غذاهای چرب
چربی طعم نیست و حالت است. غذاهای چرب ایجاد گرمی و رطوبت میكنند اما نه مثل شیرینی‌جات، خون غلیظ تولید میكنند و طبیعتاً منجر به چاقی و سستی بدن می‌شوند. در افراد با فعالیت بدنی شدید اشكالی ندارد مصرف شوند اما در افراد کم فعالیت باید پرهیز شوند.
در توصیه‌های پزشكی امروز هم می‌گویند چربی كم بخورید چون اکثر مردم این زمانه کم فعالیت هستند. بدیهی است كه خوردن غذاهای چرب و شیرین خیلی سنگین است. مثلاً اگر فردی نان زیاد همراه با كباب چرب بخورد، ضررها و سنگینی را دو چندان می‌كند.
غذاهای ترش
این مواد، غذائیت كمی دارند، بنابراین برای رژیم‌های لاغری مورد استفاده قرار می‌گیرند. اما با طبیعت انسان ناسازگارند و نباید در مصرف آنها زیاده‌روی شود. این‌ها مانع افزایش زیاد حرارت یا صفرا و جوشش و خروش خون در بدن شده، منجر به رفع عطش‌ها و تشنگی‌های شدید در بدن و شكستن و قطع كردن مولكول‌های سنگین می‌شوند.
گاهی شخص در فصول گرم، تشنگی‌اش برطرف نمی‌شود (مخصوصا افراد گرم مزاج)، بنابراین خوب است این افراد مقداری نوشیدنیهای ترش همچون آب غوره، آب انار یا سركه بخورند (بدون نوشیدن آب زیاد).
زیاده‌روی در خوردن مواد ترش برای سیستم مغز و اعصاب، ریه و گوارش بد است و باعث بروز ضعف حافظه، افسردگی و فکر و خیال، تنگی نفس یا سرفه، آروغ و مشكلاتی مثل سوزش معده و تولید نفخ می‌شوند.
غذاهای شیرین
طعم‌های شیرین مزاج‌شان گرم و تر است، بنابراین در بدن هم ایجاد گرمی و تری میكنند كه بدن انسان بیش از هر چیز به گرمی و تری نیاز دارد (برای بقای عمر و سلامتی). تقریبا تمام خوردنی‌هایی كه در طب به عنوان غذای انسان نام برده شده‌اند یا مستقیما شیرین‌اند یا وقتی خورده می‌شوند بر اثر تغییر و تحول به دنبال هضم، طعم شیرین ایجاد میكنند كه امروزه به آنها غذاهای نشاسته‌ای می‌گویند.
نان در دهان طعم شیرین ایجاد می‌كند. علت آنكه اغلب افراد چیزهای شیرین دوست دارند نیز همین است چون برای انسان غذا محسوب می‌شوند.
نكته مهم
به جز خوردنی‌ها و نوشیدنیهای شیرین یا آنهایی كه پس از ورود به بدن ایجاد طعم شیرین میكنند و نیز برخی از موارد بدون طعم، بقیه اقلام برای انسان غذا محسوب نمی‌شوند. بنابراین ترشیجات، شوریجات، تندی‌جات و اکثر مواردی كه بدون طعم و مزه هستند برای انسان غذا محسوب نمی‌شوند، بلكه تنقلات و یا چاشنی می باشند و در مقوله دوا طبقه بندی می شوند نه غذا.
پس اصلا نباید در مصرف آنها زیاده‌روی شود (مخصوصا با احتساب مزاج شخص)، یعنی به طور مثال هیچ‌كس نباید در مصرف ترشیجات زیاده‌روی كند مخصوصا افراد با مزاج سرد و خشک. از طرف دیگر هم مثلا افراد با مزاج سرد نباید به حساب این که فلفل و ادویه گرم بوده و برایشان خوبست، در مصرف آنها زیاده روی کنند چون دچار عارضه می‌شوند.
با توجه به همین طعم‌ها، غذاهای شیرین، غذائیت زیادی دارند، حرارت و انرژی زیادی در بدن ایجاد میكنند، شخص را چاق میكنند، با طبیعت انسان سازگاری دارند و باعث پاكسازی یا اصطلاحا جلای معده و گوارش می‌شوند و نفخ كمتری تولید میكنند. این خواص خوردنی‌های شیرین است. اما ضرر آنها وقتی به انسان می‌رسد كه در مصرف آنها زیاده‌روی شود.
باید توجه داشت كه بهترین امور میانه‌روی است (خیر الامور اوسطها). اگر در مصرف چیزهای شیرین زیاده‌روی شود (كه امروزه زیاد مشاهده می‌شود)، حرارت بدن بیش از حد افزایش می‌یابد و شخص دچار سوء مزاج گرم، چاقی‌های مفرط، سنگین شدن بدن و افزایش غلظت خون و مایعات بدن (رطوبت های میان بافتی، خون، لنف و ترشحات)، تشنگی‌های زیاد كه با آب هم رفع نمی‌شوند، سستی معده و گوارش و گاهی اسهال و انسدادها در مجاری بدن مثل عروق و رگ‌های خونی می‌شود.
غذاها و خوردنی‌های بی‌مزه و بی‌طعم (سرد و تر)
مصرف این غذاها برای گرم مزاجان (مخصوصا گرم و خشک ها) خوب است، زیرا باعث تعدیل حرارت بدن شده و به بدن رطوبت می‌بخشند؛ خشكی‌های شدید پوست، گوارش و مغز را از بین می‌برند و برای افراد كم‌خواب نیز مناسب می‌باشند (مانند كاهو، لبنیات، ماست و دوغ كه از همین طریق اثر میكنند). زیاده‌روی در مصرف مواد بدون طعم مانند آش، سوپ و میوه‌جات و ... باعث بی‌اشتهایی، ضعف، شلی و سستی گوارش، خواب‌آلودگی و ... می‌شود.
خوردنی های قابض
موارد گفته شده برای غذاهای ترش در مورد خوردنی‌های قابض هم صحیح است. مواد قابض كه معمولا طبع سرد و خشك دارند خواص‌شان برای هضم معده است چون ایجاد فشردگی و جمع شدن و چروكیدگی میكنند. سیب یا به كال، خرمای نرسیده و كمی سفت، خرمالوی نرسیده و كلا میوه‌جات كال (نرسیده)، سنجد، پیه انار و یا سركه قابض هستند و همانطور كه دهان را منقبض و مخاط را جمع میكنند باعث می‌شوند در سیستم گوارش پرزهای بیشتری ایجاد شده و پرزها را قوی میكنند.
چین و چروک‌ها و پرزها در معده و مخصوصا روده، در حكم دندانه‌های سمباده هستند. همانطور که اگر سمباده یا دندانه‌های اره صاف شوند نمی‌توانند كار خود را به درستی انجام دهند در معده و روده هم اگر پرزها كم یا كوتاه شوند یا لابلای پرزها لعاب، مایعات لزج و چسبنده جمع شود (مشكل خیلی از مردم امروزه) دیگر نمی‌توانند غذا را خوب سائیده و هضم كنند.
برای خواندن بخش اول- مزاج طعم‌ها و مزه‌ها- اینجا کلیک کنید.
برای خواندن بخش سوم- مزاج طعم‌ها و مزه‌ها- اینجا کلیک کنید.
