زندگی آنلاین؛ مجله اینترنتی سبک زندگی

مینا حاجی محمدی : کارشناس ارشد علوم تغذیه

تحریریه زندگی آنلاین : بر اساس آخرین دستورالعمل بین‎المللی مبتنی بر شواهد برای ارزیابی و درمان سندرم تخمدان پلی‎کیستیک، اولین خط درمان برای زنان مبتلا به سندرم تخمدان پلی‎کیستیک (Polycystic Ovary Syndrome)، مداخلات رژیم غذایی و اصلاح سبک زندگی می‎باشد. سندرم تخمدان پلی‎کیستیک شایع‎ترین اختلال غدد درون‌ریز است که زنان را در سنین باروری تحت تأثیر قرار می‎دهد. این سندرم با ویژگی‎های بیوشیمیایی و بالینی متعددی از جمله قاعدگی نامنظم، افزایش سطح سرمی آندروژن‎ها (هیرسوتیسم و آکنه) و مورفولوژی پلی‎کیستیک تخمدان‎ها مشخص می‎شود. سندرم تخمدان پلی‎کیستیک وضعیتی است که با طیف وسیعی از اختلالات متابولیک مانند دیس‌لیپیدمی، مقاومت به انسولین، دیابت نوع 2 و بیماری‎های قلبی و عروقی ارتباط دارد. مطالعات پیشین نشان داده‎اند که اصلاح شیوه زندگی و کیفیت تغذیه می‎تواند با بهبود قابل توجه علائم سندرم تخمدان پلی‎کیستیک مرتبط باشد.

 بیشتر بخوانید:

کیست تخمدان سراغ کدام زنان می‌آید؟

رژیم کتوژنیک (Ketogenic Diet) به عنوان یک رژیم کم‌کربوهیدرات تعریف می‎شود که در آن کربوهیدرات مصرفی کل به شدت محدود می‎شود و به کمتر از 50 گرم در روز می‎رسد، در حالی که محتوای چربی این رژیم بالا و مقدار پروتئین آن در حد متوسط می‎باشد. نقش درمانی رژیم کتوژنیک سال‎ها مورد مطالعه قرار گرفته است و مقالات متعددی ثابت کرده‎اند که می‎تواند در بسیاری از وضعیت‎های پاتولوژیک سودمند باشد. هدف از این مقاله بررسی تأثیر رژیم کتوژنیک در زنان مبتلا به سندرم تخمدان پلی‎کیستیک است که سودمندی‎های درمانی و پیشگیرانه‎ای برای اختلالات متابولیک مرتبط با این سندرم، با تمرکز بر کنترل وزن، بهبود وضعیت مقاومت به انسولین و التهاب ارائه می‎دهد.

رژیم کتوژنیک کم‌کربوهیدرات ممکن است به کاهش وزن و بهبود شاخص‎های تن‎سنجی کمک کند. بیش از 50 درصد بیماران مبتلا به سندرم تخمدان پلی‎کیستیک مبتلا به اضافه وزن یا چاقی هستند. چاقی شکمی با وخیم‎تر شدن وضعیت سندرم تخمدان پلی‎کیستیک مرتبط است. علاوه بر این، چاقی بر ویژگی‎های متابولیک سندرم تخمدان پلی‎کیستیک اثر دارد.

 بیماران چاق مبتلا به سندرم تخمدان پلی‎کیستیک در طولانی مدت، بیشتر در معرض افزایش خطر ابتلا به اختلالات متابولیک مانند دیابت نوع 2، بیماری‎های قلبی عروقی و سرطان آندومتر هستند، بنابراین در زنان چاق مبتلا به سندرم تخمدان پلی‎کیستیک، داشتن یک رویکرد درمانی برای کنترل وزن به دلیل اثربخشی کاهش وزن به عنوان یک پیش‎بینی‌کننده مثبت برای پیشگیری طولانی‌مدت از بیماری‎های قلبی عروقی در این بیماران، ضروری است.

 بیشتر بخوانید:

کیست تخمدان معضلی جدید برای خانم‌ها

بر اساس داده‎ها و شواهد، محدودیت شدید در کربوهیدرات‎ رژیم غذایی منجر به کاهش سطح انسولین می‎شود که به دنبال آن کاهش تجمع چربی و لیپوژنز را به همراه دارد. با توجه به ارتباط قوی بین چاقی، مقاومت به انسولین و عوامل خطر متابولیک، رژیم غذایی با شاخص گلیسمی پایین گزینه مناسبی برای کاهش وزن در بیماران مبتلا به سندرم تخمدان پلی‎کیستیک در نظر گرفته می‎شود. اگرچه رژیم کتوژنیک مقدار دریافت چربی را محدود نمی‎کند، اما پس از شروع این رژیم، کاهش اشتها و کاهش کالری دریافتی و متعاقباً کاهش وزن مشاهده می‎شود. کاهش وزن می‎تواند با بهبود برخی از ویژگی‎های مرتبط با سندرم تخمدان پلی‎کیستیک مانند کاهش توده چربی بدن، کاهش سطح انسولین و بهبود عملکرد تخمدان‎ها سودمند باشد.

رژیم کتوژنیک ممکن است منجر به بهبود مقاومت به انسولین در بیماران مبتلا به سندرم تخمدان پلی‎کیستیک شود. در زنان مبتلا به سندرم تخمدان پلی‎کیستیک، شیوع نقص تحمل گلوکز و مقاومت به انسولین بیشتر از زنان سالم است.

اگرچه علل اصلی سندرم تخمدان پلی‎کیستیک هنوز به طور کامل مشخص نشده است، اما مقاومت به انسولین به عنوان عاملی کلیدی در 70 درصد از بیماران نشان داده شده است. به نظر می‎رسد اغلب زنان مبتلا به سندرم تخمدان پلی‎کیستیک، از رژیم‎غذایی پر کربوهیدرات پیروی می‎کنند، بنابراین ممکن است رژیم‎های بسیار کم کربوهیدرات در مقایسه با رژیم‎های استاندارد، با هدف بهبود اختلالات غدد درون‎ریز و متابولیک مانند افزایش سطح انسولین خون و مقاومت به انسولین، در بیماران مبتلا به سندرم تخمدان پلی‎کیستیک اثر مثبت داشته باشد.  دلیل استفاده از رژیم کتوژنیک در بیماران مبتلا به سندرم تخمدان پلی‎کیستیک مبتنی بر یافته‎هایی است که نشان می‎دهند کتوز فیزیولوژیکی ناشی از محدودیت کربوهیدرات، سطح انسولین سرم را کاهش می‎دهد؛ بنابراین محرک تولید آندروژن را سرکوب می‎کند. در نتیجه رژیم کتوژنیک به طور موثری منجر به کاهش سطوح افزایش یافته انسولین خون و بهبود حساسیت به انسولین در بیماران مبتلا به سندرم تخمدان پلی‎کیستیک می‎شود و نهایتاً کاهش میزان وابستگی به داروهای خوراکی کاهنده قند خون یا انسولین را به دنبال دارد.

 بیشتر بخوانید:

حاملگی با تخمدان های پر از کیست

رژیم کم‌کربوهیدرات می‎تواند منجر به بهبود نشانگرهای التهابی در بیماران مبتلا به سندرم تخمدان پلی‎کیستیک شود.

زنان مبتلا به این سندرم، اغلب دارای الگو و عادات غذایی خاصی هستند؛ از جمله: مصرف کم غلات کامل و فیبرها، روغن‎های گیاهی، آجیل، غذاهای دریایی، حبوبات و مصرف زیاد کربوهیدرات‎های ساده، چربی اشباع و چربی کل. پیروی از این عادات غذایی با کاهش توده بدون چربی مرتبط است.  دریافت بیش از حد کربوهیدرات و افزایش حاد سطح گلوکز خون می‎تواند وضعیت التهابی و استرس اکسیداتیو را در زنان مبتلا به سندرم تخمدان پلی‎کیستیک تشدید کند.  به علاوه، در این بیماران التهاب مزمن و مداومی وجود دارد که این عوامل التهابی می‎توانند مقاومت به انسولین ایجاد کرده و تولید آندروژن‎ را تحریک کنند. نتایج پیروی از رژیم کتوژنیک نشان داده است که این نوع رژیم، می‎تواند نشانگرهای التهابی را مستقیماً بهبود بخشد. در نتیجه، رژیم کتوژنیک کم‌کربوهیدرات می‎تواند به عنوان یک درمان ارزشمند غیردارویی و به عنوان یک درمان کمکی محتمل برای اثربخشی مثبت بر زنان مبتلا به سندرم تخمدان پلی‎کیستیک در نظر گرفته شود.

با وجود اینکه سودمندی‎های رژیم کتوژنیک در بسیاری از مقالات گزارش شده است، اما مطالعات بیشتر و کارآمدتری برای ارزیابی پیامدهای طولانی‌مدت رژیم کتوژنیک در این بیماران مورد نیاز است و همچنین پیش‎آگهی تأثیر رژیم پس از قطع مصرف آن باید مورد بررسی قرار گیرد.

پی‌نوشت: همه انواع رژیم‎ و به خصوص «رژیم کتوژنیک»، باید تحت نظر متخصصین تغذیه توصیه، تنظیم و طراحی شود و شروع خودسرانه آن به هیچ وجه توصیه نمی‌شود.

بیشتر بخوانید:

خرید و فروش میلیونی تخمک در دست دلالان

چقدر احتمال دارد کودک شما اوتیسم بگیرد؟

غذاهای ممنوعه برای زنان باردار