زندگی آنلاین؛ مجله اینترنتی سبک زندگی

دکتر مهسا امیدیان : پزشک عمومی ؛ متخصص تغذیه و رژیم درمانی از دانشگاه علوم پزشکی تهران

تحریریه زندگی آنلاین : اضافه وزن و چاقی یکی از مشکلات عمده سلامتی در همه گروه‌های سنی از جمله کودکان می‌باشد. چاقی در زمان کودکی نه تنها سلامت کنونی کودک را به خطر می‌اندازد، بلکه عامل خطری برای بروز بیماری‌های مزمن در آینده فرد می‌باشد. برای مثال چاقی زمان کودکی ممکن است به بیماری‌های قلبی - عروقی و یا دیابت در آینده منجر شود. تعریف اضافه وزن در زمان کودکی، داشتن نمایه توده بدنی بین صدک 85 تا 95 می‌باشد و تعریف چاقی در کودکی، داشتن نمایه توده بدنی بالاتر از صدک 95 می‌باشد.

 بیشتربخوانید:

نکته های ناب برای تغذیه کمکی

ارزیابی چاقی در کودکان

کودکان و نوجوانان با اضافه وزن و یا چاقی، بهتر است توسط متخصص اطفال یا فوق تخصص غدد کودکان ویزیت شوند. پزشک متخصص شرح حال کاملی که شامل پرسش‌هایی در مورد زمان شروع چاقی کودک، داروهای مصرفی، میزان فعالیت کودک، میزان استفاده از تکنولوژی و وضعیت چاقی والدین و خانواده است، از خانواده کودک می‌گیرد. قد و وزن کودک اندازه‌گیری می‌شود و بعد نمایه تن‌سنجی (BMI) کودک را محاسبه و وضعیت اضافه وزن یا چاقی کودک را با توجه به نمایه تن‌سنجی و صدک نمایه تن‌سنجی تعیین می‌کند. با توجه به شرح حال و معاینه در صورت لزوم بررسی‌های بیشتری برای کودک که شامل آزمایشات تیروئید، قند و چربی خون و تست‌های عملکرد کبد می‌باشد، درخواست می‌کند. گاهی اوقات نیاز به انجام گرافی از مچ دست چپ کودک برای تعیین سن استخوانی نیز می‌باشد. در صورتی که شک به سندروم‌های چاقی ژنتیکی یا چاقی مونوژن باشد، بررسی ژنتیکی نیز انجام می‌شود.

 بیشتربخوانید:

مروری بر شیرخشک های مورد مصرف در کودکان

انواع چاقی و علل آن

چاقی اگزوژن

شایع‌ترین نوع چاقی در کودکان، همین نوع چاقی اگزوژن هست که در آن کودک در معاینات و بررسی‌ها سالم می‌باشد و علت چاقی کودک دریافت زیاد کالری و بی‌تحرکی می‌باشد. در اکثر موارد زمینه ژنتیکی چاقی در خانواده کودک وجود دارد:

چاقی اندوژن

این نوع چاقی در کودکان با علت درونی است و به یکی از علل زیر ایجاد می‌شود:

 بیماری‌های غدد مانند کم‌کاری تیروئید و پرکاری غدد فوق کلیوی

 علل دارویی: مصرف برخی داروها مانند کورتون و یا داروهای ضد تشنج می‌تواند علت چاقی باشد.

 اختلال در مرکز کنترل اشتها در هیپوتالاموس

 سندروم‌هایی مانند پرادر ویلی که چاقی همراه با درجاتی عقب‌ماندگی ذهنی وجود دارد.

 چاقی‌های مونوژن که مشخصه آن‌ها چاقی بسیار شدید با عملکرد ذهنی- جسمی نرمال و سابقه خانوادگی مثبت است.

 عوارض چاقی در کودکان

 اختلال خواب، وقفه تنفسی هنگام خواب و به دنبال آن کاهش تمرکز در طول روز

 مشکلات روحی، افسردگی و کاهش اعتماد به نفس

 تشدید آسم کودکان

 کبد چرب، گاهی فشار خون بالا، اختلال در قند خون و اختلال در پروفایل چربی

 بلوغ زودرس و کوتاهی قد

 چاقی در زمان بزرگسالی به دلیل افزایش تعداد سلول‌های چربی

 بیماری‌های قلبی - عروقی در آینده

 افزایش ریسک برخی از سرطان‌ها در آینده

راهکار‌هایی برای چاقی یا اضافه وزن کودکان

در صورتی که چاقی از نوع اگزوژن باشد (کودک در معاینات و آزمایش‌ها سالم باشد)، اساس کنترل چاقی تغییر سبک زندگی است. زمانی که بین دریافت انرژی و مصرف آن تعادل برقرار شود، مشکل چاقی اگزوژن در کودک برطرف می‌شود. در این موارد برای کودک مشاوره تغذیه درخواست می‌گردد تا علی‌رغم کاهش دریافت کالری‌های غیر ضروری، رشد کودک مختل نشود. علاوه بر آن با ایجاد فضا برای افزایش میزان تحرک کودک، مصرف انرژی نیز افزایش می‌یابد. اصلاح زمان خواب کودک هم برای رسیدن به نتیجه مطلوب کمک‌کننده است. در کودکان زیر 7 سال هدف ثابت نگه داشتن وزن، در کودکان 7 تا 12 سال هدف کاهش ماهیانه نیم کیلوگرم و در کودکان بالای 12 سال هدف ماهیانه 1 کیلوگرم کاهش وزن تا رسیدن به وزن مطلوب می‌باشد. در اغلب موارد دارودرمانی برای اصلاح چاقی در کودکان زیر 12 سال جایگاهی ندارد مگر در موارد خاص و به تشخیص پزشک اطفال و اساس درمان اصلاح شیوه زندگی با کمک مشاور تغذیه می‌باشد. در صورتی که چاقی از نوع اندوژن باشد (علت درونی برای آن مطرح باشد) بر اساس نوع بیماری درمان مناسب در نظر گرفته می‌شود.