زندگی آنلاین؛ مجله اینترنتی سبک زندگی

مي‌دانيم كه قسمت‌هاي مختلف از پازل پيچيده و درهم تنيده هر شهري را طرح‌هاي مورد نظر و مصوب آن تشكيل مي‌دهد، براي آنكه طرح‌ها و برنامه‌هاي مورد نياز با موفقيت و بدون اتلاف بيهوده پول و زمان به ثمر برسد، در وهله نخست و قبل از هر چيز، نيازمند نگاه و ديدگاه جامعه‌نگر و جامع هستيم، بدون تمام‌نگري، بدون در نظر گرفتن تمامي ابعاد و زمينه‌ها، قادر به تنظيم و ارائه طرح‌هاي تفضيلي جوابگو نخواهيم بود، به بيان ديگر براي حركت‌هاي استقرائي و پرثمر، نيازمند نگاه و نگرشي قياسي هستيم، براي آنكه در جزئيات موفق باشيم بايستي كليات بخوبي درك كرده و ارتباط اجزاء آن (جزئيات) با يكديگر را دقيقاً و عميقاً متوجه گرديم، در اين مقاله به بحث اولويت برخورداري از نگاه جامع در تدوين و اجراي طرح‌هاي شهري مي‌پردازيم.
طراحي و معماري يك شهر صرفاً ساختن و بنا نمودن آن نيست بلكه در هر نوع طرح و برنامه شهري بايستي جنبه‌اي قوي از تدبير و خلاقيت پويا نهفته باشد، خلاقيتي كه قطعاً منحصر به‌فرد بوده و با توجه به ساخت و بافت اجتماعي و فرهنگي مورد نظر، سازمان‌يافته و شكل‌گرفته است، بنابراين اگر از طرح شهري سخن به ميان مي‌آوريم قبل از هر چيز شناخت شهر و بالاخص شناخت اجتماعي آن، شناخت مردم آن و روحيات حاكم بر آن بسيار اهميت دارد، علاوه بر اينكه بايستي بر روي مباحث مردم‌شناسي فرهنگي- جامعه‌شناسي شهري- جمعيت‌شناسي و مباحث روان‌شناختي شهر تأكيد و تعمق نمود، توجه به موضوعاتي چون:
 چگونه طراحي كنيم تا كمترين آسيب و هزينه متحمل شهر شود؟
 چگونه طراحي كنيم تا بيشترين آسودگي و ميزان دسترسي در اختيار مرد قرار گيرد؟
 چگونه طراحي كنيم تا آنكه به زودي نيازمند تغيير و تحول در آن نباشيم؟
بنابراين طراحي و برنامه‌ريزي جهت انجام يك پروژه شهري، اين زمينه را ايجاب و فراهم مي‌آورد تا با چشم‌اندازي وسيع و آينده‌نگرانه و در عين حال نوآور، به تحولات بعدي آن نگريسته شود، در طراحي‌هاي شهري ضروري است كه ضمن شناخت طبيعتِ محيط، از ساخت و سازي استفاده شود كه حداكثر اشتراك با طبيعت مزبور را داشته باشد، در برنامه‌ريزي شهري بايستي به‌طوري حركت نمود كه جامع‌نگري، آينده‌نگري و قابليت پيشرفت، ركن اصلي آن را- تشكيل دهد، به بيان ديگر طرح مورد نظر (اعم از طرح‌هاي خدمات شهري و غيره) بايستي به نحوي تنظيم، تدوين و تعريف گردد كه در صورت نياز به تغييرات بعدي، بتوان از قطعات پازلِ آن طرح، حداكثر استفاده را نمود و نه اينكه در مواجهه با كوچك‌ترين ايده جديد نيازمند تغييرات بنيادي و پرهزينه ديگري باشيم، از جانب ديگر جهت حل مشكلات كالبدي شهر و ساختن شهري بهتر و پربازده‌تر بايستي از همه افراد آگاه و مطلع و علاقه‌مند، كسب اطلاع نموده و بدون تنگ‌نظري و خودخواهي، تمامي توان‌ها را در امتداد بهينه‌سازي شهر و شهروند به خدمت گرفت. بر اساس آنچه آمد، به اين نتيجه مي‌رسيم كه تهيه و تنظيم طرح‌ها و پروژه‌هاي شهري و يا تغيير در بنيان طرح‌هاي ارائه‌شده قبلي، صرفاً به تفكرات و ديدگاه‌هاي فيزيكي- عمراني موكول نبوده، بلكه تهيه برنامه و پديده‌اي چند بُعدي و همه‌جانبه، مدنظر مي‌باشد، پديده‌اي كه نگاه متوازن به تمامي ابعاد آن قطعاً نتيجه مطلوب‌تري را در پي خواهد داشت، به عنوان مثال اگر مي‌خواهيم:
1-‌ از علل و راه برون‌رفت تمركز جمعيت در نقاطي از شهر آگاه شده و از آن جلوگيري نمائيم.
2-‌ خيابان‌هاي معيوب و مشكل‌ساز را به نحوي معقول و بدون دردسر  تخريب و نوسازي نمائيم.
3- از اتصال و يا عدم اتصال قسمت‌هايي به همديگر ممانعت نمائيم.
4-‌ به تعريض پياده‌روها توجه نموده و به ساخت و ساز پياده‌روهاي پارك‌مانند و گشاد (در راستاي توجه به حقوق شهروندان) مبادرت نمائيم.
5-‌ به شادابي و سرسبزي، رعايت اكيداً و جدي مسائل و موضوعات زيست‌محيطي توجه نمائيم.
6- از ايجاد هرگونه صنايع شهري مزاحم و آلوده‌كننده جلوگيري نمائيم.
7-‌ سيستم ارتباطات و حمل و نقل درون‌شهري و ساختار آن را با دقتي جهت‌دار، مورد بازبيني قرار دهيم.
8-‌ به رفع گره‌هاي ترافيكي و مغشوش‌كننده، در موقعيت‌هاي استراتژيكي، گره‌اي و مركزي شهر مبادرت نمائيم.
9-‌ ضمن حفظ بافت‌هاي اصيل و با اعتبار، از طراحي شهري و خدمات‌رساني مدرن و نوين خودداري نگردد.
10-‌ به مردم و شهروندان، با تمامي وجود، و بدون كمترين تفاوت و تبعيض توجه داشته باشيم.
بايستي جهت رشد متوازن و موزون شهر و فرآيندهاي شهر و شهرنشيني، ضمن توجه به علل كالبدي، از عوامل محوري و كليدي اجتماعي، اقتصادي و فرهنگي، حتي براي يك لحظه غفلت ننمائيم، به‌عنوان مثال از آنجائي كه نظام اقتصاد شهر، در توزيع جميعت و نحوه شكل‌دهي به سيماي شهر، تأثير تعيين‌كننده‌اي دارد، بايستي بحث توزيع متناسب‌تر و امكان دسترسي مطلوب‌تر، از جايگاه معين و تعريف‌شده خود، در تفكر، نگرش و انديشه برنامه‌ريزان و طراحان و مديران شهر، برخوردار باشد.
منابع:
-‌ كاظمي، م- توسعه شهرهاي جديد (1371)- وزارت مسكن و شهرسازي- اصفهان
-‌ زيادي، ك- برنامه‌ريزي شهرهاي جديد (1383)- نشر سمت- تهران
-‌ فيالكوف، سي- جامعه‌شناسي شهر (1388)- ترجمه نيك‌گهر، 4- نشر آگاه- تهران
-‌ مدني، سيدمسعود- جامع‌نگري در طرح‌هاي جامع شهري، شرط اول- روزنامه شهري «ميرزمان»
-‌ تحقيقات درس جامعه‌شناسي شهري دانشجويانم.