دکتر شیدا مرتضوی؛ متخصص دندان‌پزشکی اطفال
خمیردندان و مسواک به دلیل سادگی استفاده و مقرون به صرفه بودن، مهم‌ترین و در مواردی تنها سلاح تمیز کردن و رعایت بهداشت دهان و دندان محسوب می‌شود. ماده اصلی تشکیل دهنده خمیردندان‌ها ساینده‌ها هستند و شاید برخی به دلیل وجود مواد ساینده خمیردندان‌ها را مضر بدانند، اما در کنار ساینده‌ها مواد مکمل بسیاری در خمیردندان وجود دارد. در صورتی که ترکیبات و میزان مواد ساینده موجود در خمیردندان از سوی کارخانه‌ها به اندازه استفاده شود، هیچ ضرری برای دندان‌ها نخواهد داشت و فقط به مسواک کمک می‌کند تا میکروب‌ها و باقیمانده مواد غذایی سطح و بین دندان‌ها از بین برود.
فلوراید
فلوراید یکی از مواد موجود در خمیردندان‌هاست. فلوراید ماده‌ای ضدپوسیدگی است و باعث بازسازی و ترمیم سطح مینای دندان می‌شود. علاوه بر آن به واسطه فلوراید سطوحی که پوسیدگی در آن شروع شده یا مستعد پوسیدگی هستند دوباره ترمیم می‌شوند.مواد دیگری نیز در ساخت خمیردندان استفاده می‌شود که برخی از آن‌ها بستگی به کارخانه سازنده دارد؛ برای مثال کارخانه‌ای برای تولید خمیردندان از کلسیم، فسفر و یا ترکیب آن استفاده می‌کند که باعث می‌شود کلسیم و فسفری که از سطح مینا برداشته شده جایگزین شود و همچنین موجب افزایش بزاق دهان و کاهش پوسیدگی دندان‌ها شود. کارخانه‌های سازنده موظفند روی تیوپ و جعبه خمیردندان مواد تشکیل دهنده، ترکیبات و غلظت آن‌ها را ذکر کنند، افزود: از آنجایی که نظارت سازمان‌های بهداشتی بر روی خمیردندان‌ها قابل توجه است، تولیدکنندگان تلاش می‌کنند تمام مواردی که برای این فرآورده ذکر شده است، برآورده کنند.تمامی خمیردندان‌های معمولی با نشان تجاری معتبر ویژگی‌های یک خمیردندان مناسب را دارند. خمیردندان از جمله کالاهایی است که مصرف کنندگان قادر به تشخیص و مقایسه مارک‌های مختلف آن نیستند.تنها برحسب مورد است که مصرف‌کننده‌ها باید به نشان خمیردندان توجه کنند؛ برای مثال افرادی که از بیماری‌های لثه رنج می‌برند و مسواک زدن برایشان دردناک است باید از خمیردندان‌هایی که میزان حساسیت را کم می‌کند، استفاده کنند. برای کودکان به دلیل اینکه خطر خوردن خمیردندان وجود دارد، بهتر است خمیردندان‌های مناسب برای کودکان استفاده شود؛ زیرا این خمیردندان‌ها درصد فلوراید کمتری دارد و در صورت بلعیدن خطری متوجه کودک نخواهد شد.
نمک نباید جایگزین خمیردندان شود
به هیچ عنوان مواد دیگری مانند نمک نباید جایگزین خمیردندان شود زیرا، نمک فلوئور طبیعی و وضعیت طبیعی دهان را از بین می‌برد و به بافت‌های دهان آسیب می‌رساند.
در بسیاری موارد استفاده از نخ دندان مکمل مسواک و خمیردندان است و حتما باید استفاده شود، بویژه به افرادی که دندان‌های فشرده یا نامنظمی دارند کمک می‌کند بهداشت دهان و دندانشان کامل شود. در کودکان زیر شش سال بهتر است نخ دندان با کنترل والدین انجام شود تا به لثه‌ها آسیب نرسد. باقی ماندن طولانی مدت مواد غذایی میان دندان‌ها موجب تولید اسید و پوسیدگی دندان‌ها می‌شود و شست‌وشوی طبیعی با بزاق دهان نیز نمی‌تواند، باقیمانده غذا میان دندان را از بین ببرد.
خمیردندان‌هایی که جنبه دارویی دارند
علاوه بر خمیردندان‌هایی که برای افراد سیگاری وجود دارد و جرم‌های روی دندان‌های این افراد را از بین می‌برد. خمیردندان‌هایی وجود دارد که جنبه دارویی دارند و حتما با تجویز پزشک مصرف می‌شوند زیرا غلظت فلوراید در این نوع خمیردندان‌ها پنج برابر خمیردندان‌های معمولی است.
به دلیل تنوع مواد مفید و مکمل‌ها در خمیردندان‌ها بهتر است مصرف‌کنندگان نوع خمیردندان‌ها را نیز مانند سایر مواد آرایشی بهداشتی هر از چندگاهی تغییر دهند.
محاسن استفاده از خمیردندان مناسب بیشتر از معایب آن است، متاسفانه ما ایرانی‌ها به خاطر فرهنگمان عادت داریم پس از مسواک زدن، دهان را با مقدار زیادی آب شست‌وشو دهیم در صورتی که لازم نیست پس از استفاده از خمیردندان، دهان با میزان زیادی آب شست شو داده شود و بهتر است تنها مواد اضافی از دهان خارج شوند چراکه خمیردندان حاوی مواد محافظ برای دهان و دندان و باقی ماندن آن‌ها در دهان مفید است.
