چرا توصیه میشود که نوزاد در هر بار شیردهی، از هر دو پستان باید تغذیه شود؟ فاصله وعده‌‌‌های شیردهی در شبانه‌روز چقدر باید باشد؟
زمان شیر دادن که می‌‌تواند نیم ساعت یک بار هم باشد بخصوص در هفته‌ها و روزهای اول، دفعات شیردهی ممکن است تا 20 بار هم باشد و دست کم فرض کنید 12 بار باشد از هر دو پستان هم باید باشد. این را باید رعایت کند. اما مکیدن طولانی‌‌مدت کمکی نمیکند. مادر باید پستان را درست در دهان نوزاد قرار دهد. اگر نوزاد فقط نوک پستان را بگیرد، شیر نمی‌آید. مادر باید دقت کند تا نوزاد هاله پستان را دهان بگیرد. در این صورت شیر راه میافتد و پستان از شیر خالی میشود.
پستان که خالی شد، تولید آن بیشتر خواهد شد. مادر باید در 6 تا 7 هفته اول، از دو پستان به نوزاد شیر بدهد، برای این که مادر در زمان زایمان شیر زیادی ندارد. (شاید به اندازه یک قاشق مرباخوری هم شیر نداشته نباشد). دفعات مکیدن و تخلیه کامل هر پستان 10 دقیقه است و به فاصله بیش از سه ساعت نباید طول بکشد.
حتی اگر نوزاد خوابید، او را بیدار کند. این، ممکن است در هفته یا ماه‌‌‌‌‌های بعد بیشتر شود و مادر دفعات شیردهی کم‌تری بخواهد. ولی در هفته‌‌‌‌‌های اول، 10 تا 12 بار شیردهی یا بیشتر و یا در مواردی 20 بار از هر دو پستان الزامی است اما در این میان مادر نباید خسته شود. چون اگر مادر یک تا یک ساعت و نیم نوازاد را به سینه بچسباند، این کمبود استراحت، شیر را کم خواهد کرد.
بیشتر مادران در روزهای اول پس از زایمان، نگران کم‌‌‌‌‌‌شیری خود هستند. چگونه می‌‌‌‌‌‌‌‌توان آنها را حمایت کرد؟
همه مادران وقتی نوزادشان متولد میشود، شیر کمی دارند. شیر هر پستان، به اندازه یک قاشق مرباخوری بیشتر نیست. نیاز نوزاد هم همین مقدار است. برای این که خداوند، در بدن نوزاد مواد سوختی اضافه تعبیه کرده و ذخیره سوختی گذاشته است. مقداری از اینها در عضلات نوزاد است.
لیکوژن، یک نوع ماده قندی فشرده است که در عضلات و کبد است و تبدیل به گلوکز میشود. در کنار این، چربی‌‌‌‌های قهوه‌‌ای مخصوصی در بدن نوزاد است و سوخت‌های ذخیره شده دیگری هم در بدن دارد. مقدار زیادی آب در بدن نوزاد هست که من و شما آن مقدار آب نداریم. نوزاد تا پستان مادر را بشناسد و روزی 15 بار مرتب آن را بمکد و این تحریک‌‌‌ها شیر مادر را زیاد کند، کم و کسری خودش را از این ذخیره‌‌های سوختی و از این آب پس‌‌انداز تأمین میکند. نوزاد، برای 3 روز این ذخیره را دارد. در این چند روز، مادر مرتب به بچه این فرصت را میدهد تا پستان را بمکد.
با این مکیدن‌ها، هورمون‌‌‌‌هائی در بدن مادر ترشح میشود. این هورمون پرولاکتین، تولید شیر میکند. هر چقدر پستان پی در پی مکیده شود، تولید پرولاکتین بیشتر میشود. هورمونهای دیگر هم در انقباض پستان کمک می‌کنند تا شیر به سمت دهان نوزاد روان شود. اگر فرایند مکیدن درست انجام نشود، هورمون‌ها تولید نمی‌شوند. لذا باید نوزاد را سریع و مکرر به پستان نزدیک کرد تا بتواند آن را بمکد. در دوران بارداری، پستان مادر بزرگ میشود ولی درون آن شیر نیست بلکه چربی و خون است. در
2 تا 3 روز اول زایمان، پستان‌ها پر از خون و خیلی بزرگ است و مادر، گمان میکند همه اینها شیر است! روز پنجم پستان کوچک میشود ولی آن هم نشانه کم شدن شیر نیست. در روزهای بعد شیر مادر زیادتر میشود و نیاز نوزاد را تأمین میکند؛ حتی نوزاد دیگر از سوخت اضافی استفاده نمیکند. زیرا آن سوخت برای نوزادانی است که اندکی در شیر خوردن اختلال دارند و از آن سوخت اضافی هم بهره می‌گیرند.
لذا هیچ مادری کم‌شیر نیست مگر از میان هر هزار مادر چند تا، آن هم شاید عمل پستان کرده یا جراح، مجاری شیرده را از روی بی‌دقتی بریده باشد. این جور اتفاق‌‌‌‌‌‌ها زمانی میافتد که جراح، بیمار خود را- که در کوچکی آبسه پستان داشته- جوری آبسه او را خالی کرده که مجاری پستان هم قطع شده است. خانم‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌های فاقد غدد شیرساز- که البته خیلی به‌ندرت پیش می‌‌‌‌‌‌آید- زمانی که باردار می‌شوند، برعکس پستان آنها بزرگ نمی‌شوند و در پایان حاملگی هم مثل قبل است. این خانم ممکن است غدد شیرساز نداشته باشد.
بنابراین، اصل بر این است که همه طبیعی هستند. پس اگر نوزاد، نوک پستان را زود و درست بگیرد و مکرر بمکد، دیگر کمبود شیر معنی ندارد.
اهمیت تغذیه با شیر مادر، برای مادر چه مزایائی دارد؟
برای خود مادر احساس اغنا میدهد. مادر، دارای احساس عاطفی فوقالعاده قوی است. مادر، میداند که شیردهی چه مزایائی دارد. اگر زن از این نعمت محروم باشد، خود را مقصر میداند. بنابراین، از بعد احساس اعتماد به نفس و رضایت روانی فوقالعاده است. ارتباط قوی عاطفی بین مادر و نوزاد برقرار میشود. من در سفری که سال1347 به آمریکا داشتم، در آن جا فیلمی درست کرده بودند. مادران به دو دسته تقسیم می‌شدند. مادرانی که شیر خودشان یا شیر خشک به نوزادشان داده بودند.
نوزادان را بعد از 10 سال بررسی کردند. از لحاظ عاطفی، مادران و کودکان از هم جدا بودند. زمین تا آسمان به اصطلاح شرایط اجتماعی آنها با هم فرق داشت. مادر خودش چه بینشی نسبت به دنیا داشت و هوش و توانمندی کودک چقدر بود. این ارتباط تا بزرگسالی یعنی به سال‌های اول زندگی ربط ندارد.
حتی انسانی که 40 سال دارد، از نظر عاطفی در جامعه متعادل‌تر است. لذا با طیف گسترده‌ای از سلامت روان و جسم؛ مادر سرطان پستان، دهانه رحم، تخمدان و پوکی استخوان کمتر می‌گیرد، کودک هم همین‌طور. مادران کمتر کم‌‌خونی دارند! اگر هنگام تولد، نوزاد را روی پستان مادر بگذارند، وقتی آن را می‌مکد، هورمونهای ترشح شده فقط روی پستان اثر نمی‌گذارد بلکه در عضلات رحم هم اثرگذار است.
برای خواندن بخش اول- جامعه‌ای هوشمند حاصل تغذیه با شیر مادر- اینجا کلیک کنید.
برای خواندن بخش دوم- جامعه‌ای هوشمند حاصل تغذیه با شیر مادر- اینجا کلیک کنید.
برای خواندن بخش سوم- جامعه‌ای هوشمند حاصل تغذیه با شیر مادر- اینجا کلیک کنید.
برای خواندن بخش چهارم- جامعه‌ای هوشمند حاصل تغذیه با شیر مادر- اینجا کلیک کنید.
برای خواندن بخش ششم- جامعه‌ای هوشمند حاصل تغذیه با شیر مادر- اینجا کلیک کنید.
