زندگی آنلاین؛ مجله اینترنتی سبک زندگی

دکتر حمید محقق؛ پزشك داخلی

وقتی سلول‌های قسمتی از بدن شروع به رشد خارج از کنترل کند، سرطان ایجاد می‌شود. سلول‌های طبیعی به‌صورت عادی رشد می‌کنند اما سلول‌های سرطانی اینگونه رفتار نمی‌کنند. آنها به رشد خود ادامه می‌دهند و از محدوده سلول‌های نرمال تجاوز می‌کنند. با وجودی که انواع مختلف سرطان وجود دارد، یک ویژگی مشترک در همه آنها رشد کنترل نشده است.

توده‌های بدخیم کبدی یا همان سرطان‌های کبدی می‌توانند منشاهای مختلفی داشته باشند؛ به این صورت که یا منشا آن از بافت کبدی است و یا حاصل انتشار و متاستاز سلول‌های بدخیم سایر مناطق بدن است. به اولی سرطان اولیه کبدی و به نوع اخیر، سرطان ثانویه کبدی گفته می‌شود.

گرچه سرطان اولیه کبدی چندان شایع نیست، اما از یک طرف کشنده بودن آن و از طرف دیگر امکان پیشگیری از ابتلا به این سرطان با حذف عوامل خطرساز، اهمیت آشنایی با آن را دوچندان می‌کند. سرطان اولیه کبد، تومور بدخیمی است که از بافت کبدی منشأ می‌گیرد. سرطان کبد معمولاً در ارتباط  با یک بیماری زمینه‌ای در کبد، مثل سیروز کبدی رخ می‌دهد. این سرطان در هر دو جنس‌ به وجود می‌آید، اما در مردان شایع‌تر است.

پژوهش‌ها نشان داده‌اند که آسیب به DNA سلول‌های کبدی با مواد سرطانزایی مانند آفلاتوکسین و نیز ابتلا به هپاتیت‌های ویروسی نظیر هپاتیت B و C، احتمال ابتلا به سرطان اولیه کبدی را افزایش می‌دهد. این سرطان در مردان شایع‌تر از زنان بوده و به‌طور متوسط، ریسک و احتمال ابتلای یک مرد در دوره زندگی خود به سرطان کبد یا مجاری صفراوی حدود 1 مورد از هر 100 نفر است.

در حالی‌که این رقم در زنان به صورت 1 مورد از هر 250 نفر است. این سرطان در کشورهای در حال توسعه مثل آفریقا و آسیای جنوب شرقی شایع‌تر از کشورهای پیشرفته مثل آمریکاست. در بسیاری از این کشورها حتی شایع‌ترین نوع سرطان است.

 کارسینوم هپاتوسلولار

شایع‌ترین سرطان کبد در میان بزرگسالان است که از نوع اصلی سلول‌های کبد، یعنی سلول‌های کبدی ـ صفرایی منشا می‌گیرد. کارسینوم هپاتوسلولار الگوهای رشدی متفاوتی دارد. بعضی از آنها به‌عنوان یک غده‌ و توده منفرد ایجاد می‌شوند که به‌تدریج رشد کرده و بزرگتر می‌شوند و فقط در مراحل پیشرفته به سایر قسمت‌های کبد انتشار می‌یابد.

بعضی دیگر به‌صورت نقاط پراکنده در کبد و نه به‌صورت یک توده منفرد می‌توانند شروع شوند. این نوع سرطان بیش‌تر در مبتلایان به سیروز کبدی دیده می‌شوند.

این نوع سرطان در کشورهای شرق آسیا، آفریقا و آسیا ده برابر بیشتر از نقاط دیگر جهان شایع است. از آن جا که علائم سرطان کبد در مراحل پیشرفته تظاهر می‌کند، فقط تعداد کمی از این تومورها در مراحل اولیه شناسایی شده و به وسیله جراحی خارج می‌شوند.

 آنژیوسارکوم یا همانژیوسارکوم

سرطان‌های نادری هستند که از رگ‌های خونی کبد منشا می‌گیرند. افرادی که بدون استفاده از پوشش و محافظ در معرض استنشاق کلرید وینیل یا دی اکسید توریم قرار می‌گیرند، در خطر ابتلا به این نوع سرطان می‌باشند. کلریدوینیل، نوعی ماده شیمیایی است که در ساخت بعضی از انواع پلاستیک‌ها به کار می‌رود. دی اکسید توریم نیز نوعی ماده شیمیایی است که در گذشته به عنوان یکی از مراحل آزمایش اشعه ایکس به برخی از بیماران تزریق می‌شد.

 کولانژیوسارکوم

این سرطان‌ها از مجاری صفراوی در داخل کبد منشا می‌گیرند. در بیماران مبتلا به سنگ صفرا یا التهاب کیسه صفرا، کولیت زخمی مزمن یا یک بیماری عفونی همراه با کرم پهن کبد به نام کلونورکیس، خطر ابتلا به این سرطان بیشتر از افراد غیرمبتلا است. ممکن است در این بیماران درد ناحیه راست و بالای شکم، کبد بزرگ و تغییر رنگ پوست و چشم زرد مایل به سبز مشاهده شود.

در بیشتر موارد به دلیل بزرگی تومور نمی‌توان به طور کامل آن را از طریق جراحی خارج نمود و متاسفانه در این مرحله شیمی درمانی و پرتودرمانی نیز کمک چندانی نمی‌کند و پیش‌آگهی بیماری بسیار بد است. در این حالت، جراحی یا گذاشتن اندوسکوپیک استنت در مجاری صفراوی فقط جهت تسکین علائم استفاده می‌شود.

 تومور هامارتوم کبد

نوع نادری از سرطان کبد است که در اکثر موارد کودکان زیر چهار سال را مبتلا می‌کند. سلول‌های هامارتوم شبیه سلول‌های دوران جنینی کبد هستند. این بیماران پاسخ خوبی به درمان، به ویژه شیمی درمانی، می‌دهند.

هپاتوبلاستوم

این نوع، یک نوع بسیار نادر سرطان کبد است که در كودكان ایجاد و گسترش می‌یابد. اغلب در كودكان زیر 4 سال شناخته می‌شود. تقریباً 70 درصد کودکان مبتلا به این بیماری با جراحی و شیمی‌درمانی، به‌صورت موفق درمان می‌شوند. میزان بقای این سرطان در مراحل اولیه بیماری، بیش از 90 درصد است.

 علایم شایع

همان طور که ذکر شد، این بیماری در ابتدا هیچ علامتی ندارد و به صورت تصادفی کشف می‌شود. در مراحل پیشرفته بیماری، ممکن است علائمی نظیر ضعف، کاهش اشتها و کاهش وزن، تب خفیف، زردی، تورم شکم در اثر احتباس مایع، وجود توده‌ای دردناک در طرف راست بالای شکم، درد قسمت فوقانی شکم، بزرگ شدن طحال و خواب‌آلودگی بروز کند...

برای خواندن بخش دوم- بیماری سرطان کبد- اینجا کلیک کنید.

برای خواندن بخش سوم- بیماری سرطان کبد- اینجا کلیک کنید.