رکسانا خوشابی - کارشناس ارشد مشاوره
تحریریه زندگی آنلاین : به عنوان پدر و مادر، یکی از کارهای کلیدی ما در تربیت فرزندان این است که بذر سپاسگزاری را در فرزندانمان شکوفا کنیم. آن هم سپاسگزاری از ته دل را، نه فقط تشکر کلامی و ظاهری. خیلی از ما به فرزندانمان می‌گوییم هر چیزی که در مهمانی به تو تعارف کردند باید بگویی مرسی، ممنونم، متشکرم. این البته خوب است، اما سپاسگزاری قلبی و حقیقی از این هم مهم‌تر است. سپاسگزاری، در واقع کاری بدیهی و طبیعی است. در یکی از تحقیقات، پژوهش‌گران دریافته‌اند قدرشناسی و سپاسگزاری امری فطری و خودانگیخته است که به سادگی و طبیعی می‌تواند بروز پیدا کند. اگر به نگاه‌ها و لبخند کودکانتان وقتی که هدیه‌ای برایشان می‌خرید یا وعده مسافرتی را می‌دهید یا غذای باب طبع‌شان را جلویشان می‌گذارید و یا در آغوششان می‌گیرید و می‌بوسید، نگاه کنید متوجه می‌شوید که کودکان، قدرشناسی و سپاسگزاری را به‌طور فطری بلدند، اما خیلی وقت‌ها رفتار ما بزرگ‌ترها طوری است که این قدرشناسی طبیعی را تخریب می‌کنیم. چگونه؟ به این ترتیب که آن را با تکلف و تعارف می‌آمیزیم و در نتیجه از سادگی و ابراز آسان و اصیل آن می‌کاهیم.
بیشتر بخوانید:
چگونه فرزندمان را با اعتماد به نفس و مستقل تربیت کنیم؟
باکودکان خود محور چگونه رفتار کنیم؟
وقتی ناخواسته فرزندان ناسپاس بار می‌آوریم!
از ناسپاسی بدتر، این است که کودکانمان را پر توقع بار بیاوریم؛ کاری که متاسفانه در زمانه ما زیاد انجام می‌شود.بسیاری از مادر و پدرها، خودشان پرتوقع هستند و قدر داشته‌هایشان را نمی‌دانند، مدام در فکر داشتن ِ بیشتر هستند و خود و زندگی خود را با زندگی و مخارج دیگران مقایسه می‌کنند. پیام تربیتی این والدین (آگاهانه یا ناآگاهانه) به فرزندانشان این است که هر چه بیشتر خودت و داشته‌هایت را با دیگران، با همکلاسی‌ها و بچه‌های فامیل و دوست مقایسه کن و زیاده‌خواه باش و از هیچ چیزی راضی نباش! برخی از والدین هم خودشان را ماشین‌های پول‌ساز تلقی و گمان می‌کنند که محبت به فرزندان به معنای برآورده کردن هر چه بیشتر خواسته‌های مادی است. متاسفانه این‌ها هم در دام پول دادن بیشتر می‌افتند و بچه‌هایی متوقع بار می‌آورند که مصرف‌کننده هستند و هر روز بر میزان مصرف آنها افزوده می‌شود. در نتیجه پدر و مادر باید هر چه بیشتر کار کنند و فرسوده شوند و دست آخر هم هیچ‌کس از طرف مقابل سپاسگزار نیست. برخی از والدین هم گمان می‌کنند اگر در کودکی چیزهایی را می‌خواستند و آرزوهایی داشتند که برآورده نشده و والدین‌شان نسبت به آنها بی‌توجه بوده‌اند باید آنها را برای فرزندانشان تهیه کنند! غافل از این که این چیزها مورد طلب و پسند فرزندانشان نیست و دست آخر فرزند آنها نه تنها سپاسگزار نخواهد بود، بلکه احساس می‌کند که مدام چیزهایی به او تحمیل می‌شود! و هر دو طرف ناراضی خواهند بود.
سپاسگزاری چه مزایایی دارد؟
اگر بدانيم که افراد سپاسگزار بيش از سايرين شاد، سرزنده، خوشبين و اميدوار هستند و از رضايت فردی بيشتری در زندگی برخوردارند، هر چه بیشتر به سوی سپاسگزاری حرکت می‌کنیم.
همچنين در تحقيقات مشخص شده است که سپاسگزاري در تعديل تأثيرات ناشی از هيجانات منفی مثل حس رنجش، کينه، انتقام، حرص و طمع بسيار مؤثر است و با ايجاد پايداری و مقاومت در برابر موانع و مشکلات نقش حمايت‌کننده دارد، زيرا عواطف مثبت را در شخص بالا مي‌برد. پژوهش‌گران طی تحقيقات متعددی دريافته‌اند، شکرگزاری و سپاسگزاري اثر شفابخشی دارد و سبب طول عمر می‌شود. تحقيقات صورت گرفته در مرکز پژوهشی سلامت قلب کاليفرنيا طی بررسی اثرات مثبت سپاسگزاري بر سلامت جسمي انسان حاکی است قدردانی، سپاسگزاری و شکرگزاری در صورتی که آگاهانه انجام شود، موجب افزايش فعاليت دستگاه پاراسمپاتيک مي‌شود. با افزايش فعاليت پاراسمپاتيک، استرس و هيجانات منفی که از عمده‌ترين عوامل بيماری‌های قلبی به شمار مي‌آيند، کاهش مي‌يابد. تحقيقات ديگری در همين رابطه نشان داده است کسانی که تحت پيوند عمل قلب قرار گرفته‌اند و سپاسگزاری را به عنوان يک فريضه دينی انجام مي‌داده‌اند، تا حدود يک سال بعد از عمل، بسيار کمتر از ديگر افراد دچار درد و مشکلات ناشی از پيوند شده‌اند و احساس خيلی بهتری نيز داشته‌اند. همچنين در تحقيق گسترده ديگری در دانشگاه کنتاکی گزارش شد اکثر افراد هشتاد ساله به بالا که از شادابی و سرزندگی بسيار خوبی برخوردارند و ظاهر جوان‌تری نسبت به همسالان خود دارند، افرادی شکرگزار و سپاسگزار مي‌باشند. اين تحقيقات نشان داده است که تشکر کردن، شادی و عواطف مثبتی که در پی آن احساس مي‌شود مي‌تواند تا 7 سال بر طول عمر فرد بيفزايد.
بیشتر بخوانید:
چگونه کودک فرد دیگری را تربیت کنیم؟
کودکان را در برابر آسیب های اجتماعی بیمه کنید
تربیت كودكان باهوش تر
فقط کمی قدرشناس باشید
آمار وزارت كار يكي از كشورها نشان مي‌دهد 46 درصد آنهايي كه در سال گذشته كارشان را ترك كرده‌اند صرفا به اين دليل بوده كه احساس مي‌كردند مورد قدرداني قرار نگرفته‌اند و شايد به نوعي مورد بي‌توجهي و ناسپاسي مدير خود قرار گرفته‌اند. در واقع می‌توان گفت همه ما هر جا که باشیم دوست داريم در مقابل كاري كه براي ديگران انجام مي‌دهيم مورد قدرشناسي قرار گيريم، در موقعيت يك كارمند هم مسلما انتظار داريم براي كاري كه معتقديم خوب انجام داديم يا سعي كرديم خوب انجام دهيم مورد قدرداني قرار گيريم. تجربه ثابت كرده «مورد قدرداني قرار گرفتن» رضايت و عزت نفس را در بين افراد بالا مي‌برد و موجب دلگرمي و تلاش مضاعف مي‌شود. شايد يكي از دلائل كم‌رنگ بودن اين صفت درمحيط‌هاي اداري از جانب مديران، طرز فكر اشتباه آنها از موقعيت و جايگاه خود باشد اغلب رؤسا و مديران ادارات فكر مي‌كنند بايد افرادي سرسخت، خشك، بداخلاق، عصباني و داراي نظم و انضباط افراطي باشند و مدام بايد از كارمند خود ايراد گرفته و او را مورد سرزنش و توبيخ قراردهند. اين مديران معمولا به كارمندشان به‌عنوان فردي بي‌مسئولیت، از زير كار در رو، سهل‌‌انگار، وقت‌تلف‌كن، سوءاستفاده‌گر، فاقد وجدان كاري و ... كه همواره در حال گپ زدن با ديگران مي‌باشد، نگاه مي‌كنند كه نياز به كنترل شديد و توبيخ دائمي دارد. شايد همين ذهنيت نه چندان درست اغلب مديران، در برخی خانواده‌ها دیده شده و توسط برخی پدر مادر‌ها اعمال می‌شود و مانع از اين مي‌شود كه فرزندان به خاطر انجام وظيفه‌‌هایشان مورد تحسين و تشويق قرار بگیرند. برخی هم معتقدند که انجام وظایف، نیاز به تشویق و قدردانی ندارد، اما این درست نیست. هر انسانی نیاز به توجه دارد. نیاز به این که کارش دیده شده و مطلوب بوده است. نیاز به این که بازخورد درست بگیرد و حس کند که مهم است، بنابراین سپاسگزاری و قدرشناسی می‌تواند مانند یک بازخورد موثر هم عمل کند. به‌طوری که کودک متوجه شود که کدام یک از کارهایش درست بوده و آنها را ادامه دهد و کدام‌ها مورد توجه قرار نگرفته‌اند و از آنها دوری کند.
بیشتر بخوانید:
نکات کلیدی در تربیت فرزندان
دلیل ایجاد حس نفرت از والدین در کودکان چیست؟
وا خيلي ساده است، اگر مادر یا پدر هستيد به راحتي ميتوانيد به فرزند خود انگيزه، اختيار و پاداش بدهيد، به جاي ديكتاتور، يك مربي (یعنی پرورنده خوب) باشيد. لازم نيست به فكر پاداشها يا مزاياي آنچناني باشيد، آنچه ميتوانيد هر روز انجام دهيد فقط نشان دادن كمي قدرشناسي همراه با تحسين است. اين يكي از مهم‌ترين ابزارهاي تربیتی و كم‌خرج‌ترين آنها است و هر والدی به راحتي مي‌تواند آن را به‌كار گيرد. شما هم به عنوان مادر یا پدر ميتوانيد تحسين خود را با به كار بردن كلماتي چون؛ چه عالي، چه جالب، كامل بود، خيلي خلاق بود و ... همراه كنيد يا كارهاي عملي انجام دهيد، مثلا دستی بر سر کودک‌تان بکشید یا به او بگوييد كه در مورد آنچه انجام داده چه احساس خوبي داريد. هر کودکی این را درک می‌کند و سعی می‌کند رفتار خوب خود را تکرار کند. در بسیاری از موارد نیاز به تنبیه نیست و تشویق موثر و بی‌توجهی به کارهای نامطلوب کافی است. به یاد داشته باشید که در منزل، وظیفه شما است که اول، خودتان سپاسگزار باشید. از همسرتان قدردانی کنید و الگویی نشان دهید که فرزندان هم آن را یاد بگیرند و به کار ببندند. در واقع کافی است فقط کمی قدرشناس باشیم.لدین چگونه قدردانی كنند؟
