تحریریه زندگی آنلاین : امروزه کتابخانه‌ها در ایران، به عنوان یک پایگاه اجتماعی عمل می‌کنند. یکی از مهمترین ویژگی کتابخانه‌ها در کشور ما، خدمات‌دهی به کودکان است. نهاد کتابخانه‌های عمومی کشور با راه‌اندازی بخش کودک در تمام کتابخانه‌های عمومی و استفاده از تجربه کتابداران و مربیان این حوزه، گام مهمی در حوزه تربیتی برداشته است. بخش کودک کتابخانه، مملو از کتاب و اسباب‌بازی و بازی فکری است. در این شماره با کتابدار بخش کودک کتابخانه عمومی شهید حاج قاسم سلیمانی شهرستان ابهر گفتگو کرده‌ایم.
لطفاً خودتان را معرفی کنید؟ سابقه فعالیت شما در حوزه کتابداری کودک چقدر است؟
من زینب سلیمانی ابهری هستم، 28 ساله، دارای مدرک کارشناسی ارشد در رشته علم اطلاعات و دانش شناسی، گرایش مطالعات آرشیوی از دانشگاه تهران. اهل ابهر هستم که یکی از شهرستان های استان زنجان است. متاهل هستم و با بیش از 5 سال سابقه فعالیت در حوزه کتابداری کودک، به لطف خدای مهربان توانسته‌ام تجربه‌های بسیار ارزشمندی در این زمینه کسب کنم.
بیشتربخوانید:
چه کتابی برای کودکانمان بخریم؟
در کدام کتابخانه کار میکنید، حیطه فعالیت‌های شما چیست و این کتابخانه چه خدماتی به کودکان ارائه می‌دهد؟
من در یک کتابخانه عمومی با صفا و دوست داشتنی به نام کتابخانه عمومی شهید حاج قاسم سلیمانی در شهرستان خوش آب و هوای ابهر فعالیت می‌کنم. در این کتابخانه، ما با تمرکز بر حوزه تربیتی کودکان و نوجوانان، خدمات متنوعی ارائه می‌دهیم. این خدمات شامل ارائه کتاب‌های متنوع و جذاب، برگزاری کارگاه‌های آموزشی، هنری و فرهنگی، جلسات قصه‌گویی، نمایشگاه‌های کتاب کودک و نوجوان، و همچنین برنامه‌های تفریحی و آموزشی مختلف است که همه با هدف تقویت عشق به کتاب و مطالعه در کودکان و نوجوانان انجام می‌شوند.
چطور شد که به کتابداری کودک علاقه‌مند شدید و چه چیزی در فعالیت‌های کتابداری کودک برای شما جذاب است؟
از کودکی عاشق کتاب و قصه بودم و همیشه دوست داشتم این عشق را با دیگران به اشتراک بگذارم. همیشه ارتباط خیلی خوبی با بچه ها داشتم. در نوجوانی ام، بچه های فامیل را اطراف خودم جمع می کردم و برایشان قصه میگفتم و با آن ها بازی می کردم. قصه ها و کتاب ها یار و یاور زندگی من بوده اند و فعالیت در حوزه کتابداری کودک و نوجوان برای من این امکان را فراهم کرد تا بتوانم به کودکان و نوجوانان کمک کنم تا دنیای شگفت‌انگیز کتاب‌ها را کشف کنند. جذاب‌ترین بخش این فعالیت برای من، مشاهده تغییرات مثبت و رشد فکری و عاطفی کودکان پس از آشنایی با کتاب‌ها و داستان‌هاست. هر روز جدید با بچه‌ها، فرصتی است برای خلق لحظات شیرین و به‌یادماندنی.
شما همچنین به عنوان قصه‌گو فعالیت دارید و در جشنواره قصه‌گویی نهال امید جزو برگزیدگان بوده‌اید. لطفاً درباره تجربه‌تان در این زمینه و نقش قصه‌گویی در جذب کودکان به کتابخانه توضیح دهید؟
قصه‌گویی یکی از شیوه‌های بسیار موثر برای جذب کودکان به کتابخانه و تقویت علاقه آن‌ها به مطالعه است. جشنواره قصه گویی نهاد کتابخانه های عمومی هر دوسال یکبار برگزار می شود و تجربه من در جشنواره قصه‌گویی نهال امید، نه تنها تجربه ای ارزشمند و دوست داشتنی برای من بود، بلکه نشان داد که قصه‌ها چقدر می‌توانند در ایجاد ارتباط عمیق با کودکان و جلب توجه آن‌ها به کتاب‌ها موثر باشند. من در قسمت دیجیتال این جشنواره شرکت کرده بود و اثرم را به اعضای کودک کتابخانه نشان می دادم و می دیدم که لبخند می زنند و تا انتها گوش می کنند. در واقع قصه‌گویی به کودکان این امکان را می‌دهد که تخیل و خلاقیت خود را پرورش دهند و از طریق داستان‌ها با مفاهیم اخلاقی و اجتماعی آشنا شوند.
چطور کتاب‌های مناسب برای کودکان را انتخاب و به آن ها معرفی میکنید؟
انتخاب کتاب‌های مناسب نیازمند دقت و توجه به نیازها و علایق کودکان است. معاونت توسعه کتابخانه‌ها و ترویج کتابخوانی نهاد کتابخانه های عمومی، با دقت و دانش تخصصی، منابع خوبی برای ما می فرستد. ما برای انتخاب کتاب مورد نظر برای انجام یک فعالیت کتاب محور، ابتدا با بررسی سطح سنی و توانایی‌های خواندن کودکان، به انتخاب کتاب‌هایی می‌پردازیم که محتوای جذاب و آموزنده‌ای داشته باشند. از منابع معتبر، پیشنهادات کارشناسان و تجربیات شخصی نیز برای انتخاب کتاب‌ها بهره می‌گیریم. سپس این کتاب‌ها را از طریق برنامه‌های خلاقانه کتاب محور، جلسات قصه‌گویی و ... به کودکان معرفی می‌کنیم تا با علاقه بیشتری به سراغ خواندن آن‌ها بروند.
بیشتربخوانید:
روش های کتاب خوان کردن کودک
معرفی کتاب های کودک و نوجوان
ایده هایی برای چیدمان کتاب در اتاق کودک
چه برنامه‌ها و فعالیت‌های ویژه‌ای برای جذب کودکان به کتابخانه در نظر گرفته‌اید؟
از آنجایی که روند فعالیت ها درکتابخانه های عمومی به سمت و سویی رفته که هر کتابخانه مانند یک پایگاه اجتماعی در قلب فعالیت های فرهنگی هر شهر و روستاست، برای جذب کودکان به کتابخانه، برنامه‌های متنوع و جذابی تدارک دیده شده است. نمونه هایی از برنامه هایی که ما در کتابخانه انجام می دهیم شامل جشنواره‌های کتابخوانی، کارگاه‌های هنری و آموزشی، مسابقات داستان‌نویسی، نقاشی و طراحی و خوشنویسی، نمایش فیلم‌های کودکانه، جلسات قصه‌گویی، نشست های کتابخوانی، شاهنامه خوانی، نقالی و ... است. همچنین با همکاری مدارس و معلمان، بازدیدهای گروهی از کتابخانه را سازماندهی می‌کنیم تا کودکان با فضای کتابخانه و امکانات آن آشنا شوند و انگیزه بیشتری برای سر زدن به کتابخانه پیدا کنند.
چگونه کودکان را به مطالعه و خواندن کتاب تشویق میکنید؟
تشویق کودکان به مطالعه نیازمند روش‌های خلاقانه و جذاب است. از طریق برگزاری مسابقات کتابخوانی، معرفی کتاب‌های جدید و جذاب، ایجاد چالش‌های مطالعه، و طراحی فعالیت‌های تعاملی مانند نمایشنامه خوانی، نشست های کتابخوانی و جلسات بحث و تبادل نظر، سعی می‌کنیم کودکان را به خواندن کتاب ترغیب کنیم. همچنین، با ایجاد محیطی دوستانه و شاد در کتابخانه، کودکان و نوجوانان را به کتابخوانی تشویق می‌کنیم.
آیا کارگاه‌ها و کلاس‌های آموزشی برای کودکان و نوجوانان برگزار میکنید؟
بله، ما کارگاه‌ها و کلاس‌های آموزشی متنوعی برای کودکان و نوجوانان برگزار می‌کنیم. این کارگاه‌ها شامل آموزش شاهنامه خوانی و نقالی، آموزش طراحی و نقاشی و کاردستی، آموزش مهارت‌های زندگی، تئاتر و فن بیان، داستان‌نویسی، زبان و ریاضی برای کودکان است. هدف از این کارگاه‌ها، توسعه خلاقیت و مهارت‌های اجتماعی کودکان و فراهم کردن فضایی برای یادگیری تعاملی و سرگرم‌کننده است.
به نظر شما، کتابخانه چه نقشی در ارتقاء سواد اطلاعاتی کودکان ایفا می‌کند؟
سواد اطلاعاتی یکی از مهارت‌های اساسی برای کودکان در دنیای دیجیتال امروز است. با برگزاری کارگاه‌های آموزشی در زمینه جستجوی اطلاعات، استفاده از منابع کتابخانه‌ای و ارزیابی منابع اطلاعاتی، کودکان را با مفاهیم پایه سواد اطلاعاتی آشنا می‌کنیم و آن‌ها را برای دنیای دیجیتال آماده می‌سازیم. هدف ما این است که کودکان بتوانند به طور مستقل اطلاعات مفید و معتبر را پیدا کنند و از آن‌ها بهره‌برداری کنند.
همکاری والدین و مدارس برای بهبود تجربه کودکان در کتابخانه چطور است؟
همکاری با والدین و مدارس بخش مهمی از فعالیت‌های ماست. ما از طریق جلسات مشاوره، برنامه‌های مشترک، و بازدیدهای گروهی از کتابخانه با والدین و مدارس در ارتباط هستیم. والدین را در جریان فعالیت‌ها و برنامه‌های کتابخانه قرار می‌دهیم و از آن‌ها می‌خواهیم تا با تشویق فرزندانشان به کتابخوانی و سر زدن به کتابخانه، نقش مهمی در ترویج فرهنگ مطالعه ایفا کنند. همچنین، با مدارس در زمینه برنامه‌های آموزشی و فرهنگی همکاری نزدیکی داریم.
به نظر شما، تاثیر کتابخانه‌های عمومی در رشد فکری و اجتماعی کودکان چیست؟
کتابخانه‌های عمومی نقش بسیار مهمی در رشد فکری و اجتماعی کودکان دارند. کتابخانه به کودکان فرصت می‌دهد تا با منابع متنوعی آشنا شوند، خلاقیت خود را توسعه دهند، و مهارت‌های اجتماعی خود را تقویت کنند. کتابخانه‌ها فضایی امن و دوستانه برای کودکان فراهم می‌کنند تا بتوانند به مطالعه، بازی و یادگیری بپردازند. این فضا به کودکان کمک می‌کند تا به طور مستقل فکر کنند، ایده‌های جدیدی بیاموزند و با دیگران تعامل مثبت داشته باشند.
کتابخانه شما چه امکانات و تسهیلاتی برای کودکان فراهم کرده‌است؟
کتابخانه ما دارای بخش‌های مخصوص کودکان با کتاب‌های متنوع و جذاب است. همچنین، اتاق‌های مطالعه، فضایی برای بازی و فعالیت‌های خلاقانه، و تجهیزات دیجیتالی مانند رایانه برای استفاده کودکان فراهم شده است تا بتوانند به منابع برخط دسترسی داشته باشند. علاوه بر این، برنامه‌های متنوعی همچون فعالیت های کتاب محور و کارگاه‌های آموزشی و هنری به صورت منظم برگزار می‌شود.
چه تجربیات و خاطرات جالبی از کار با کودکان در کتابخانه دارید؟ یکی از آن تجربه های شیرین را برایمان تعریف کنید؟
یکی از خاطرات شیرین من مربوط به کودکی است که همیشه با اشتیاق برای قصه‌گویی به کتابخانه می‌آمد و مادرش قبل تر به من گفته بود که شب ها خواب بد می بیند؛ یک روز، پس از پایان یکی از جلسات قصه‌گویی، او با چشمان براق و لبخندی بزرگ به من گفت که قصه‌ها باعث شده‌اند تا او بتواند بهتر بخوابد و خواب‌های زیباتری ببیند. این تجربه نشان داد که تاثیر قصه‌ها و کتاب‌ها بر کودکان بسیار عمیق و مثبت است. چنین لحظاتی نه تنها برای من بلکه برای تمام همکارانم یادآور ارزش و اهمیت کار ماست.
چه پیشنهاداتی برای بهبود خدمات کتابخانه‌های عمومی به کودکان دارید و به عنوان یک کتابدار کودک، چه چشم‌انداز و آرزوهایی برای آینده نهاد کتابخانه‌های عمومی دارید؟
پیشنهاد من برای بهبود خدمات کتابخانه‌های عمومی به کودکان، افزایش تنوع برنامه‌ها و فعالیت‌ها، به‌روزرسانی منابع و تجهیزات، و ایجاد فضاهای بیشتر و مناسب‌تر برای کودکان است. همچنین، همکاری نزدیک‌تر با مدارس و والدین می‌تواند به بهبود خدمات کمک کند. آرزوی من این است که همه کودکان ایران به کتابخانه‌های عمومی دسترسی داشته باشند و از امکانات و برنامه‌های متنوع و جذاب آن بهره‌مند شوند. چشم‌انداز من این است که کتابخانه‌های عمومی به عنوان مراکز فرهنگی و آموزشی اصلی در جامعه شناخته شوند و بتوانند نقش مهمی در توسعه فرهنگی و فکری کودکان ایفا کنند.
