به قلم : ستاره حمیدی ؛ کارشناس ارشد روانشناسی
تحریریه زندگی آنلاین : تابستان پایان یک سال تحصیلی نیست. در واقع فرزندان‌مان وارد مرحله‌ای دیگر می‌شوند که فرصت‌های طلایی زیادی برای رشد هیجانی، اجتماعی و ذهنی‌شان فراهم می‌شود. تابستان اگرچه معمولا با تفریح و استراحت شناخته می‌شود، اما در نبود ساختارهای مدرسه‌ای، کودک بیش از هر زمان دیگری در معرض بی‌حوصلگی، وابستگی به وسایل دیجیتال، فضای مجازی و حتی اضطراب پنهان قرار می‌گیرد. به کرات از والدین می‌شنویم که از وابستگی زیاد فرزندان به گوشی‌ها و تبلت‌هایشان صحبت می‌کنند.برخی از والدین از این فرصت جهت استراحت و تفریح استفاده کرده و برخی دیگر تابستان برایشان فرصتی است جهت رشد و ارتقای تحصیلی فرزندان‌شان که چه بسا آمیخته شدن این دو کمک شایانی به رشد و توسعه فردی فرزندان‌مان می‌کند. نباید نادیده گرفت که این فصل فضایی سازنده برای پرورش مهارت‌های روانی فرزندان‌مان نیز هست. در نظر گرفتن موارد ذیل می‌تواند به شما کمک کند از این دوره حضور پر رنگ‌تری در کنار فرزندان‌تان داشته باشید و مهارت‌های زندگی موثر را به آنها آموزش دهید.
بیشتربخوانید:
چه زمانی کودکمان به روانشناس نیاز دارد؟
به ذهن فرزندان‌تان ساختار دهید
ذهن کودکان برای رشد به برنامه و ساختار نیاز دارد. در تابستان، حذف ناگهانی نظم مدرسه‌ای ممکن است احساس سردرگمی یا بی‌انگیزگی در آنها ایجاد کند. دیگر مثل قبل منظم از خواب بیدار شدن و انجام یک روتین روزانه کنار می‌رود که صد البته آن‌قدرها هم مشکل‌ساز نیست، فقط کافی است یاد بگیرند زمان و ذهن‌شان را منظم و ساختارمند کنند.
ذهنی که ساختار دارد، دچار تشویش و نگرانی کمتری می‌شود. حال راهکار چیست؟
برنامه‌ای ساده و انعطاف‌پذیر طراحی کنید؛ ساعات مشخص برای بیداری، بازی، مطالعه، و کمک در خانه. این پیش‌بینی‌پذیری منجر به پیشگیری اضطراب می‌شود و به او حس کنترل بر زندگی‌اش می‌دهد. در واقع می‌آموزد که با برنامه‌ریزی می‌تواند کنترل نسبی بر برنامه‌هایش داشته باشد. یادمان باشد تعصب و سخت‌گیری در برنامه‌ریزی بیشتر فرزندان‌مان را دچار اضطراب می‌کند. یاد گرفتن یک حد تعادل همراه با انعطاف‌پذیری کمک شایانی به آنها می‌کند.
بیشتربخوانید:
اضطراب جدایی چیست؟ علائم آن را بشناسید
تابستان زمان طلایی آموزش مهارت‌های زندگی
برخلاف آنچه بسیاری گمان می‌کنند، تابستان فقط برای بازی نیست. در نبود مشغله درسی، کودک می‌تواند مهارت‌هایی بیاموزد که در کلاس درس کمتر فرصت تجربه‌اش را دارد، در کنار کلاس‌های ورزشی و آموزشی شاید دوره‌هایی که برای مهارت‌های زندگی آماده شده‌اند، بتوانند کمک بسیاری به رشد اجتماعی آنها کنند، مهارت‌هایی همچون:
- مهارت ابراز احساسات و گفت‌وگوی مؤثر
- کار گروهی و رعایت نوبت
- حل مسئله و تصمیم‌گیری مستقل
می‌توانید هر هفته یک مهارت اجتماعی را انتخاب کرده و از طریق بازی یا موقعیت‌های روزمره با فرزندان‌تان تمرین کنید. مثلا: «چطور وقتی کسی ناراحته کنارش باشیم؟ یا چطور همدلی کنیم؟ چگونه یک رابطه دوستانه برقرار کنیم؟» (این موارد در ارتباط با کودکان بسیار تاثیرگذار است).
تقویت سواد هیجانی در دل روزمرگی تابستانی
کودکان و حتی گاهی نوجوانان اغلب نمی‌توانند احساسات‌شان را نام‌گذاری یا بیان کنند؛ این می‌تواند منجر به خشم، بی‌حوصلگی یا رفتارهای مخرب شود. سعی کنید زمان بیشتری را با فرزندان‌تان سپری کنید. شب‌ها که همه اعضای خانواده کنار هم هستند و فرزندان دغدغه زود از خواب بیدار شدن را ندارند، می‌توانید با فرزندان‌تان در مورد احساسات‌شان صحبت کنید که منجر به ایجاد صمیمت و درک بیشتر والدین و فرزندان می‌شود و حتی ممکن است گاهی این صحبت‌ها تنش‌زا باشد، ولی صحبت کردن در این خصوص بهتر از این است که آنها در احساسات و افکار خودشان غرق شوند.
پرسیدن سوالات ذیل می‌تواند به ایجاد ارتباط صمیمانه بیشتر بین والدین و فرزندان کمک کند
- روزت چطور بود؟ امروز اتفاقی تو را خوشحال کرد؟
- چه چیزی ناراحتت کرد؟
- اگر امروز رو دوباره زندگی می‌کردی، چی رو تغییر می‌دادی؟
- امروز دوستانت را دیدی؟ (از حال دوستان‌شان جویا شوید)
بیشتربخوانید:
مدرسه و اضطراب جدایی کودکان از والدین (2)
مدرسه و اضطراب جدایی کودکان از والدین (1)
محدود کردن تکنولوژی
وابستگی به موبایل، تبلت یا تلویزیون و کامپیوتر در تابستان به‌شدت بالا می‌رود. طبیعتا این وابستگی باعث کاهش مهارت‌های اجتماعی، تخیل و ظرفیت تحمل تنهایی می‌شود. به جای فقط «محدود کردن»، جایگزین لذت‌بخش ارائه دهید: کلاس‌های هنری، فعالیت بدنی، کار گروهی با بچه‌های فامیل، کاردستی، یا حتی یک پروژه تابستانی خانوادگی (مثل پرورش یک گیاه). باید فرزندان‌تان را فعال نگه دارید. تذکر مداوم به ترک فضای مجازی نه تنها کمکی نمی‌کند، بلکه سبب لجبازی آنها شده و فرزندان‌تان را از شما دور می‌کند، مخصوصا نوجوانان. در نهایت باید توجه داشت که تعطیلات تابستان همانقدر که فرصتی برای مسافرت‌های تابستانی و وقت‌گذرانی کنار خانواده است، می‌تواند زمانی بهینه برای رشد و پرورش مهارت‌های اجتماعی و ارتباطی فرزندان باشد، به خصوص در خانواده‌هایی که پدر و مادر هر دو شاغل هستند و زمان کمتری را با فرزندان‌شان سپری می‌کنند.
