سویا (Soy) یکی از بقولات است. نام علمی آن (Soja hispida Moench) می باشد. دانه سویا غذای میلیون‌ها نفر را فراهم می‌کنند و در تهیه مواد شیمیایی نقش عمده دارند. سویا احتمالاً حاصل اهلی‌سازی گیاهی وحشی در شرق آسیا است. روغن استخراج شده از دانه‌های سویا یکی از مهم‌ترین انواع روغنها است.
دانه سویا از لحاظ اسید آمینه میتونین نسبت به کنجد فقیر است اما از لحاظ اسید آمینه لیزین در سطح بالایی قرار دارد سویا بیش از سایر دانه‌ها به پروتئین حیوانی شباهت دارد. میزان پروتئین دانه سویا بسیار بیشتر از سایر دانه‌های روغنی است.
فواید سویا و خواص درمانی سویا
سویا حاوی پروتئین، ایزوفلاون و فیبر بوده که همه این مواد برای سلامتی مفید هستند. پروتئین درون سویا می‌تواند فوایدی برای بیماری های قلبی، کاهش اثرات یائسگی، کاهش وزن، ورم مفاصل، عملکرد مغز و بهبود توان در ورزش دارد. سویا ممکن است بتواند خطر سرطان سینه در زنان و سرطان پروستات در مردان را کاهش دهد.
کاهش فشار خون یکی دیگر از خواص سویا می باشد
*یکی از خواص سویا تاثیر بر کلسترول خون می باشد: تحقیقات نشان می‌دهد، اضافه کردن سویا به رژیم غذایی می‌تواند تاثیراتی بر سطح کلسترول خون داشته و کمی آن را کاهش دهد. کاهش سطح کلسترول تا زمانی که رژیم ادامه دارد، باقی می‌ماند.
*کاهش فشار خون یکی دیگر از خواص سویا می باشد: تحقیقات نشان می‌دهد که سویا می‌تواند فشارخون را کاهش دهد.
*از خواص درمانی سویا می توان تاثیری که بر یائسگی می گذارد اشاره کرد: تحقیقات نشان می‌دهد که سویا گرگرفتگی را در زنان یائسه کاهش می‌دهد. البته تحقیقات بیشتری برای نتیجه گیری در این مورد نیاز است.
*از دیگر خواص سویا تاثیر بر حساسیت می باشد: معمولا شیر سویا برای کودکان حساس به شیر عادی استفاده می‌شود، با این حال تحقیقات بیشتری در این زمینه مورد نیاز است.
*کاهش ابتلا به سرطان از خواص سویا می باشد: تحقیقات محدود نشان می‌دهد که سویا می‌تواند خطر سرطان سینه، پروستات و روده بزرگ (colon) را کاهش دهد. با این حال تحقیقات بیشتری برای اثبات تاثیر سویا بر پیشگیری از سرطان مورد نیاز است.
*سویا باعث کاهش دردهای دوره ای سینه در بانوان می شود: تحقیقات محدودی نشان می‌دهند که سویا می‌تواند بر دردهای دوره‌ای پستان که با سیکل قاعدگی در ارتباط اند تاثیر داشته و آن را کاهش دهد.
*از خواص سویا می توان به تاثیری که بر دیابت نوع 2 دارد اشاره کرد: سویا ممکن است بتواند تاثیرات مفیدی بر سطح قندخون در افراد دیابتی داشته باشد.
دیگر خواص سویا که ممکن است در بهبود آنها نقشی داشته باشد اما هنوز ثابت نشده اند شامل:
ο بهبود کیفیت ورزش
ο سنگ صفرا
ο سندرم متابولیک
ο آرتروز
ο التهاب
ο کم خونی فقر آهن
ο بیماری های کلیوی
ο عملکرد بهتر بدن در افراد میانسال
ο پیر شدن پوست
ο صدمه به نخاع
ο کاهش وزن
ο بیماری های قلبی
خواص سویا برای تمام گروه خونی:
مصرف لوبیا سویا و کلیه فراورده های سویا برای گروه خونی B توصیه نمی شود
خواص سویا برای گروه خونی O: افراد دارنده گروه خونی O می بایست مصرف لبنیات خود را محدود نمایند زیرا سیستم گوارشی آنان قادر به هضم آسان این دسته از خوراکی ها نیست به همین منظور توصیه می شود از شیر سویا و پنیر سویا استفاده نمایند.
گروه خونی A و خواص سویا: لوبیا سویا منبع غنی پروتئین برای دارندگان گروه خونی A است و به دلیل لکتین موجود در لوبیا قرمز که عامل چاقی در این گروه خونی است مصرف سویا توصیه می شود.
مضرات و خواص سویا برای گروه خونی B: مصرف لوبیا سویا و کلیه فراورده های سویا برای گروه خونی B توصیه نمی شود و گروه خونی AB می تواند در رژیم غذایی خود جو دوسر و سویا را جایگزین گندم و ذرت نماید.
تاثیر خواص سویا برای گروه های خونی A و AB: در کل سویا و فراورده های آن برای دارندگان گروه های خونی A و AB بسیار سودمند است.
مضرات مصرف سویا:
سویا باعث تورم در غده تیروئید می شود
زیاد مصرف کردن سویا موجب بروز مشکلات جدی در سلامتی می گردد. غیر از فیتواستروژن، سایر ترکیبات موجود در سویا عبارتند از: فیتات و چند ترکیب ناشناخته.
این ترکیبات مانع جذب آهن گیاهی می گردند. فیتات از جذب روی و دیگر عناصر مغذی جلوگیری می کند. پس می توان گفت که گیاهخوارانی که به مقدار زیاد سویا مصرف می کنند، به مرور زمان دچار کمبود عناصر مغذی می شوند.
اگر سویا را به همراه گوشت مصرف کنید، مطمئن باشید که دچار کمبود آهن و کم خونی ناشی از آن نخواهید شد، زیرا گوشت موجب جذب آهن می گردد.
محققان گفته اند که اگر ویتامین C به مواد غذایی دارای سویا افزوده شود، ممکن است باعث جذب آهن گردد. به همین خاطر به گیاهخواران، مکمل عناصر معدنی و ویتامین می دهند.
اخیرا گزارش شده است که سویا باعث تورم در غده تیروئید می شود. در نوزادانی که فقط با شیر سویا تغذیه می شدند، کم کاری غده تیروئید مشهود است.
مضرات و خواص سویا در بارداری و شیردهی:
از مصرف زیاد سویا در دوران بارداری و شیردهی باید خودداری نمود
سویا به عنوان جزئی از رژیم غذایی در زنان باردار و شیرده معمولا بدون اشکال می‌باشد. با این حال از مصرف زیاد سویا در دوران بارداری و شیردهی باید خودداری نمود.
توجه: اگر مشکلات هورمونی و بی نظمی هورمونهای بدن رنج می برند، سویا می تواند مشکل آفرین باشد.
