ارهّي موتوري ابزاري مفيد و با كاربردهاي فروان است كه چوببران حرفهاي در تهيه الوار ازآن استفاده ميكنند. نجاران و هنرمندان با آن كارهاي چوبي و هنري ميسازند، و باغبانان براي حرس كردن و پيرايش درختان در بوستانها و فضاهاي سبز آن را مورد استفاده قرار ميدهند. اگرچه اره ابزاري مفيد است، ولي چنانچه درست از آن استفاده نشود، ميتواند خطرناك باشد.
خيلي از افرادي كه با اره كار ميكنند چگونگي كار كردن درست با آن را نميدانند تا از خطرات آن ايمن بمانند. براي بريدن چوب كه شامل انداختن، قطعهقطعه كردن، شاخهزني و حرس كردن است، چنانچه كاربر آمادگي لازم را نداشته باشد ميتواند خطرآفرين باشد.
انتخاب اره موتوري
نوع اره را با توجه به نوع كاري كه اغلب ميخواهيد انجام دهيد انتخاب كنيد. ارهاي انتخاب كنيد كه نه بزرگتر و نه كوچكتر از اندازه مورد نياز شما باشد. براي ايمن بودن، ارهاي انتخاب كنيد كه داراي ترمز زنجير باشد. جدول 1 ميتواند به شما كمك كند:
راهنماي انتخاب اره موتوري
نوع طول گايدبار نوع كاربرد
ارههاي سبك 20 تا 35 سانتيمتر استفادههاي موردي و سبك براي بريدن چوبها و انداختن درختان كوچك
ارههاي متوسط 40 تا 50 سانتيمتر استفاده دائمي براي بريدن و انداختن درختان كوچك
ارههاي سنگين بالاي 50 سانتيمتر استفاده حرفهاي (براي استفاده خانگي مناسب نيست)
جدول 1
آماده شدن براي كار با اره موتوري
قبل از استفاده از اره موتوري از نحوه راهاندازي آن مطلع شويد و بخشهاي آن را بشناسيد، سپس دستورالعمل كار با آن را مطالعه كنيد. در اين مرحله به مشاهده كار، با تجربه حين كار بپردازيد؛ پس از آن تحت نظارت وي اره را به كار بياندازيد. قبل از شروع كار از لوازم حفاظت فردي به قرار زير استفاده نمائيد:
كلاه ايمني براي محافظت در مقابل شاخهها
عينك ايمني براي جلوگيري از ورود خردههاي چوب به چشمها
گوشي ايمني براي محافظت گوشها از صداهاي يكصد دسيبل به بالا
دستكش سبك براي محافظت دستها در برابر خراشيدگي و بريدگي
لباس چسبان و بدون پارگي كه لاي اره نرود يا به شاخهها گير نكند.
كفش كار يا چكمه ايمني پنجه فولادي
لوازم حفاظت فردي
قبل از شروع كار اره را آزماش كنيد تا از عملكرد مناسب آن مطمئن شويد. اره را كاملاً تيز نگهداريد و دستورالعمل سرويس و نگهداري آن را بطور دقيق بخوانيد و به آن عمل كنيد.
سوختگيري اره موتوري
بنزين سوختي فوقالعاده قابل اشتعال است، بنابراين هنگام كار با آن نهايت احتياط را رعايت نمائيد. سيگار نكشيد و به آتش نزديك نشويد. فقط در محيط باز سوختگيري كنيد كه هوا جريان داشته باشد. هميشه قبل از سوختگيري، دستگاه را خاموش و صبر كنيد تا سرد شود. درپوش مخزن سوخت را به آرامي شل كنيد تا فشار گاز داخل آن خارج شود. اگر موتور اره دو زمانه است، مطمئن شويد كه مخلوط سوخت و روغن به نسبت درستي باشد.
روشن كردن اره موتوري
قبل از روشن كردن موتور اره، حداقل سه متر از محل سوختگيري فاصله بگيريد و اطراف مخزن سوخت را خشك كنيد. هنگام سوختگيري و ضمن كار با اره، مراقب نشتي سوخت باشيد و در صورت نشت، آن را مرمت كنيد و پس از تميز و خشك كردن، موتور را روشن نمائيد. دستورالعمل روشن كردن ايمن موتور را بطور دقيق مطالعه و بكار ببنديد. اره را روي سطح صاف و تميز در نزديكترين فاصله به محل كار قرار دهيد. پاي خود را محكم روي دسته انتهايي اره بگذاريد، سپس هندل را با حركتهاي كوتاه و سريع بكشيد.
انداختن درخت
قبل از بريدن درخت تدابير ايمني لازم را پيشبيني كنيد. درخت را اندازهگيري كنيد. جهت باد و كجي درخت را بررسي كنيد. چنانچه باد نميوزد، سعي كنيد درخت در جهت كجياش بيافتد. فقط زماني كه كاملاً مطمئن هستيد درخت در چه جهتي خواهد افتاد آن را بياندازيد. قبل از شروع به بريدن، شاخههاي خشك و آويزان شده از درخت را پاكسازي كنيد تا خطر سقوط آن بر روي كارگر برشكار برطرف شود. با پاكسازي شاخهها، بوتهها و ساير موانع، اطراف درخت محيط كار را ايمن سازيد. مطمئن شويد كه مسير فرار در زمان شروع افتادن درخت باز باشد. مطمئن شويد جهت در نظر گرفتهشده براي انداختن درخت، فاصله ايمن كافي براي افتادن كامل بر روي زمين را داشته باشد. درختي كه به چيزي گير كرده باشد خيلي خطرناك است.
پس از تعيين جهت افتادن و مسير فرار، درخت را به ترتيب زير ببريد:
درختان با قطر كمتر از 15 سانتيمتر را يك برش بزنيد.
درختان بزرگتر را از طرف افتادن تنه، برش بازي با زاويه 70 تا 90 درجه بزنيد.
اين شكاف اجازه خواهد داد بدون گسستن مفصل در محل برش، درخت بصورت كامل روي زمين بيافتد.
قطع درخت يا پشت برش را در طرف مقابل و با فاصله 5 سانتيمتر بالاتر از جلو برش، و موازي زمين انجام دهيد. زماني كه هنوز بين پشت برش و جلو برش قدري فاصله وجود دارد درخت شروع به افتادن ميكند. بخش بريده نشده بصورت مفصل عمل ميكند و افتادن درخت را كنترل مينمايد.
چنانچه اره در محل برش شروع به سفت شدن كند، نشان ميدهد ارزيابيها اشتباه بوده است كه در اين صورت اره را سريعاً از محل برش خارج كنيد. اگر نتوانسيد اره را خارج كنيد، به آن فشار نياوريد. اره را خاموش كنيد و راهي را جستجو كنيد تا بوسيله گوه اره را خارج نمائيد.
گوه مطمئنترين وسيله براي كمك به هدايت درخت در افتادن است. استفاده از دو گوه نسبتاً بهتر از يكي است، زيرا دو گوه اجازه ميدهد كنترل درخت بيشتر باشد و افتادن آن را به جلو تضمين ميكند. تجربه در كنترل افتادن درخت لازم است، بنابراين قبل از تلاش براي انداختني مشكل با فردي مجرب مشورت و از او كمك بگيريد.
شاخهزني
كار بعدي زدن شاخههاست كه ميتواند بسيار خطرناك باشد زيرا در محيط كار انباشته شدهاند. خيلي از جراحتهاي وخيم هنگام شاخهزني رخ ميدهد. در اينجا به بعضي نكات ايمني اشاره ميكنيم:
شاخهها را از بيخ تنه درخت ببريد.
ابتدا شاخههاي روي تنه درخت را ببريد و اين كار را در سرتاسر تنه درخت انجام دهيد. سپس شاخههاي قرار گرفته روي زمين را قطع كنيد.
هيچ وقت در هنگام كار با اره با يك دست آن را نگيريد و با دست ديگر شاخه را پاكسازي كنيد. اره را خاموش كنيد و روي زمين بگذاريد و سپس شاخههاي بريده شده را پاكسازي كنيد.
در صورتي كه اره روشن است ولي با آن كار نميكنيد، زنجير آن را متوقف نماييد.
هنگام بريدن شاخههاي زير تنه درخت هشيار و مراقب باشيد زيرا ممكن است درخت شكم بدهد يا بغلطد.
احتمال غلطيدن درخت هنگامي زياد ميشود كه بيشتر شاخهها زده شده باشد. نسبت به هر گونه تكان هشيار و آماده باشيد و در صورت لزوم فوراً از آن دور شويد.
تكهتكه كردن تنه درخت
هنگام تكه تكه كردن درخت افتاده به قطعات با اندازه مورد نظر، ممكن است خطراتي پيش بيايد كه منجر به جراحتهاي پيشبيني نشدهاي بشود. مثلاً احتمال غلطيدن يا لگد زدن وجود دارد. در زير به چند نكته ايمني اشاره ميكنيم:
هميشه از جا پاي خود مطمئن باشيد. در محلي بايستيد كه تعادل شما در همه حال حفظ شود. در نتيجه خواهيد توانست در مقابل هر حركت غيرمنتظره درخت آسانتر واكنش نشان دهيد و احتمال جراحت كاهش يابد. چنانچه درخت در سراشيبي قرار گرفته باشد، براي برشكاري در طرف سربالايي بايستيد تا در صورت غلطيدن درخت در امان بمانيد. در صورت امكان تنه درخت را كمي بلند كنيد و گوهاي زير آن قرار دهيد تا از غلطيدن آن جلوگيري كند. چنانچه امكان داشته باشد از خرك مخصوص ارهكشي استفاده كنيد. بسته به تكيهگاههاي تنه درخت، برشكاري آن متفاوت ميباشد. زماني كه به صورت تخت روي زمين قرار گرفته است ابتدا آن را از بالا ببريد؛ سپس آن را بغلطانيد و از طرف مقابل برش بزنيد تا از هم جدا شود. از ادامه بريدن تا سطح زمين اجتناب كنيد. زماني كه تنه درخت از يك سر تكيهگاه دارد، يك سوم قطر آن را از زير ببريد تا از گير افتادن و خرد شدن اره جلوگيري شود، سپس دوسوم ديگر آن را از بالا ببريد. تنه درختي را كه از دو سر تكيهگاه دارد، ابتدا آن را از بالا تا يكسوم قطرش برش بزنيد، باقيمانده را از پائين به بالا ببريد. زماني كه درخت را براي هيزم ميبريد، ميتوانيد به چندين روش برش بزنيد. يك روش اين است كه برشهايي به قطر سهچهارم در فواصل مورد نظر ايجاد كنيد، سپس تنه درخت را بغلطانيد و برشها را از طرف مقابل تكميل نمائيد.
هيزمشكني
هيزمشكني مهارتي است كه نياز به يادگيري و تمرين دارد. استفاده از ابزار مناسب، كار را آسانتر ميكند. ابزارهايي كه براي خرد كردن هيزم بكار ميروند عبارتند از تبر هيزمشكني، پتك و گوهها. سريعترين روش براي خرد كردن قطعات كوچك و نرم، استفاده از تبر است. ممكن است تبر در قطعات بزرگتر و سفتتر گير كند. هر چه تيغه تبر و گوه عريضتر باشد از گير كردن آن در كنده جلوگيري ميكند. از دَم چكشي تبر ميتوان براي كوبيدن گوهها استفاده كرد. براي خرد كردن تكههاي بزرگتر كه خيلي سخت باشند ممكن است نياز به پتك داشته باشيد. خرد كردن چوب چند فايده دارد. تقسيم چوب به تكههاي كوچكتر، جابجايي و حمل را آسانتر و به آماده شدن براي خوب سوختن كمك مينمايد.