زندگی آنلاین؛ مجله اینترنتی سبک زندگی

به قلم : دکتر شهرام سیدی ؛ متخصص ایمونولوژی بالینی و آلرژی

تحریریه زندگی آنلاین : بعضی از افرادی که دچار آلرژی های شدید هستند، گاهاً نسبت به مواد آلرژی زا واکنش سریع و شدیدی نشان می دهند که به آن شوک آنافیلاکسی و یا شوک آلرژیک شدید گفته می شود.در نتیجه شوک آنافیلاکسی، سیستم ایمنی فرد موادی مانند هیستامین و برخی مواد شیمایی دیگر در بدن آزاد می کند که در این حالت فرد دچار افت فشار خون و یا حتی مشکلات تنفسی می شود. که این شرایط بسیار خطرناک است و اگر فوراً به درمان آن اقدام نشود عوارضی همچون مرگ را به دنبال دارد.

آنافیلاکسی چیست؟

آنافیلاکسی، یک نوع بیماری است، که در صورت تماس با یک ماده ی محرک و یا آلرژن به شکل ناگهانی ظاهر می شود و در نهایت به سرعت گسترش پیدا می کند. البته باید به این نکته اشاره کنیم که نشانه های این بیماری ممکن است در افراد مختلف تا یک ساعت هم دیده نشود. یک تعریف کلی از آنافیلاکسی این است که جزء آلرژی های خطرناک و سخت محسوب می شود که علائمی چون تورم دهان، تورم حلق، کهیر، ناراحتی های شدید را دارد.

اگر فردی به عارضه آنافیلاکسی مبتلا باشد و در معرض ماده ای که باعث بروز آلرژی می شود قرار بگیرد، واکنش هایی در بدنش ایجاد می شود، گاهی این واکنش ها خطرات جدی ای را ایجاد می کند. زمان بروز این مشکل سیستم ایمنی بدن یک سری مواد شیمیایی را آزاد و جاری می کند این مشکل می تواند منجر به شوک آنافیلاکسی شود.زمانی که این شوک ایجاد شود منجر به افت فشار خون می شود، همچنین در اثر تنگ شدن مجاری تنفسی ممکن است فرد دچار تنگی نفس یا قطع تنفس شود، پس اگر به این مشکل دچار هستید به هیچ وجه درمان را به تاخیر نیندازید چرا که نادیده گرفتن آن می تواند منجر به مرگ شود.

بیشتربخوانید:

درمان آلرژی پاییزی با 9 روش طبیعی

چرا آنافیلاکسی رخ می دهد؟

علت آنافیلاکسی این است که سیستم ایمنی به یک آلرژن (آلرژی) واکنش نشان می دهد، در صورت بروز این مشکل گاهی ممکن است فرد دچار شوک شود، علت ایجاد آنافیلاکسی شامل موارد زیر می شود:

مصرف بعضی از داروها (پنی سیلین)

نیش حشرات

مواد غذایی (آجیل های درختی، صدف خوراکی، شیر، تخم مرغ، شیر گیاهی و …)

ورزش کردن یا دویدن هم گاهی اوقات می تواند منجر به بروز این عارضه شود. شاید زمانی که این مشکل رخ می دهد شما ندانید که دلیل اصلی آن چیست؟ برای تشخیص می بایست به پزشک مراجعه کنید، تا آزمایشات لازم را در این خصوص انجام دهد. عواملی چون سابقه ی قبلی، داشتن آلرژی، آسم، سابقه خانوادگی می توانند شوک ناشی از آنافیلاکسی را تشدید کنند.

راه های تشخیص آنافیلاکسی

به منظور تشخیص آنافیلاکسی پزشک می بایست ابتدا سیستم تنفسی و مجاری هوایی بیمار را بررسی کند. در معاینه موارد زیر بدست خواهد آمد.

علائم حیاتی و مشخصات ظاهری: در هر فرد شدت علائم می تواند کاملا متفاوت باشد همچنین افراد بی قرار و مضطرب هستند.

سیستم تنفسی: نفس کشیدن با صدای بلند، نفس های تند و سریع، خس خس کردن و از دست دادن قدرت تکلم

سیستم قلبی و عروقی: کاهش فشار خون، تپش قلب و شوک

سیستم عصبی: اضطراب و کاهش سطح هوشیاری

پوستی: قرمز شدن پوست و وجود کهیر در قسمت های مختف از بدن

سیستم گوارش: وجود درد های شکمی، استفراغ و اسهال

بیشتربخوانید:

آلرژی بهاره و راهکارهای تغذیه‌ای

توصیه های تغذیه ای در آلرژی (2)

علائم شوک آنافیلاکسی چیست؟

علائم بارز فرد قبل از اینکه دچار شوک آنافیلاکسی شود تجربه می کند عبارتند از:

تغییرات پوستی مانند قرمز شدن، رنگ پریدگی و کهیر؛

فرد به طور ناگهانی احساس گرمای بسیار زیادی می کند.

فرد احساس وجود جسمی در گلو می کند.

حالت تهوع، استفراغ و یا اسهال؛

درد شکمی؛

نبض نامنظم؛

تورم لب ها و یا زبان؛

مشکلات تنفسی و خس خس سینه؛

مورمور شدن دست ها، پاها، دهان و یا حتی پوست سر.

اکنون به صحبت های دکتر شهرام سیدی در خصوص علائم آنافیلاکسی توجه کنید.

اگر فردی به شوک آنافیلاکسی دچار شد چه باید کرد؟

زمانی که فردی به این عارضه دچار شد باید تزریق آدرنالین انجام شود، اگر با تزریق علائم فروکش کرد حتما باید آمبولانس را خبر کنید، در این مدت زمان حتما این عملیات را روی بیمار انجام دهید که عبارتند از:

دراز کشیدن روی زمین: در این زمان حتما پاها را بالا بیاورید با انجام این کار فشار خون حفظ می شود، یا در زمان غش کردن بیمار بالا بردن پاها می تواند از آسیب دیدن بدن جلوگیری کند.

خانم های باردار باید به یک سمت بخوابند: چرا که از فشار آمدن به رگ بزرگی که به قلب منتهی می شود جلوگیری می کند.

افرادی که به تنگی نفس مبتلا هستند: بهترین کار این است که بنشینند و شانه هایشان را کمی بالا ببرید.

افرادی که غش می کنند: این گروه از افراد بهتر است در موقعیت ریکاوری قرار بگیرند.

عدم تغییر مکان: بلند شدن یا نشستن ناگهانی فشار خون را به شدت تحت تاثیر قرار می دهد.

از بلند شدن خودداری کنید: این کار را تا زمانی که یک متخصص کنار شما نیست انجام ندهید.

چه زمانی باید به پزشک مراجعه کنیم ؟

اگر چنین علائمی دارید باید فوراً به پزشک مراجعه کنید. اگر آنافیلاکسی پیشرفت کند و تبدیل به شوک آلرژیک(آنافیلاکسی) شود، نشانه های زیر نمود پیدا می کند:

به سختی نفس کشیدن؛

سرگیجه؛

از دست دادن هوشیاری؛

احساس ضعف ناگهانی؛

بیشتربخوانید:

خارش و آلرژی شدید؛ ارمغان مصرف ۹ ماده غذایی

آلرژی به بادمجان ؛ از علت تا درمان

علت آنافیلاکسی چیست؟

آنافیلاکسی به دلیل واکنش سریع و بیش از حد سیستم ایمنی بدن به یک ماده آلرژی زا ایجاد می شود. آنافیلاکسی می تواند منجر به شوک آنافیلاکسی شود. عواملی که معمولاً باعث ایجاد آنافیلاکسی می شوند عبارتند از:

برخی داروها مثل پنی سیلین؛

نیش حشرات؛

برخی مواد غذایی مانند: تخم مرغ، شیر، آجیل ها، صدف خوارکی؛

شیرۀ گیاهی؛

در مواد بسیار کم یاب مشاهده شده است که برخی ورزش های هوازی مانند دویدن موجب آنافیلاکسی شده است.

گاهاً دلیل آنافیلاکسی مشخص نمی باشد که به آن ایدیوپاتیک گفته می شود. اگر بیمار نداند که چه چیزی موجب شوک آلرژیک شده است، متخصص آلرژی دستور انجام آزمایش آلرژیک را می دهد.

عواملی که می تواند آنافیلاکسی را خطرساز کند عبارتند از:

سابقه‌ی قبلی واکنش آنافیلاکسی؛

ابتلا به آلرژی یا آسم؛

سابقه‌ی خانوادگی آنافیلاکسی؛

عوارض احتمالی شوک آنافیلاکسی

شوک آلرژیک(آنافیلاکسی) می تواند بسیار جدی باشد و راه های تنفسی فرد را مسدود کند و یا فرد دچار ایست قلبی شود. ایست قلبی به دلیل افت فشار خون رخ می دهد، زیرا هنگامی که افت فشار رخ می دهد اکسیژن کافی به قلب نمی رسد. شوک آنافیلاکسی موجب بروز عوارض جانبی بالقوه ای می شود، مانند:

آسیب مغزی

نارسایی کلیه

شوک کاردیوژنیک

اختلال ریتم ضربان قلب

حمله قلبی

آسیب رسیدن به مغز

شوک قلبی که در صورت بروز آن قلب توانایی پمپاژ خون به بدن را ندارد.

نامنظم بودن ضربان قلب (آرام یا تند)

مرگ

سکته ی قلبی

اگر به بیماری خاصی (اسکلروز متعدد، بیماری مزمن انسدادی ریه) مبتلا هستید در این صورت با بروز آنافیلاکسی ممکن است اتفاقات بدتری رخ دهد. پس برای درمان می بایست به پزشک مراجعه کنید تا مشکلات کمتری را برای شما ایجاد کند.

گاهاً شاهد بدتر شدن شرایط جسمانی بیمار می شوید که این حالت به ویژه در مورد مشکلات سیستم تنفسی ایجاد می شود. برای مثال، اگر  فرد  به بیماری مزمن انسدادی ریه مبتلا باشد، امکان دارد با کمبود اکسیژنی روبه رو شود که می تواند به سرعت آسیب های برگشت ناپذیری را به ریه ها وارد کند.

شوک آلرژیک علائم بیماری در افراد مبتلا به ام اس را به می تواند به طور همیشگی بدتر کند. اگر بلافاصله بعد از شوک آنافیلاکسی تحت درمان قرار بگیرید، عوارض جانبی کمتری شما را تهدید خواهد کرد.

بیشتربخوانید:

هر آنچه درباره واکسن آلرژی باید بدانید

اقدامات لازم در زمان بروز شوک آنافیلاکسی

اگر دچار آنافیلاکسی شدید،بلافاصله به اورژانس مراجعه کنید. اگر سرنگ تزریق خودکار آدرنالین دارید در ابتدای بروز علائم آنافیلاکسی از آن استفاده کنید. اگر دچار مشکلات تنفسی شده اید، از مصرف هر گونه داروی خوراکی ای پرهیز کنید.

اگر به دلیل نیش حشره دچار شوک آنافیلاکسی شده اید، حدالامکان نیش حشره را خارج کنید. برای خارج کردن نیش حشره میتوانید از کارت بانکی استفاده کنید. کارت را روی پوست فشار دهید و آن را به سمتی که نیش حشره وجود دارد بکشید و زمانی که کارت زیر نیش حشره قرار گرفت، با حرکتی سریع آن را به سمت بالا هل دهید تا نیش از بدن خارج شوید. به هیچ عنوان نیش حشره را فشار ندهید، چون این کار باعث آزاد شدن زهر بیشتری می شود.

اگر کسی را با علائم شوک آنافیلاکسی دیدید،سریعا با مرکز اورژانس تماس بگیرید و سپس:

بیمار را در موقعیت مناسبی قرار دهید و پاهایش را بالاتر از بدنش قرار دهید. این کار موجب میشود که جریان خون به اندام های حیاتی او برسد.

اگر Epipen دارد، فوراً آن را تزریق کنید.

اگر نفس نمی کشد تا زمان رسیدن اورژانس، به او احیای قلبی ریوی دهید.

درمان شوک آنافیلاکسی

راههای درمانی آنافیلاکسی شامل موارد زیر است:

به منظور درمان آنافیلاکسی اولین گام تزریق آدرنالین (اپی نفرین) می باشد که از راه رگ این کار انجام می شود.

تزریق گلوکوکورتیکوئید و آنتی هیستامین

بتاآگونیست هایی مثل آلبوترول

تمامی داروهای گفته شده التهاب را کاهش داده و مسیرهای عبور هوا را باز می کنند و باعث می شوند که تنفس راحت تری داشته باشید. مشکل اغلب افراد با این روش ها برطرف می شود، ولی در صورتی که با اولین تزریق هیچ تغییری در بیمار دیده نشد در این صورت بعد از گذشت 10 دقیقه مجددا به بیمار دارو تزریق می شود. گاهی اوقات پیش می آید که بیمار به محض تزریق مشکلش برطرف می شود یا ممکن است مجدد بر گردد که در این صورت حتما می بایست تحت مراقبت پزشک قرار بگیرد.

اگر شوک وارد شده خیلی زیاد نباشد در این صورت تزریق کورتون یا آنتی هیستامین انجام می شود. در حالت کلی باید گفت هر نوع عارضه ای که در اثر شوک این آلرژی ایجاد می شود قابل درمان است به شرط اینکه به پزشک مراجعه کند و اقدامات لازم درمان را انجام دهد و بدانید که در صورت مواجعه با آنافیلاکسی چه کاری را باید انجام دهید.

برای اینکه شدت آنافیلاکسی در آینده بیشتر نشود پزشک درمان طولانی مدت را انتخاب می کند یعنی شما باید داروهای گفته شده را برای طولانی مدت مصرف کنید، یا همیشه یک Epi Pen همراه خود داشته باشید. در خصوص قطع داروها حتما باید با پزشک خود مشوت کنید و بدون نظر او کاری را انجام ندهید چرا که خطرات جبران ناپذیری را به همراه دارد. همچنین به کمک یک پزشک می توانید عواملی که منجر به بروز آنافیلاکسی می شوند را تشخیص دهید و از آن ها دوری کنید.

نتیجه گیری

آنافیلاکسی یک نوع آلرژی محسوب می شود در اثر عوامل مختلفی ممکن است ایجاد شود، علائم این عارضه شدید است و می تواند قسمت های مختلف بدن را درگیر خود کند. به منظور درمان آنافیلاکسی حتما می بایست به پزشک مراجعه کنید، تا عوامل ایجاد کننده آن را تشخیص دهد.بهبودی بیمار به این مسئله بستگی دارد که با چه سرعت به پزشک مراجعه کرده است. اگر در معرض خطر آنافیلاکسی هستید، با کمک بهترین متخصص آلرژی برنامه ای برای شرایط اورژانسی دریافت کنید تا بدانید اگر در معرض این شوک قرار گرفتید چه کارهایی باید انجام دهید.