زندگی آنلاین؛ مجله اینترنتی سبک زندگی

محدثه آصفری؛ کارشناس ارشد بهداشت و ایمنی مواد غذایی، زیر نظر: دکتر محمد حضوری؛ متخصص تغذیه و رژیم‌درمانی

علائم موجود بر روی بسته‌بندی نقش مهمی در بازاریابی و شناسایی محصول دارند. امروزه این علائم تقریباً بر روی تمامی محصولات به چشم می‌خورد.

به‌وسیله این علائم می‌‌توان اطلاعات مخصوصی را به دست آورد.

با توجه به اینکه امروزه وجود یک‌زبان مشترک و گویا بین طرف‌های تجاری بسیار مؤثر و تأثیرگذار است، در همین راستا آنچه بر روی برچسب گفته می‌شود باید به‌طور ساده و قابل‌درک، برای همه باشد و مشخصات آن محصول ذکرشده باشد.

HACCP: به‌خودی‌خود یک نظام کامل مدیریت تولیدی، عنصری محوری و تعیین‌کننده خواهد بود که بر هفت اصل پایدار است.

درواقع نوعی روش سیستماتیک بررسی مواد اولیه، فرآیند، فرآورده نهایی، شرایط جابه‌جایی و نگهداری، بسته‌بندی و توزیع مواد غذایی است و این امکان را می‌دهد که نقاط حساس و خطرآفرین خط تولید شناسایی‌شده و با دقت بیشتری تحت نظارت قرار گیرند، همچنین گواه آن است که محصول موردنظر از تمامی جهات فیزیکی، شیمیایی و میکروبی سالم است.

GMP: به معنای روش‌های خوب ساخت است که ازجمله استانداردهای پیش‌نیاز در برقراری سیستم‌های بهداشتی مدرن مانند HACCP و ISO 22000 محسوب می‌شود.

مبانی GMP با تمرکز بر ساختارهای محیطی و نیز لوازم و تجهیزات مورداستفاده در فرآوری غذا، دارو و مواد افزودنی، راهکار عملی مناسبی را در ارتباط ویژه با نوع فرآوری و به‌منظور رسیدن به یک زیرساخت مناسب ارائه می‌دهد.

استاندارد ISO 22000 

همان استاندارد سیستم مدیریت ایمنی مواد غذایی می‌باشد و برای سازمان‌هایی است که در زنجیره مواد غذایی فعالیت دارند.

استاندارد ایزو 22000 الزاماتی را برای سازمان‌ها ایجاد می‌کند تا تضمین نماید محصول غذایی ارائه‌شده عاری از هر نوع آلودگی می‌باشد.

آلودگی‌ها در این استاندارد به سه نوع میکروبی، شیمیایی و فیزیکی تقسیم می‌شود.

نشان ایمنی و سلامت

این نشان از سوی سازمان غذا و دارو به فرآورده‌های غذایی و آشامیدنی اعطا می‌شود که علاوه بر بهره‌گیری از مواد اولیه سالم و تولید در شرایط خوب بهداشتی، دارای ویژگی‌های ممتاز و مؤلفه‌های سلامت باهدف ارتقای ایمنی و سلامت مصرف‌کننده می‌باشد.

این علامت بر روی برچسب محصولات خوراکی و آشامیدنی به‌عنوان نشان تشویقی بر روی محصولات درج می‌گردد.

نشان ایمنی و سلامت، بالاترین نشان کیفیت و ایمنی محصولات تولیدی در کشور می‌باشد.

پس شرکت‌هایی که توانایی دستیابی به استانداردهای بالا رادارند، به این نشان دست می‌یابند.

در واقع، هرچه غذا سلامت‌محور تر باشد، راحت‌تر نشان ایمنی و سلامت می‌گیرد. 

نشانگر رنگی

نشانگر تغذیه‌ای یا چراغ راهنمای تغذیه‌ای علامت جدیدی است که بر روی محصولات خوراکی و آشامیدنی مشاهده می‌کنیم و گامی مؤثر در آگاهی عمومی از اطلاعات تغذیه‌ای محصولات می‌باشد.

نشانگر رنگی تغذیه‌ای میزان کالری موجود در هر سهم از محصولات و اطلاعات مرتبط با مقادیر نمک، قند، چربی کل و اسیدهای چرب ترانس را با توجه به میزان و محدوده تغذیه‌ای آن‌ها بارنگ‌های قرمز (زیاد)، نارنجی (متوسط)، سبز (اندک) نشان می‌دهد.

این نشانگر ضمن آگاهی دادن از مقادیر مواد مصرفی خوراکی و آشامیدنی بارنگ‌های مختلف با توجه به شرایط جسمی هر فرد انتخاب بهتری را پیشنهاد می‌کند. 

نشان سازمان غذا و دارو

نشان سازمان غذا و دارو با تصویر سیب رنگی تداعی‌گر نماد سلامت می‌باشد.

بخش سمت راست آن آبی (حرف D نخستین حرف کلمه DRUG به معنای دارو) و سمت چپ به شکل برگ بارنگ سبز (حرف F لاتین، حرف اول کلمه FOOD به معنای غذا) است.

برگ وسط نشان، به‌صورت یک‌چشم طراحی‌شده است که نمادی از وظیفه نظارتی سازمان غذا و دارو است و برگ به‌عنوان نماد رویش وزندگی نظارتی سعی در حفظ و ارتقای سلامت مصرف‌کننده دارد.

برگ سبزرنگ دوم که در بالای نماد قرار داده‌شده است، نشان‌دهنده خط‌مشی متعالی سازمان بوده و روند ارتقای سازمان را نشان می‌دهد.

در نهایت شکل کلی آرم نشانگر F.D.O مخفف سازمان غذا و دارو (Food and Drug Organization) است.

این نشان در تمامی محصولات خوراکی، آشامیدنی، آرایشی و بهداشتی تحت نظارت و کنترل سازمان غذا و دارو مشاهده می‌شود که با کنترل و نظارت بر تمامی فرآیندهای تولید از مواد اولیه تا محصول نهایی و پس از اطمینان از شرایط خوب و بهداشتی، مطابق ضوابط سازمان غذا و دارو تحت عنوان پروانه بهداشتی ساخت یا کد بهداشتی به محصول موردنظر اعطا می‌شود.

درج شماره پروانه بهداشتی ساخت در زیر نشان برای محصولات سلامت‌محور اجباری بوده و بدون آن محصول موردنظر غیرمجاز و تقلبی محسوب می‌گردد.

برچسب فارسی‌نویس: در طرح برچسب نویسی فارسی هدف این است که یک سری اطلاعات مفید در اختیار مصرف‌کننده قرار داده شود.

محصولات وارداتی به کشور ملزم هستند اطلاعات و روش مصرف محصولات خود را به‌صورت حک‌شده یا با استفاده از یک برچسب با زبان فارسی روی فرآورده خود طراحی و الصاق نمایند.

 به مصرف‌کنندگان توصیه می‌گردد قبل از خرید کالا حتماً به مجوز بهداشتی روی این برچسب دقت نموده و درصورتی‌که محصول فاقد این شناسه باشد از خرید آن خودداری نمایند.

از دید کارشناسان و متخصصین امر، فقدان این برچسب بر روی محصولات دلیلی بر تقلبی، غیرمجاز، غیرقابل عرضه و غیرقابل‌مصرف بودن آن فرآورده می‌باشد.

اطلاعاتی که روی این برچسب چاپ می‌شود به شرح زیر است:

نوع کالا، نام تجاری کالا، نام تولیدکننده، کشور تولیدکننده، تاریخ تولید، تاریخ انقضاء، سری ساخت، نحوه مصرف، موارد منع مصرف، توضیحات، شماره پروانه بهداشتی ورود، نام، آدرس و تلفن شرکت واردکننده.

در واقع درج عبارات فارسی بر روی محصولات این اطمینان را به مصرف‌کنندگان خواهد داد که سلامت و ایمنی استفاده از محصول مورد ارزیابی قرارگرفته است.

هم‌چنین شایان‌ذکر است که اخیراً برچسب‌های اصالت کالا و فارسی‌نویس با یکدیگر تلفیق و ادغام گشته‌اند.

از آنجا که جامعه سالم زیربنای توسعه هر کشوراست، در اختیار قرار دادن اطلاعات لازم در مورد مواد غذایی و مکمل‌های رژیمی- غذایی و ورزشی به افراد جامعه یکی از راه‌های رسیدن به هدف بهره‌مندی از تغذیه صحیح می‌باشد.

امروز ثابت‌شده که بار اصلی بیماری‌ها، متوجه بیماری‌های غیر واگیر است و مرگ ناشی از آن‌ها بسیار بالا و زودرس است؛ مانند بیماری‌های قلبی، دیابت و سرطان‌ که به شیوه زندگی و سبک تغذیه مربوط می‌شود.

تحقیقات نشان داده، اگر کشورها تنها حوزه غذا را اصلاح کنند، می‌توانند 10 سال به عمر مردمشان اضافه کنند که این امر با هیچ اقدام دارویی و درمانی میسر نمی‌شود.

گواهی سیستم‌های مدیریت ایمنی مواد غذایی

برچسب اصالت کالا: برچسب اصالت و سلامت کالا اقدامی نوین در راستای مبارزه با قاچاق و تقلب است که تحت نظر سازمان غذا و دارو و صرفاً برای محصولات وارداتی به‌منظور شناسایی کالای مجاز و غیرمجاز بر روی محصولات سلامت‌محور، انواع دارو، محصولات خوراکی، آشامیدنی، آرایشی و بهداشتی نصب می‌گردد.

صرفاً درج این برچسب دلیل مجاز بودن محصول موردنظر نمی‌باشد و جواب استعلام با یکی از روش‌ها و مطابقت آن با مندرجات روی محصول، اصالت کالا را مشخص می‌کند.

برچسب ردیابی، رهگیری و کنترل اصالت دارای بخش‌های زیر می‌باشد:

شناسۀ تجاری فرآورده (GTIN): شمارۀ جهانی اقلام تجاری و دارای طول ثابت 14 رقم

شناسۀ ردیابی، رهگیری (UID): شناسۀ اختصاصی و منحصربه‌فرد و غیرتکراری برای هر واحد فرآورده و دارای طول ثابت 20 رقم

شناسۀ اصالت: شناسۀ 16 رقمی، منحصربه‌فرد و متناظر با UID که مختص هر واحد فرآورده است و با لایه‌ای پوشانده شده و پس از برداشتن این لایه توسط مصرف‌کننده آشکار خواهد شد.

شمارۀ سری ساخت (Lot/Batch Number)

تاریخ انقضا (Exp Date)

اهمیت نظارت در برچسب‌گذاری

با توجه به اینکه فراهم کردن امکان دسترسی کافی به غذای سالم جزء وظایف دولت‌ها و از ارکان توسعه است و برچسب‌گذاری روشی برای اطلاع‌رسانی به مصرف‌کننده می‌باشد، بنابراین؛ برای اطمینان از سلامت و ایمنی محصولات باید قوانین برچسب‌گذاری به همراه اصول نظارتی رعایت گردد.

از طرفی مصرف‌کنندگان نیز باید در خرید مواد غذایی خودآگاهانه عمل نمایند و به این سیاست‌گذاری‌ها در جهت ارتقای سلامت خود توجه نمایند.

بیشتر بخوانید:

برچسب؛ شناسنامه سلامت غذا

برچسب های فریبنده!

برچسب های غذایی یا راهنمای سلامت

چگونه یک خرید هوشمندانه داشته باشیم!؟

انتخابی هوشمند با برچسب های مواد غذایی (قسمت سوم)

نقش برچسب های غذایی در ارتقاء سلامت