زندگی آنلاین؛ مجله اینترنتی سبک زندگی

در سال‌هاي نه چندان دور، كولر خودرو وسيله‌اي لوكس به شمار مي‌رفت كه بطور معمول در خودروهاي به نسبت گران‌قيمت و تشريفاتي نصب مي‌شد. اما، اكنون وسيله‌اي بطور كامل كاربردي محسوب مي‌شود كه در تمام گروه‌هاي خودرو، از جمله در بسياري از خودروهاي معمولي چهارسيلندر نصب مي‌شود. كولر يا به عبارت صحيح‌تر، تهويه مطبوع خودرو كمك مي‌كند تا دما و رطوبت داخل اتاق به نحو مطلوب كاهش يابد. علاوه بر اين از آنجايي كه هنگام استفاده از اين سامانه بايد پنجره‌ها را بست، از ورود گرد و غبار، ساير آلودگي‌هاي هوا و سر و صدا جلوگيري مي‌شود. بدين ترتيب، رانندگي و استفاده از خودرو با آرامش و راحتي بيشتري صورت مي‌گيرد.
تهويه مطبوع خودرو بر اين اساس كار مي‌كند؛ اگر «مايع» به صورت «بخار» درآيد، حرارت جذب مي‌كند. در نتيجه سرما توليد مي‌شود. تمام وسايل سرمايشي از قبيل يخچال، فريزر، آب سردكن، كولر گازي و... بر اين اساس ساخته شده‌اند.
سامانه تهويه مطبوع خودرو از قسمت‌هاي زير تشكيل شده است: گاز سردكننده (گاز مبرد)، كمپرسور، كندانسور، خشك‌كننده، شير انبساط، اواپراتور، تجهيزات ضد يخ، دريچه‌ي هدايت‌كننده و پانل كنترل، شير سرويس، لوله‌هاي مربوطه.
در ادامه راجع به بعضي از مهم‌ترين قسمت‌هاي اين سامانه توضيحاتي ارائه مي‌شود.
1-‌ گاز سردكننده: تا سال‌هاي متمادي از گاز فرئون (كلروفلوئوركربن) با نام عمومي CFE به عنوان گاز مبرد (گاز سردكننده) استفاده مي‌شد، اما از آنجايي كه اين گاز به عنوان آلاينده محيط زيست شناخته شد، مصرف آن در تمام زمينه‌ها، از جمله وسايل سرمايشي متوقف شده و از گازهاي بي‌خطر جايگزين آن استفاده مي‌شود.
2-‌ كمپرسور: متراكم ساختن گاز سردكننده (گاز مبرد)، تا آنكه از حالت گاز به مايع تبديل شود، ايجاد مكش و به جريان انداختن عامل سردكننده در سامانه تهويه مطبوع خودرو، از جمله وظايف كمپرسور است. كمپرسور را مي‌توان قلب سامانه محسوب نمود.
3- كندانسور: در كندانسور گاز تحت فشار به مايع تبديل مي‌شود. از آنجايي كه اين فرآيند با توليد گرما همراه است، كندانسور به صورت مبدل حرارتي عمل كرده و اين حرارت را به محيط خارج مي‌فرستد. براي افزايش سرعت تبادل حرارتي، بطور معمول در جلوي كندانسور يك پنكه (فن) برقي نصب شده است. بطور معمول در خودروهاي امروزي از يكي از انواع كندانسور مارپيچي و يا چند جرياني استفاده مي‌شود.
4- كپسول خشك‌كننده: وظيفه اين قسمت جذب رطوبت از مبرد و همچنين جذب بعضي مواد ناخالص آن است.
5- اواپراتور: اين قسمت را مي‌توان مبدل حرارتي گرماي داخل اتاق خودر محسوب نمود. امروزه، بطور معمول اواپراتورها را به دو نوع مارپيچي و يا ورقه‌اي توليد مي‌كند. به هر ترتيب، در اواپراتور، «مايع مبرد» فرصت مي‌يابد تا دوباره به حالت «گاز مبرد» تبديل شده، در نتيجه سرماي مطلوبي توليد گردد.
 براي كمك به تسريع جريان هواي خنك به داخل اتاق خودرو، اين قسمت يك دمنده برقي نصب شده است.
6- شير انبساط: قبل از اواپراتور، شير مخصوصي به نام شير انبساط تعبيه شده است، تا فشار مايع مبرد ورودي به اواپراتور را كاهش دهد، اين شير همچنين مقدار مايع مبرد ورودي به اواپراتور را كنترل مي‌كند.
مراقبت‌هاي مربوط به قبل از بكار انداختن تهويه مطبوع
قبل از روشن كردن خودرو (استارت زدن)، دقت شود كه سامانه تهويه مطبوع خاموش باشد.
بويژه چنانچه خودرو براي مدتي در هواي گرم و يا در معرض تابش آفتاب متوقف بوده است، قبل از بكار انداختن تهويه مطبوع، شيشه‌ها را پايين برده، اجازه دهيد هواي داخل اتاق خودرو به خوبي تهويه گردد. سپس تهويه مطبوع را روشن كرده، براي مدت كمي در حالت شيشه‌هاي پايين كار كند، در ادامه، شيشه‌ها را بالا برده تا اتاق خودرو به خوبي خنك شود.
هرگز نبايد در سرعت‌هاي بالا و دور موتور بالا تهويه مطبوع خودرو را روشن كرد. بهترين زمان براي راه‌اندازي اين سامانه در سرعت‌هاي كم ابتداي حركت است (در اين مورد به توصيه‌هاي سازنده خودرو مراجعه شود). تهويه مطبوع خودرو را مي‌توان در هر سرعتي خاموش نمود.
مراقبت‌هاي حين استفاده از تهويه مطبوع
بهتر است، دريچه‌هاي مربوط به تهويه مطبوع به صورتي تنظيم گردد كه از برخورد مستقيم باد سرد به سر و صورت افراد جلوگيري شود، رعايت اين نكته بويژه در مورد اطفال، افراد سالخورده و بيمار الزامي است.
حتي‌الامكان، هنگام ورود به تونل، تهويه مطبوع خاموش شود، تا از ورود احتمالي هواي آلوده تونل به داخل اتاق خودرو جلوگيري شود.
هنگام حركت در سربالايي‌ها و يا در ترافيك سنگين، تهويه مطبوع خاموش شود، تا از گرم شدن شديد موتور و... جلوگيري گردد.
هنگام بارش باران، با روشن كردن تهويه مطبوع، در اثر كاهش رطوبت داخل اتاق خودرو، شيشه‌هاي مه‌گرفته خودرو پاك مي‌شود.
هنگام استفاده از كولر خودرو، به‌خصوص در فضاهاي بسيار مرطوب، رطوبت هواي داخل اتاق خودرو و توسط سامانه مخصوصي به خارج از خودرو منتقل مي‌شود. در نتيجه، خروج اين آب طبيعي بوده و نبايد باعث نگراني شود.
سرويس و نگهداري
دست‌كم هر دو هفته يكبار و براي چند دقيقه تهويه مطبوع خودرو روشن شود (حتي در فصول سرد سال).
بعضي از بازديدها و مراقبت‌هاي جزئي و ظاهري سامانه تهويه مطبوع خودرو ممكن است توسط افراد عادي (راننده خودرو) صورت گيرد. در اين مورد بايستي به دفترچه راهنماي خودرو مراجعه كرد و از تعميركار مجاز سوال نمود. اما، بايد به ياد داشت، هرگونه سرويس و تعمير سامانه تهويه مطبوع خودرو بايد بوسيله تعميركار مجرب و مجاز صورت گيرد. عدم توجه به اين نكته و دستكاري اين سامانه، علاوه بر احتمال آسيب به سامانه و خودرو مزبور و بروز خسارت‌هاي مالي، خطر جاني نيز دربر دارد. براي نمونه، چنانچه «شير شارژ» مربوط به سامانه تهويه مطبوع خودرو باز شود، ممكن است با خروج و تبخير سريع «مبرد»، شخص عمل‌كننده با آسيب شديد ناشي از «يخ‌زدگي» دست،‌ صورت، چشم و... روبه‌رو شود.
چنانچه تهويه مطبوع به ميزان كافي خنك نمي‌كند، در صورت احساس صداي غيرعادي سامانه ورود حتما به تعميركار مجاز مجرب مراجعه شود. و در پايان؛ گروه اندكي با استفاده مداوم و بيش از حد تهويه مطبوع و بويژه استفاده از اين سامانه در شرايط نامطلوب ناشي از سربالايي، توقف و حركت در ترافيك سنگين شهري و... علاوه بر فشار مضاعف به موتور خوردو و سامانه تهويه مطبوع كه به نوبه خود باعث استهلاك سريع و آسيب جدي به موتور و سامانه مزبور مي‌شود باعث افزايش مصرف سوخت مي‌شوند.
گروه اندك ديگري عدم استفاده از كولر را راه‌حلي براي افزايش طول عمر آن، جلوگيري از استهلاك سامانه مزبور و كاهش مصرف سوخت مي‌دانند. اما در مقابل اين افراط و تفريط بايد گفت: استفاده بهينه از تهويه مطبوع خودرو در شرايط مناسب ناشي از ترافيك روان، سرعت مناسب و... فقط مقدار بسيار كمي سوخت مصرف خواهد كرد. اما، در مقابل علاوه بر آسايش و راحتي، استرس، كلافگي، خواب‌آلودگي و عصبانيت احتمالي ناشي از گرماي هوا را كاهش داده، در نتيجه «ايمني» را افزايش مي‌دهد.