زندگی آنلاین؛ مجله اینترنتی سبک زندگی

دکتر سعید یزدان خواه -  متخصص قلب و عروق و فوق تخصص آنژیوپلاستی

تحریریه زندگی آنلاین : در آنژیوپلاستی از بالن قلب و فنر قلبی برای باز کردن گرفتگی عروق کرونری و بازگردانی میزان جریان خون مناسب به قلب، استفاده می‌شود .در عمل بالون قلب، یک بالون کوچک با طراحی خاص به سیمی هدایت شده متصل و به درون ناحیه تنگ شده شریان کرونری وارد می‌شود تا پلاک را فشرده کند. در نتیجه فشرده شدن پلاک، شریان‌ها باز شده و امکان عبور آزادانه جریان خون فراهم می‌شود. به‌طورکلی، برای این فرایند از یک داروی آرام‌بخش خفیف استفاده می‌شود. هر چند در برخی موارد امکان دارد از بیهوشی عمومی نیز استفاده شود. بسته به تشخیص پزشک، امکان دارد برای برخی بیماران بستری شدن در بیمارستان به مدت یک شب نیاز باشد.

بالون قلب چقدر طول می‌کشد؟

این فرایند بسته به وضعیت پزشکی فرد، می‌تواند از ۳۰ دقیقه تا ۳ ساعت به طول انجامد. اما معمولاً ظرف ۶۰ دقیقه تکمیل می‌شود. در زیر عکس بالن قلب آمده است.

آیا بالن زدن قلب برای من مناسب است؟

علائم فیزیکی ناشی از تنگی شریان‌های کرونری می‌توانند سبب ایجاد اختلال در کیفیت زندگی شوند. از جمله این موارد می‌توان به تنگی نفس، خستگی شدید در هنگام فعالیت جسمانی و ناراحتی دائمی در قفسه سینه اشاره کرد. در صورتیکه فرد موارد زیر را داشته باشد، فرایند بالون قلب برای او مناسب است:

تنگی شریان‌ها سبب کاهش جریان خون و آن نیز به عملکرد ضعیف قلب و درد قفسه سینه منجر شده است.

بیش از ۷۰% شریان کرونری چپ دچار تنگی شده باشد.

کاهش بیش از ۵۰ درصدی جریان خون در شریان اصلی کرونری چپ و یا کاهش بیش از ۷۰ درصدی جریان خون در رگ اپی کاردیال (یک شاخه از عروق خونی است که شریان کرونری اپی کاردیال نیز نامیده شده و بر روی سطح قلب قرار دارد).

همه تنگی‌ها به وسیله آنژیوپلاستی قابل درمان نیستند. این گفته مخصوصاً در زمانی بارز است که چندین قسمت تنگی در شریان‌ها وجود داشته و یا محل تنگی به وسیله کاتتر بالون غیر قابل دسترس باشد. آنژیوپلاستی تنها زمانی انجام می‌شود که انسداد شدید بوده و یا به وسیله داروها برطرف نمی‌شود.  در صورت بارداری این مورد را حتماً به پزشک خود بگویید.

نکته: معیار مناسب بودن فرایندهای پزشکی مختلف برای افراد، از هر بیمار تا بیمار دیگر متفاوت بوده و به سلامت عمومی، سابقه پزشکی و بیماری‌های فرد بستگی دارد. برای کسب اطلاعات درباره مناسب بودن یا نبودن هرگونه فرایند پزشکی با پزشک خود مشورت کنید.

بیشتربخوانید:

مراقبت های پس از عمل جراحی قلب باز که باید در خانه انجام دهید

خطرات بالون زدن قلب

خطرات قرار گرفتن تحت فرایند بالون قلب شامل موارد زیر می‌شود:

آسیب به شریان در حین وارد کردن کاتتر

خونریزی شدید در محل ورود کاتتر که ممکن است نیازمند یک داروی خاص یا انتقال خون باشد.

خطر سکته مغزی در حین فرایند

ضربان غیر عادی قلب (آریتمی ها)

پس از اتمام فرایند نیز ممکن است خطرات عفونت و لخته شدن خون وجود داشته باشند.

مزایای بالن زدن قلب

برخی از مزیت‌های بالون قلب شامل موارد زیر می‌شوند:

این فرایند در مقایسه با مداخلات جراحی مانند جراحی بای پس خطر و تهاجم نسبتاً کمتری دارد.

بالون زدن قلب یک فرایند کم تهاجم است که در آن تنها به یک برش کوچک بر روی پوست نیاز بوده و آن برش حتی نیازی به بخیه شدن نیز ندارد.

دوره بهبود این فرایند بسیار کمتر از هرگونه فرایند جراحی می‌باشد.

این فرایند به مدتی طولانی جهت بستری شدن در بیمارستان نیاز ندارد.

 بیشتر بخوانید:

ریتم موزون قلب با گیاه خواری

بالون زدن قلب چگونه انجام می‌شود؟

عمل بالن قلب شامل مراحل زیر می‌شود:

۱-فرد بر روی یک تخت عمل قرار داده می‌شود.

۲-پایشگرهای دیجیتالی جهت پایش ضربان قلب، فشارخون و نبض بیمار در حین فرایند، به او متصل می‌شوند.

۳-یک خط وریدی به درون یک ورید در دست یا بازوی او وارد می‌شود تا بتوان داروها را به‌صورت درون وریدی به بیمار داد.

۴-بسته به وضعیت پزشکی فرد، یک نوع مناسب از بی‌حسی یا بیهوشی برای بیمار تجویز می‌شود.

۵-مواد ضد عفونی کننده به ناحیه‌ای از بدن (قسمت بالایی پا یا مچ دست) اعمال می‌شوند که قرار است کاتتر به آن وارد شود. کاتتر یک لوله منعطف و نازک است.

۶-سپس این ناحیه به وسیله یکپارچه مخصوص جراحی پوشانده می‌شود.

۷-هنگامی‌که ماده بیهوشی مؤثر واقع شد، متخصص قلب فرایند آنژیوپلاستی را با ایجاد یک برش پوستی بسیار کوچک در محل (قسمت بالایی پا یا مچ دست) شروع می‌کند.

۸-درصورتی‌که ناحیه بالایی پا انتخاب شده باشد، متخصص قلب یک لوله باریک به نام کاتتر را به درون شریان رانی وارد می‌کند. شریان رانی دومین شریان بزرگ در بدن بوده و در ران قرار دارد. عملکرد اولیه این شریان رساندن جریان خون به ناحیه پایینی بدن است. درصورتی‌که ناحیه مچ دست انتخاب شده باشد، متخصص قلب یک کاتتر به درون شریان رادیال وارد می‌کند. شریان رادیال یک شریان بزرگ در ساعد دست می‌باشد. این شریان خون حاوی اکسیژن را از ریه‌ها به بازو و دست می‌رساند.

۹-متخصص قلب به دقت کاتتر را از درون شریان‌ها تا به ناحیه تنگ شده در شریان کرونری هدایت می‌کند. از آنجایی که شریان‌ها پایانه عصبی ندارند، در هنگام ورود کاتتر به آن‌ها فرد هیچ‌گونه احساس ناخوشایندی نخواهد داشت.

۱۰-هنگامی‌که کاتتر به شریان تنگ شده رسید، متخصص قلب یک رنگ مخصوص (ماده حاجب) به درون شریان تزریق می‌کند که شریان‌ها را نمایان می‌سازد. دستگاه اشعه ایکس برای ایجاد تصاویری از شریان‌های مشخص شده استفاده می‌شود. این تصاویر محل تنگی را نشان می‌دهند. رنگ مخصوص شکل و اندازه انسدادهای شریان‌ها را به‌صورت برجسته در دوربین اشعه ایکس نشان می‌دهد. این دوربین تصاویری زنده از شریان‌ها را بر روی یک نمایشگر نشان می‌دهد.

۱۱-سپس متخصص قلب با هدایت اشعه ایکس، سیمی را از طریق کاتتر به ناحیه تنگ شده هدایت می‌کند. به این سیم یک بالون خالی شده متصل می‌باشد.

۱۲-او چندین بار بالون را باد کرده و سپس خالی می‌کند. این عمل تکراری، شریان تنگ شده را باز کرده و پلاک را به دیواره‌های شریانی فشار می‌دهد. همچنین، بالون بزرگ شده دیواره شریان را گسترش داده و جریان خون را افزایش می‌دهد.

۱۳-ماده حاجب تزریق شده، میزان جریان خون عبوری از شریان تازه باز شده را نشان می‌دهد. هنگامی‌که متخصص قلب از میزان جریان خون رضایت یافت، بالون را خالی کرده و بالون، سیم هدایت و کاتتر را خارج می‌کند.

 بیشتربخوانید:

استرس و فشار خون چه تأثیری بر سلامت چشم‌ دارد؟

جایگزین‌های بالن رگ قلب

جایگزین‌های بالون قلب شامل موارد زیر می‌شوند:

داروها و تغییرات در سبک زندگی: البته این مورد در صورتی است که بیماری فرد فوراً تهدید کننده زندگی او نمی‌باشد. پزشک می‌تواند داروهایی مانند بتا بلاکر ها، نیترات‌ها، مسدود کننده‌های کانال کلسیم و تغییراتی در سبک زندگی از جمله ترک سیگار، داشتن رژیم غذایی مناسب برای سلامت قلب و ورزش منظم را تجویز کند. این تغییرات می‌توانند بیماری قلبی فرد را به‌طور مؤثری کاهش دهند.

وارد کردن استنتهای فلزی خالی یا آغشته به دارو

آنژیوپلاستی توسط لیزر

جراحی بای پس قلب

قبل از فرایند بالون قلب از چه دستورالعمل‌هایی باید پیروی کرد؟

دستورالعمل‌های رایج قبل از عمل عبارتند از:

پزشک از بیمار می‌خواهد تا قبل از انجام فرایند سابقه پزشکی خود را تکمیل کند. این سابقه شامل داروهای مصرفی فعلی و هرگونه حساسیت شناخته شده می‌باشد.

امکان دارد از فرد خواسته شود تا مصرف داروهایی خاص (مانند رقیق کننده‌های خون) را از مدت معینی قبل از انجام بالون قلب متوقف کند.

فرد باید با معاینه شدن توسط پزشک از سلامت جسمانی مناسب خود برای قرار گرفتن تحت این فرایند اطمینان حاصل کند. امکان دارد، فرد مجبور باشد تا آزمایش‌هایی خونی یا دیگر آزمایش‌های تشخیصی را انجام دهد.

برخی از آزمایش‌هایی که انجام می‌شوند شامل موارد زیر هستند:

اشعه ایکس از قفسه سینه

الکتروکاردیوگرام ( (ECG یا نوار قلب

آزمایش‌های خونی

فرایندهای تصویربرداری مانند آنژیوگرافی عروق کرونر

به فرد توصیه خواهد شد ۶ تا ۸ ساعت قبل از فرایند برنامه‌ریزی‌ شده از مصرف هر ماده خوراکی (مواد غذایی، مایعات یا قرص‌ها) اجتناب کند.

درصورتی‌که فرد سیگار یا الکل مصرف می‌کند به او توصیه می‌شود حداقل به مدت ۱ یا ۲ هفته قبل از فرایند از مصرف این موارد اجتناب کند. در واقع از آنجایی که سیگار کشیدن یک علت عمده برای ابتلا به تصلب شرایین است، پزشک به فرد توصیه می‌کند تا سیگار کشیدن را به‌طور کلی ترک کند.

زنان باید در صورت بارداری یا احتمال باردار بودن متخصص قلب و تکنسین تصویربرداری اشعه ایکس را مطلع کنند. قرار گرفتن تحت تصویربرداری اشعه ایکس یا هر نوع آزمایش پرتویی دیگر در حین بارداری توصیه نمی‌شود. برای زنان باردار مراقبتی اضافه ارائه خواهد شد تا جنین در معرض پرتوها قرار نگیرد.

عوارض بالن زدن قلب

استفاده از روش بالون قلب به‌طور معمول ایمن است. با این حال، در برخی موارد امکان دارد عوارضی بروز کنند. برخی عوارض عبارتند از:

تنگی شریان می‌تواند دوباره رخ دهد.

امکان دارد، یک عارضه نسبتاً نادر و مرتبط با بالون قلب به نام گرفتگی یا بسته شدن ناگهانی رگ در ناحیه درمان شده به وقوع پیوندد. این تنگی می‌تواند ظرف ۲۴ ساعت پس از فرایند رخ دهد. در برخی موارد، امکان دارد به جراحی اورژانسی بای پس نیاز باشد.

آسیب به رگ خونی که کاتتر به آن وارد شده و همچنین کبودی یا خونریزی در محل برش

آسیب به دریچه قلب

آسیب به یک رگ خونی

ماده حاجب استفاده شده در این فرایند می‌تواند سبب نارسایی کلیوی شود. به این ترتیب متخصص قلب معمولاً قبل از انجام این فرایند عملکرد کلیوی فرد را بررسی می‌کند.

حمله قلبی

ضربان غیر عادی قلب (آریتمی)

سکته مغزی (به‌ندرت اتفاق می‌افتد)

لطفاً برای دانستن تمامی عوارض احتمالی که می‌توانند رخ دهند با متخصص قلب خود مشورت کنید.

مراقبت‌های بعد از بالن زدن قلب

پس از پایان یافتن فرایند، فرد می‌تواند به خانه بازگشته و مراقبت پس از عمل خود را انجام دهد. این مراقبت‌ها شامل موارد زیر می‌شوند:

استراحت فراوان و نوشیدن مقادیر زیاد مایعات

اجتناب از هرگونه فعالیت شدید یا بلند کردن اجسام سنگین (تا زمانی که پزشک ایمن بودن این موارد را تأیید کند)

اجتناب از فعالیت‌های جنسی حداکثر به مدت ۵ روز

ترک سیگار (به‌طور دائمی)

گزارش سریع به پزشک در صورت دیدن تغییر در رنگ پوست پا، درد یا گرمی در محل ورود کاتتر

مصرف بدون وقفه داروها، مخصوصاً هنگامی‌که داروهای داده شده برای جلوگیری از لخته شدن خون باشند. فرد نباید بدون مشورت با پزشک خود مصرف داروهای ضد پلاکت (رقیق کننده خون) و ضد انعقاد را قطع کند. این داروها برای جلوگیری از بروز سکته‌های مغزی و حملات قلبی بسیار ضروری هستند.

تغییر رژیم غذایی خود به یک رژیم غذایی سالم پس از عمل و ایجاد کردن تغییراتی سالم در سبک زندگی که شامل اجتناب از مصرف سیگار و الکل می‌شوند.

محدودسازی استفاده از هرگونه راه‌پله در ۲ تا ۳ روز اول پس از فرایند (در صورت امکان به‌طورکلی اجتناب شود)

فرد باید از مرطوب شدن محل ورود کاتتر تا ۴۸ ساعت پس از عمل جلوگیری کند.

شرکت در ملاقات‌های دوره‌ای که توسط پزشک توصیه شده‌اند.

در صورت تجربه هرگونه درد در قفسه سینه، پا یا مچ دست و همچنین واکنش حساسیتی به داروها، گیجی یا ضعف، تب و لرز، فرد باید فوراً به پزشک گزارش دهد.

آیا درد بعد از استنت گذاری طبیعی است؟

جهت مراقبت از محل برش باید موارد زیر رعایت شوند:

فرد باید از دستورات پزشک خود در ارتباط با مدت زمان هر بار تعویض پانسمان پیروی کند.

در صورت وقوع خونریزی ناگهانی در محل برش، فرد باید دراز کشیده و به آرامی به مدت ۳۰ دقیقه بر روی محل برش فشار وارد کند. در صورت متوقف نشدن خونریزی، باید به بیمارستان بازگشته یا با اورژانس تماس گرفت.

دوره بهبودی پس از فرایند بالون قلب چقدر است؟

به‌طور کلی بسته به چگونگی پیش رفتن فرایند و محلی که کاتتر در آن قرار گرفته است، بیماران باید ظرف چند ساعت پس از قرار گرفتن تحت فرایند آنژیوپلاستی قادر به راه رفتن در محیط اطراف باشند. بهبودی کامل در حدود ۵ تا ۷ روز به طول می‌انجامد.

آیا نتایج بالون قلب دائمی هستند؟

آنژیوپلاستی می‌تواند از حملات قلبی و سکته‌های مغزی برای مدتی طولانی جلوگیری کند. با این حال، برخی افراد بازگشت تنگی‌های شریانی را تجربه می‌کنند که در آن صورت انجام دوباره فرایند آنژیوپلاستی مورد نیاز خواهد بود. در صورتی که آنژیوپلاستی با تغییراتی سالم در سبک زندگی همراه باشد احتمال بازگشت تنگی کمتر خواهد بود. آزمایش‌های تصویربرداری انجام شده در ملاقات‌های پس از فرایند به‌خوبی حجم جریان خون موجود در شریان را نشان خواهند داد. جریان خون عادی یا کافی بیانگر نتیجه موفق فرایند می‌باشد. در صورت تجویز پزشک، امکان دارد انجام مجدد آنژیوپلاستی مورد نیاز باشد.