به قلم : منیرسادات میرنصیری - رئیس گروه مطالعات و رویه‌های اداره کل امور مستمری‌های تأمین اجتماعی
تحریریه زندگی آنلاین : بازنشستگی‌های پیش از موعد را ازجمله معضلات صندوق تأمین اجتماعی است، سن بازنشستگی در قانون تغییری نکرده است اما حداقل ۱۰ سال زودتر افراد را از چرخه اشتغال خارج می‌کنیم و تا یک فرد به بلوغ کاری می‌رسد باید بازنشسته شود.وقتی دستگاهی نیرویی را بازنشسته می‌کند، باید یک نیرو جایگزین کند، اما درگذشته به ازای هر سه نیروی بازنشسته یک نیرو استخدام می‌شد.بازنشستگی پیش از موعد، در عمل صندوق‌های بیمه‌ای را دچار غافلگیری می‌کند. بسیاری همکاران ما که زودتر از موعد بازنشسته شدند با دستگاه‌های دولتی قرارداد بسته و به‌عنوان مشاور ادامه خدمت دادند که در عمل منجر به ورود نیروی کار جوان نشد.
بیشتربخوانید:
شرایط دریافت وام ضروری بازنشستگی اعلام شد
با قانون بازنشستگی پیش از موعد، با پدیده افزایش بیمه‌پردازی و اشتغال نیروی جوان مواجه نشدیم
فرد بازنشسته نیروی ارزان‌تری نسبت به نیروی جوان است. وقتی فرد بازنشسته، حق بیمه نمی‌پردازد، نیروی کار ارزان‌تری هم محسوب می‌شود. درواقع با قانون بازنشستگی پیش از موعد، عملاً با پدیده افزایش بیمه‌پردازی و اشتغال نیروی جوان مواجه نشدیم. درزمینهٔ قانون بازنشستگی‌های پیش از موعد ضمانت اجرایی برای جلوگیری از اشتغال مجدد وجود ندارد و یک چالش به شمار می‌رود. اگر قانونی با نیت اشتغال جوانان تصویب می‌شود، باید ضمانت اجرایی برای آن گذاشته شود.
بازنشستگی پیش از موعد امکان‌پذیر نیست مگر باسابقه ۲۵ سال به بالا و جایگزینی نیروی جوان
با توجه به ماده ۱۰ قانون نوسازی صنایع در راستای نوسازی صنایع در سال ۸۵، مضمون این قانون این است که کارفرمایان واحدهای صنعتی مجازند تا پایان برنامه چهارم توسعه به ازای هر نفر اشتغال جدید، یک نفر از کارکنان باسابقه پرداخت حق بیمه بیش از ۲۵ سال را با پرداخت ۵۰ درصد مابه‌التفاوت کسورات باقی‌مانده، بازنشسته کند و ۵۰ درصد دیگر در بودجه سالیانه دولت پیش‌بینی شود.این ماده تبلور یک ضمانت اجراست یعنی بازنشستگی پیش از موعد امکان‌پذیر نیست مگر سابقه ۲۵ سال به بالا بوده و حتماً نیروی جوان جایگزین شود.
بیشتربخوانید:
وقتی بازنشستگی دوران شکوفایی می‌شود
اشتغال پنهان بازنشستگان و دلایل آن
با توجه به آمارهای استخراج‌شده از سالنامه‌های آماری سازمان تأمین اجتماعی، گرفتار اشتغال پنهان هستیم. بازنشستگانی از ذیل سازمان خارج می‌شوند و چون نیروی کار ارزانی محسوب می‌شوند و بیمه‌پردازی ندارند، وارد شغل دیگری می‌شوند. ازآنجاکه اگر سازمان متوجه اشتغال مجدد شود، مستمری‌شان را قطع و آن‌ها را زمره بیمه‌شدگان قرار می‌دهد تا زمانی که دوباره درخواست بازنشستگی دهند؛ مستمری‌بگیران برای عدم قطع مستمری، اشتغال پنهان را ادامه می‌دهند و مانع اشتغال یک نیروی جوان می‌شوند. علت روی آوردن بازنشستگان به کار در دوره بازنشستگی پایین بودن سن بازنشستگی است. اگر سن بازنشستگی در ایران ۶۰ تا ۶۵ سال و همانند کشورهای دیگر دنیا بود، دیگر فرد در سن بازنشستگی به اشتغال مجدد نمی‌پرداخت.از آن‌سو در حوزه مشاغل سخت و زیان‌آور چون سقف سنی وجود ندارد، افرادی را داریم که با ۳۸ سال سن بازنشسته می‌شوند. سخت و زیان‌آوری، جزو بازنشستگی‌های پیش از موعد است.با پدیده بازنشستگی با سنین پایین در مشاغل سخت و زیان‌آوری مواجهیم، ۳۸ سالگی عنفوان جوانی است. چنین فردی ۳۰ سال مستمری با ۲۰ سال خدمت می‌گیرد و واضح است که دوباره به چرخه اشغال برمی‌گردد. تا جایی که مطالعه کرده‌ام در هیچ کشوری به‌اندازه ایران به بازنشستگی پیش از موعد پرداخته نشده مگر در موارد خاص.
قانون بازنشستگی زنان، معضل تأمین اجتماعی
برای زنآن‌هم در قانون کار بازنشستگی با ۲۰ سال سابقه و ۴۲ سال سن را داریم که از معضلات صندوق تأمین اجتماعی است.زنان زود بازنشسته می‌شوند و این‌ها هم دوباره به چرخه اشتغال برمی‌گردند چون ۴۰ سال، سن بازنشستگی نیست. در سال ۵۴ قانون تأمین اجتماعی به تصویب رسید و سن بازنشستگی به ترتیب برای مردان و زنان، ۶۰ و ۵۵ سال پیش‌بینی شد. در آن زمان نرخ امید به زندگی مردان ۵۷ سال و شش ماه و برای زنان ۵۷ سال و چهار ماه بود. به‌مرورزمان و با رشد تکنولوژی و ارتقای بهداشت و درمان، نرخ امید به زندگی افزایش یافت و اکنون برای زنان به ۷۵ سال و برای مردان به ۷۳ سال رسیده است. این در حالی است که سن بازنشستگی در قانون تغییری نکرده است و ما حداقل ۱۰ سال زودتر افراد را از چرخه اشتغال خارج می‌کنیم و تا یک فرد به بلوغ کاری می‌رسد باید بازنشسته شود.
بیشتربخوانید:
ضرورت گفت و گو پیرامون دوران بازنشستگی
مستمری بازماندگان دارد به "نوه" و "نتیجه" هم سرایت می‌کند
قاعدتاً خروج از صندوق، منجر به پرداخت مستمری می‌شود و پس‌ازآن مستمری بازماندگان را داریم که به نوه و نتیجه هم دارد سرایت می‌کند. تأمین اجتماعی صرفاً ارائه‌کننده خدمات شده و دریافت حق بیمه و ورودی و خروجی تناسب ندارند؛ آن‌هم در شرایطی که نرخ پشتیبانی امسال منفی شده است. ایجاد اشتغال برای جوانان و رابطه آن با بازنشستگی پیش از موعد جزو مواردی نیست که در عمل به صندوق‌های بیمه‌ای کمک کرده باشد. افزایش تدریجی سن بازنشستگی در دیگر کشورها اتفاق افتاده است؛ برخی کشورها به‌صورت تدریجی طبقه‌بندی کرده و سن را افزایش دادند و یکسری کشورها به‌یک‌باره اقدام کردند. در کشورهایی که با سالخوردگی جمعیت مواجه‌اند، صندوق‌ها تلاش می‌کنند دچار ورشکستگی زودهنگام نشوند.پدیده بازنشستگی زودهنگام پدیده منسوخی در جهان است و با وضعیت فعلی تأمین اجتماعی یک آسیب و خطر جدی محسوب می‌شود.
بیشتربخوانید:
بازنشستگی سالم با سبک زندگی مناسب
