای جلوگیری از این اثر مضر وارفارین غذاهای سرشار از کلسیم مانند گروه شیر و لبنیات و ... در برنامه روزانه کودک‌تان به میزان 4-3 لیوان وجود داشته باشد.

همچنین انجام ورزش‌های تحمل وزن مانند طناب زدن و بسکتبال هم به سلامت استخوان‌های کودک‌تان کمک می‌کند.

هیچگونه مکمل گیاهی و نوشیدنی گیاهی و دم‌کرده‌ها و جوشانده‌های گیاهی مانند انواع عرقیات و ... به کودک خود ندهید، زیرا این ترکیبات باعث تغییر اثر وارفارین می‌شوند.

هر گونه مکمل ویتامینی را حتما با مشورت پزشک به کودک خود بدهید، زیرا مقدار بیش از حد این ویتامین‌ها باعث تغییر در عملکرد وارفارین می‌شود.

اگر یک بار مصرف قرص فراموش شود، به محض یادآوری مصرف شود در غیر اینصورت از مصرف دو برابر این دارو جدا خودداری کنید و به برنامه خود طبق روال قبل ادامه دهید.

اگر کودک شما تا نیم ساعت بعد از مصرف دارو آن را بیرون داد، یک بار دیگر آن را بدهید.

اگر مجددا استفراغ کرد مصرف دارو تکرار نشود و با مرکز درمانی تماس بگیرید.

از یبوست در کودکان جلوگیری کرده و آب و مایعات فراوان و غذاهای پرفیبر به او دهید. از عوارض عمده مصرف دارو خونریزی است. 

در صورت بروز هر یک از موارد زیر حتما با پزشک کودک‌تان تماس بگیرید

اگر 2 بار دوز مصرف دارو فراموش شد، مدفوع سیاه و هر گونه تغییر در رنگ ادرار یا مدفوع، بی اشتهایی و غذا نخوردن برای چند روز، وجود تب بالاتر از 38/5 درجه بیشتر از 2 روز، اسهال، تغییر در بینایی، بند نیامدن خون در محل بریدگی بعد از 5 دقیقه فشار دادن محل، سرفه‌های خونی، خونریزی از دهان یا بینی، تورم و قرمز شدن مفاصل به ویژه بعد از ضربه، سردردهای شدید و طولانی، ضعف و گیجی، بروز علائم آلرژی مانند کهیر و دردهای نامعمول شکم و پشت.