زندگی آنلاین؛ مجله اینترنتی سبک زندگی

تحریریه زندگی آنلاین- گروه دنیای سلامت

هر سال 1/5 میلیون نفر در اثر اشتباهات دارویی بیمار می‌شوند و یا به شدت آسیب می‌بینند و صدهزار نفر نیز بر اثر همین موضوع جان خود را از دست می‌دهند؛ در حالی كه تمام این موارد مرگ و میر و آسیب‌دیدگی‌ها، قابل پیشگیری هستند. اما چگونه می‌توان از این خسارات جلوگیری كرد و از خود در برابر چنین آسیب‌هایی محافظت نمود؟ برخی از این اشتباهات بسیار خطر‌‌ آفرین‌تر هستند، پس بهتر است با آنها آشنا شویم تا بیشتر در امان بمانیم.

اشتباه در مقدار تجویز‌شده دارو

داروها به اندازه‌های متفاوت مورد استفاده قرار می‌گیرند. برای نشان دادن واحد و مقدار مصرف داروها از برخی حروف اختصاری استفاده می‌شود. گاهی اشتباهاتی مثل 0/1 میلی‌گرم كه جایگزین آن 10 میلی‌گرم می‌شود، اتفاقات ناگواری به بار می‌آورند. معمولاً بیشترین اشتباه‌ها در خواندن واحدهای اندازه‌گیری، مثل میلی‌گرم و میكروگرم صورت می‌گیرد.

این اتفاق در بیمارستان‌ها یا داروهای IV بیشتر روی می‌دهد. مثلاً در مورد انسولین كه داروی اصلی بیماران دیابتی است، بیشترین اشتباهات، مربوط به اندازه مصرف است. حرف اختصاری U بعضی اوقات شبیه عدد O خوانده می‌شود و اشتباهاتی نظیر این مورد كه می‌توانند بیمار را با خطرات جدی مواجه سازد.

بنابراین به نسخه‌ای كه پزشك‌تان نوشته است، دقت كنید تا در خواندن داروها و دوز مصرفی دچار اشتباه نشوید. اگر نمی‌توانید دارو یا مقدار مصرف آن را بخوانید، از دكترداروساز كمك بگیرید و اگر در بیمارستان بستری هستید، حتماً از پرستار خود در این مورد سوال كنید.

اشتباه گرفتن دو دارو كه شبیه یكدیگرند

ممكن است دست‌ خط دكتر در نسخه نوشته ناخوانا باشد یا اینكه نام دارو به اشتباه وارد كامپیوتر گردد و یا دارو اشتباهاً از یك قفسه دیگر برداشته شود.

در اغلب داروخانه‌ها، داروها را براساس حروف الفبا در قفسه‌های دارویی مجزا می‌گذارند؛ بنابراین ممكن است داروهایی كه از نظر اسمی شباهت زیادی به هم دارند، در كنار یكدیگر قرار بگیرند و فردی كه در آن بخش كار می‌كند، دارو را از قفسه نزدیكش به اشتباه بردارد. در تمام این موارد، دارویی كه در اختیار بیمار قرار می‌گیرد، با آنچه كه باید مصرف كند، فرق خواهد داشت و گاه این تفاوت برای او بسیار گران تمام می‌شود، 25 درصد از موارد مربوط به اشتباهات دارویی به مورد آخر، یعنی برداشتن دارویی دیگر از قفسه مجاور برمی‌گردد.

مثلاً ممكن است به جای داروی «Adderall» كه برای بیماری ADHD تجویز شده است، اشتباهاً داروی «Inderal» كه برای فشار خون بالاست، برداشته شود یا «paxil» كه داروی ضدافسردگی است، با «plavix» كه یك داروی ضدانعقاد خون است، اشتباه گرفته است. تصورش را بكنید كه چه فاجعه‌ای رخ می‌دهد.

برای جلوگیری از به‌وجود آمدن این وضعیت، هنگام نوشتن نسخه از پزشك خود بخواهید تا علاوه بر دارو، میزان و نحوه مصرف آن را نیز در نسخه قید كند و اینكه این دارو به چه دردی می‌‌خورد. با این كار اگر دارویی را كه دكتر نوشته، مسئول داروخانه اشتباه بخواند، می‌توان بنا به كاربرد و علت استفاده آن پی به این اشتباه برد. علاوه بر آن، هنگام تحویل گرفتن داروها بهتر است به برچسب آنها توجه كنید تا مطمئن شوید اشتباهی رخ نداده است.

زیاده‌روی در مصرف دارو

گاهی شما از یك دارو برای التیام درد خود استفاده می‌كنید و در كنار آن دارویی برای كاهش تنش‌ها و تشویش‌ها و یك قرص هم برای آنكه راحت‌تر بخوابید! تمام این داروها مسكن هستند و مصرف هم‌زمان آنها بسیار خطرناك است. مسكن‌های درد، مثل كدئین، بنزو دیازپین‌ها مثل آیتوان، هالسیون، xanax و والیوم، مسكن‌های خواب‌آور مثل seconal، داروهای جدیدتر كه برای دلهره و تشویش تجویز می‌شوند، مثل Bu spar و معروف‌ترین قرص خواب یعنی «Ambien» اگر این داروها با هم مصرف شوند، روی سیستم عصبی مركزی تأثیر نامطلوبی گذاشته و عوارض شدیدی خواهند داشت و در برخی جوانان حتی باعث مرگ می‌شوند.

بنابراین باید به هشدارهایی كه روی بسته‌بندی داروها قید شده‌اند، كاملاً توجه كنید. معمولاً در این هشدارها از لغات كلیدی مثل خواب‌آور، كسل‌كننده، سرگیجه‌آور و ... استفاده می‌شود. اگر در بخش هشدار یك دارو قید شده كه هنگام رانندگی نباید از آن استفاده شود، بدانید كه آن دارو اثر تسكینی دارد و روی سیستم اعصاب مركزی تأثیر می‌گذارد و به هیچ‌وجه نباید آن را با داروی دیگر و یا الكل مصرف كرد.

 استفاده از دو یا چند دارو با هم

هر دارویی كه مصرف می‌كنید، عوارضی دارد؛ اما مشكلات وقتی بیشتر می‌شوند كه شما دو یا چند دارو را هم‌زمان به مصرف برسانید، این داروها از طرق مختلف روی یكدیگر اثر می‌گذارند؛ مثلاً برخی داروها باعث تشدید اثر برخی داروهای دیگر می‌شوند یا اینكه مصرف یك دارو عوارض جانبی داروی دیگر را بیشتر می‌كند.

خطرسازترین موارد مربوط به تداخل اثر و عوارض داروهای فشار خون و سرگیجه است. مثلاً اگر دارویی مصرف می‌كنید كه باعث افزایش فشار خون می‌شود و بعد از آن بلافاصله داروی دیگری مصرف كنید كه آن هم همین تأثیر را دارد، فشار خون شما به شدت افزایش خواهد یافت.

بنابراین نسبت به مصرف وارفارین در كنار داروهای دیگر بسیار محتاط باشید. از وارفارین فقط باید به اندازه نیاز استفاده كرد؛ زیرا زیاده‌روی در مصرف آن و حتی كاهش مقدار مصرف می‌تواند بیماری‌ها و مشكلات قلبی در پی داشته باشد و حتی منجر به سكته شود. بنابراین از پزشك متخصص خود یا پزشك داروخانه در مورد عوارض جانبی مصرف هم‌زمان داروها سوال كنید.

این اطلاعات را در جایی نگه دارید تا وقتی كه نسخه جدیدی برای شما نوشته می‌شود، بتوانید عوارض جانبی داروی جدیدی را با داروهای قبلی كه هنوز هم مصرف می‌كنید، مقایسه نمایید...

برای خواندن بخش دوم- اشتباهات دارویی مرگبار- اینجا کلیک کنید.