ساناز حشمتی‌پور : کارشناس علوم تربیتی ؛ نویسنده کودک و نوجوان ؛ ربی مهارت های زندگی
تحریریه زندگی آنلاین : در این سرفصل، به اوقات فراغت کودکان در ایام نوروز خواهیم پرداخت. ابتدا به تعریفی از اوقات فراغت می‌پردازیم. فراغت در لغت به معنای آسودگی و آسایش است. اوقات فراغت به زمان و وقتی اطلاق می‌شود که فرد کار ضروری برای انجام دادن ندارد و نسبت به علایق و سلیقه شخصی، کارهای نشاط آور و سرگرم کننده انجام دهد. پر کردن اوقات فراغت به سلیقه و تمایل شخصی بستگی دارد، مثلا یک نفر دوست دارد در اوقات فراغت استراحت کند، دیگری ترجیح می‌دهد به مسافرت برود و ...،
اما زمانبندی در اوقات فراغت نیز یک مهارت محسوب می‌شود. اوقات فراغت در تاریخ جزء امتیازات طبقات اجتماعی بالا بوده است، اما امروزه با برنامه‌ریزی درست و به جا برای بالا بردن روحیه کار و تجدید قوای بدنی و روحی همه افراد به اهمیت اوقات فراغت و استفاده درست از آن پی برده‌اند. چنانچه اوقات فراغت با برنامه‌ریزی دقیق و کامل سپری شود، توانایی و حس کارآمدی را در افراد تقویت خواهد کرد. در این شماره ما به مبحث اوقات فراغت در کودکان و دانش‌آموزان می‌پردازیم که چگونه می‌توانیم با برنامه‌ریزی جامع و دقیق، علاوه بر استراحت و نشاط در فرزندان‌مان، از این زمان‌های طلایی استفاده حداکثری را ببریم. همان‌طور که پیش‌تر گفتیم اوقات فراغت، زمان آسایش و فراغ بال از هر گونه مسئولیت است و زمانبندی آن باید طبق علایق و سلایق شخصی باشد و اجباری در انتخاب آن نباشد، چون در آن صورت مفهوم و معنای خود را از دست خواهد داد. پس اوقات فراغت فرزندان ما باید با رضایت باطنی و حس نشاط و آرامش درونی برنامه‌ریزی شود. البته به عنوان یک مادر یا پدر باید بدانیم که نباید از اوقات فراغت فرزندان‌مان (به خصوص در دوران دبستان) به عنوان زمان هدر دادن انرژی و بیکاری استفاده کرد. مسلما اگر ما از فرزندمان بپرسیم که دوست دارد از اوقات فراغتش چه استفاده‌ای کند، او با تعجب به ما نگاه خواهد کرد و نهایتا خواهد گفت دوست دارد رها باشد و هر کاری دلش می‌خواهد در این زمان انجام دهد، ولی با توجه به اهمیت این موضوع بی‌توجهی به اوقات فراغت دانش‌آموزان می‌تواند بستر مناسبی برای آسیب‌ها و انحرافات در دراز مدت گردد.
در اینجا است که هدفمند کردن اوقات فراغت فرزندان‌مان اهمیتی دو چندان می‌یابد.
بیشتربخوانید:
نقش هنر و کاردستی در تقویت خلاقیت و هوش کودک
اوقات فراغت هدفمند
انرژی وجودی انسان به گونه‌ای است که با انجام کارهای درست و برنامه‌ریزی و حس کارآمدی، اعتماد به نفس بالاتر و انرژی بالاتری به دست خواهد آورد. مسلما انسانی که حس کارآمدی و رسیدن به اهدافش را در برنامه‌ریزی خود دارد، انرژی و اعتماد به نفس بالاتری نسبت به یک انسان بی‌هدف خواهد داشت. این امر در فرزندان ما نیز مستثنی نیست، بنابراین اوقات فراغتی که بستر‌ساز شکل‌گیری اهداف و مسیر درست رسیدن به آن باشد، فرزند ما را از بیهودگی می‌رهاند. شاید اکثر والدین بعد از شنیدن اوقات فراغت به این فکر کنند که فرزندشان را در کلاس‌های مختلف و آموزش‌های فراتر از آنچه در مدرسه می‌آموزند، ثبت‌نام کنند که این امر خود به خود اگر با میل درونی فرزند همراه نباشد، باعث دلسردی و دلزدگی آنها می‌شود. یادمان باشد همان طور که بی‌توجهی و بی‌برنامگی می‌تواند اوقات فراغت و شخصیت فرد را به سمت بیهودگی ببرد، برنامه ریزی نادرست و اجبار در پر کردن اوقات فراغت بدون در نظر گرفتن علایق شخصی می‌تواند تخریب کننده باشد.
امروزه با وجود دنیای مجازی، سرگرمی‌های جدیدی برای فرزندان‌مان به وجود آمده که هر گونه غفلتی باعث وارد آمدن ضربه‌ای به روان کودک‌مان خواهد شد. بیهوده‌گردی‌های شایع امروزه در فضای مجازی و باز شدن صفحات متعدد انحرافات اخلاقی و حس قوی کنجکاوی در فرزندان‌مان همه دست در دست هم خواهند داد تا فرزند ما راحت‌ترین و بدترین انتخاب را برای اوقات فراغت انجام دهد.
در مورد اوقات فراغت فکر کنیم
با صحبت با فرزندان‌مان در مورد اینکه در مورد اوقات فراغتش چه برنامه‌ای دارد و چه اهدافی را دنبال می‌کند، به طور غیر مستقیم یادآوری خواهیم کرد که باید برای خودش در این اوقات برنامه‌ریزی داشته باشد.
بیشتربخوانید:
کودکم نوروز پیام آور مهربانی و همدلی است
الگو باشیم
در اینجا این نکته اهمیت می‌یابد که یادمان باشد این مهارت نیز مانند سایر مهارت‌ها اکتسابی است و اگر ما والدین آگاهی نباشیم و خود در این زمینه الگوی خوبی برای فرزندان‌مان نباشیم، تفهیم و آموزش این مهارت به فرزندان‌مان مشکل و چه بسا غیر قابل آموزش خواهد شد. به عنوان مثال کودک یا نوجوانی که می‌بیند پدر یا مادرش در طول روز در فضای مجازی می‌چرخند یا اوقات خود را بی‌هدف سپری می‌کنند، قبل از اینکه بخواهد از آموزش استفاده کند، از والدین خود الگوبرداری خواهد کرد.
یادمان باشد
اوقات فراغت باید علاوه بر اینکه در وهله اول شادی‌آفرین و سرگرم‌کننده باشد. باید با برنامه‌ریزی دقیق و ظریف سعادت فردی را در نظر بگیرد و فرد را در جهت تقویت اهدافش و رسیدن به آن کمک کند تا خدایی ناکرده زمینه‌ساز بروز انحطاط اخلاقی و عادت به بیهودگی در فرزندان‌مان نشود.
بیشتربخوانید:
نوروز یک فرصت تازه برای کودک
چگونه اوقات فراغت فرزندان‌مان را از بیهودگی نجات دهیم؟
اولین و بهترین راه برای پر کردن اوقات فراغت خواندن کتاب است. فرزندان‌تان را با خود به کتابخانه ببرید تا با علایق خود کتاب انتخاب کنند. برای خواندن و به پایان رساندن هر کتاب، تشویقی را برای فرزندتان در نظر بگیرید. او را در گروه همسالان و دوستانش وارد کنید تا با حس همدلی و شوق بیشتر برای شرکت در کلاس یا دوره‌های مورد علاقه‌اش انگیزه داشته باشد. حتما علاقه او نسبت به ورزش یا آموزش مورد نظرش را در نظر بگیرید. اجازه دهید او دو سوم از اوقات فراغتش را به کارهای نشاط‌آور بپردازد. با علایق و سلایق او همراه شوید. یادتان باشد فرزند شما دوست دارد با شما کتاب بخواند، با شما به جایی که دوست دارد سفر کند، با شما فیلم مورد علاقه‌اش را ببیند، با شما ورزش کند و ... . پس یادتان باشد برای او باید وقت بگذارید.
و سخن آخر اینکه با فرزندتان همدل و هم صحبت باشید و همیشه با او دوستانه و صمیمانه در مورد نگرانی‌هایش، انتخاب‌هایش، دغدغه‌هایش و علایقش صحبت کنید و یادتان نرود در مسیر این همدلی باید برای او دوست باشید، نه اینکه نقش پدر و مادر را بازی کنید.
ایام نوروز بهترین زمان است که فرزند شما علاوه بر استراحت روزانه چند ساعتی را به درس‌های عقب افتاده‌اش و کتابخوانی و سفر و گشت و گذار و همدلی سپری کند، به شرط اینکه بتوانیم خوب برنامه‌ریزی کنیم که علاوه بر اینکه فرزند ما اوقاتش را در این ایام به نشاط و هدفمندی سپری کند، این مسئولیت‌شناسی در او نهادینه گردد و همیشه قادر به برنامه‌ریزی باشد و در آخر هم حس خوبی نسبت به خود داشته باشد.
