آیا تغییرات چربی خون باعث كم یا زیاد شدن خطر بیماری‌های سرخرگ‌های قلب می‌گردد؟
این یكی از سوالات كلیدی در مورد پیشگیری از بیماری‌های قلبی است. عقاید در این زمینه بسیار متفاوت است. با اینكه بالا رفتن چربی خون با افزایش بیماری سرخرگ‌های قلبی ارتباط دارد، ولی نمی‌توان گفت كه پایین آوردن صددرصد چربی خون سبب پیشگیری از بیماری‌های قلبی گردد. بهترین راه برای پاسخ به این سوال، مقایسه دو گروه مشابه است، به این ترتیب كه در گروه اول، میزان چربی خون را كاهش دهیم، ولی در گروه دوم كمتر به بیماری سرخرگ‌های قلب دچار خواهند شد.
البته انجام این بررسی خیلی مشكل است؛ زیرا دوره نهفته‌ای كه برای بروز بیماری‌های سرخرگ‌های قلبی لازم است، ده سال یا بیشتر به طول می‌انجامد و طی این مدت تحقیقات باید ادامه یابد. جلوگیری از هرگونه تغییرات، طی سال‌های متوالی در بعضی افراد و همچنین ایجاد تغییرات در اندازه چربی خون، به میزان زیاد بسیار مشكل است.
سیگاری‌ها ممكن است تعداد سیگار خود را به نصف تقلیل دهند و حتی آن را ترك كنند، ولی در اكثر افراد كاهش چربی خون به میزان بیشتر از بیست درصد بسیار دشوار است. مشكل دیگر، وجود كلسترول HDL است كه نقش استحفاظی دارد و در چند سال گذشته شناسایی شده است.
در بعضی اشخاص، كاهش كلسترول HDL ممكن است اثر كم‌كننده كلسترول خون را از بین ببرد. در تمام تحقیقاتی كه در مورد كلسترول خون انجام گرفته، به جز چند مورد اخیراً نقش مهم كلسترول HDL در بروز بیماری‌های قلبی نادیده گرفته شده است. هیچ مطالعه‌ای تاكنون و به طور صریح تأیید نكرده است كه تغییرات چربی خون سبب كاهش خطر بیماری‌های قلبی می‌گردد، ولی بعضی شواهد وجود دارند كه این نتیجه‌گیری را تأیید می‌كند.
یك بررسی طولانی در بیمارستان روانی فنلاند به عمل آمده است كه طی آن میزان كلسترول خون نصف بیماران تحت آزمایش را با كاهش غذای چرب (با منشأ حیوانی) كاهش داده‌اند؛ اما در نهایت كاهش ناچیزی در تعداد مبتلایان به بیماری‌های قلبی مشاهده شده است. البته روش انجام این مطالعه مطلوب نبوده و بنابراین اعتبار علمی این آزمایش زیر سوال است.
در بیشتر مطالعات جدید، هم‌زمان چند عامل ایجاد كننده خطر مورد بررسی قرار می‌گیرند؛ به این صورت كه افراد مورد آزمایش، تشویق می‌شوند سیگار خود را ترك كنند؛ ورزش كنند و چربی خون خود را كاهش دهند. نتیجه بررسی‌ها در كشورهای اسكاندیناوی نشان می‌دهد كه انجام سه مورد فوق‌الذكر، خطر بروز بیماری سرخرگ‌های تغذیه‌كننده قلب را كاهش می‌دهد و اگر به تفكیك، نتایج مذكور را مورد مطالعه قرار دهیم، مشاهده می‌كنیم كه اگرچه كم كردن چربی خون مهم است، ولی كاهش سایر عوامل ایجاد كننده خطر نیز اهمیت بسیاری دارد.
مشكل مهمی كه در این قبیل بررسی‌ها وجود دارد، این است كه یك گروه از مردم به محض اینكه به منظور به دست اوردن آمار مقایسه‌ای تحت بررسی قرار می‌گیرند، از منابع دیگری در مورد روش پیشگیری از بیماری‌های قلبی، آگاهی پیدا می‌كنند و به زندگی سالم‌تری ادامه می‌دهند و در نتیجه در نتایج به دست آمده تحقیق گسترده‌ای كه اخیراً در آمریكا صورت گرفته بود، نتوانست به نتایج قطعی دست یابد، زیرا احتمالاً گروه شاهد این تحقیق، خود به خود به تصحیح و برطرف كردن برخی عوامل ایجادكننده خطر در خود پرداخته‌اند.
ولی در تحقیقی دیگر مشخص شد كه میزان مرگ و میر در اثر تغییرات چربی خون، با مصرف مرتب دارو به مدت چند سال، به میزان زیادی كاهش یافته است. در حال حاضر، بعضی از متخصصان، بر این باورند كه كلید كنترل اپیدمی مرگ قرن بیستم (بیماری‌های قلبی) كاهش چربی خون است؛ ولی برخی دیگر عقیده مخالف دارند و می‌گویند تأثیر كم كردن چربی خون آنقدر نیست كه ارزش این همه زحمت و تلاش را داشته باشد!
بعضی از پزشكان در كشورهای مختلف، بین این دو عقیده قرار دارند و معتقدند كه اثر كاهش چربی خون در حال حاضر كاملاً ثابت شده نیست، ولی منطقاً باید به كاهش بیماری‌های قلبی كمك كند. این گروه از پزشكان معتقدند كه كاهش میزان چربی حیوانی از برنامه غذایی مفید است ولی اكثر مردم نباید در صورت بالا بودن اندك چربی خون، نگرانی به خود راه دهند.
آیا كاهش چربی‌های خون، سبب كاهش خطر عود بیماری سرخرگ‌های قلبی می‌گردد؟
همان‌طور كه گفته شده، بالا بودن چربی‌های خون، باعث ایجاد بیماری‌های سرخرگ‌های قلب در اشخاص سالم می‌گردد؛ ولی آیا اگر كسی قبلاً مبتلا به بیماری سرخرگ‌های قلب، مانند آنژین و یا حمله قلبی شده باشد، كاهش چربی خون به تنهایی، می‌تواند بیماریش را بهبود بخشد؟ درباره این موضوع متخصصان نظریات متفاوتی دارند.
