به قلم : دکتر عمار صالحی ؛ متخصص تغذیه بالینی و رژیم درمانی
تحریریه زندگی آنلاین : شکلات، نوشیدنی‌های گازدار، آب‌میوه‌های صنعتی و پیتزا، اسنک و فست فودها تأثیر منفى بر کودکان بیش فعال دارند.
چرا مواد غذایى ذکر شده تأثیر منفى بر کودکان بیش‌فعال دارد؟
وجود تارترازین
رنگ غذایی نارنجی رنگی است که به صورت رنگ غذایی افزودنی مصرف می‌شود.
تارترازین ممکن است در بیش‌فعالی موثر باشد.
بیشتربخوانید:
بهترین و بدترین خوراکی‌ها برای کودکان بیش فعال
تارترازین بیش از همه در موارد زیر وجود دارد:
غذاهای آماده بسته‌بندی شده
آدامس
شکلات
افشره لیمو
سس‌ها
و افزودنی‌هایی که بیشتر جهت تزئین روی دسرها مصرف می‌شوند.
نوشابه‌های گازدار
نوشابه‌های گازدار به دلیل دارا بودن مقادیر زیادی فسفر، و قهوه، چای، کولا و سایر نوشیدنی‌ها به علت داشتن کافئین، ممکن است علائم بیماری را تشدید کنند. میوه‌های کنسرو شده، کنسرو نخودفرنگی، بادام ساییده شده، نوشیدنی‌های کربنات‌دار و کیک‌هایی که به صورت بسته‌بندی‌شده به فروش می‌رسند، حاوی تارترازین هستند.
بیشتر بخوانید:
علائم بیش فعالی در نوزادان چیست ؟
اسید بنزوئیک
اسید بنزوئیک نیز ماده‌ای افزودنی می‌باشد که ممکن است در ایجاد بیش‌فعالی موثر باشد. از این ماده به منظور محافظت و سالم نگه داشتن مواد غذایی آماده استفاده می‌شود و در بسیاری از غذاهای آماده مانند مرباها، سس‌ها، دسرها، شربت‌های طعم‌دهنده غذا، پوره میوه‌ها، آب‌میوه‌ها و ماهی‌های کنسروی خوابانده شده در سرکه، نمک و ترشی‌ها یافت می‌شود.
نیترات و نیتریت
وجود نیترات و نیتریت، سوسیس و کالباس اختلالات موجود در کودکان بیش‌فعال را تشدید می‌کند.
مواد موجود در سوسیس و کالباس به ویژه مواد افزودنی که در آن‌ها وجود دارد، باعث تشدید اختلالات در کودکان بیش‌فعال می‌شود. برای نگهداری طولانی مدت سوسیس و کالباس از نیتریت و نیترات استفاده می‌شود تا زود فاسد نشوند. این مواد در داخل معده تبدیل به مواد سرطان‌زا شده و ترکیب تیرامین را تشکیل می‌دهند.
آلرژی‌های غذایی
وجود آلرژی‌های غذایی به یکی از مواد غذایی مانند شکر، شکلات، تخم مرغ، گندم، رنگ‌ها، طعم‌دهنده‌ها، افزودنی‌ها و ذرت مى‌تواند باعث بروز نشانه‌هایی از بیش‌فعالی شود.
بیشتربخوانید:
سردرد کودک خود را کنترل کنید!
مشکل چشم کودک
توصیه‌های کلی برای کودکان بیش‌فعال
رژیم کم‌شکر، پرهیز از خوردن قندهای ساده و شیرینی‌ها
حذف یا کاهش آلرژن‌های غذایی مثل:
بادام‌زمینی، تخم‌مرغ، پنیر، شکر، گندم، سویا، گیلاس، آلبالو، توت‌فرنگی، کشمش، هلو، آلو، پرتقال، سیب، توت، گوجه‌فرنگی، خیار، آدامس، شکلات، بیسکویت، نوشابه‌ها، سس، آب‌لیمو، کنسروها، مربا، ترشی، کمپوت‌ها، قهوه و چای.
حذف یا کاهش افزودنی‌های خوراکی و رنگ‌های مصنوعی مثل:
ادویه‌های معطر، آب‌نبات‌ها، کیک‌ها، دسرها و نوشابه
حذف کاکائو، شکلات‌های حاوی قهوه و نسکافه، نوشابه‌های رنگی، چیپس و پفک
برخی منابع توصیه کرده‌اند که غذاهای تند را هم به دلیل محرک بودن باید محدود کرد.
غذاهای مفید برای کودکان بیش‌فعال
اسیدهای چرب امگا – ۳، امگا - ۶
برخی از اسیدهای چرب که در بدن ساخته نمی‌شوند، ولی در حفظ سلامت انسان نقش حیاتی به عهده دارند، اسیدهای چرب ضروری نامیده می‌شوند.
اسیدهای چرب ضروری عبارتند از:
اسیدهای چرب امگا – ۳
امگا -۶
آراشیدونیک اسید
مغز انسان حدود ۶ درصد چربی دارد که اسیدهای چرب امگا – ۳ سهم بیشتری را به خود اختصاص داده‌اند. یکی از نقش‌های مهم اسیدهای چرب ضروری، ارتباط و انتقال بین سلول‌های مغز است. اسید چرب امگا – ۳ که برای رشد و عملکرد مغز ضروری می‌باشد، ممکن است رفتار، حافظه و کمبودهای رفتاری و شخصیتی را بهبود بخشد.
یافته‌های مطالعات نشان داده‌اند کودکان مبتلا به بیش‌فعالی دارای سطح پایین‌تری از اسیدهای چرب ضروری هستند که در نتیجه مشکلاتی در یادگیری، رفتار، خواب و عملکرد ایمنی آنان ایجاد مى کند.
کنجد، تخم کدو تنبل و تخم گل آفتابگردان، منابع خوب اسیدهای چرب امگا ۶ هستند.
ثابت شده است که بیش‌فعالی با افزایش مصرف اسیدهای چرب ضروری بهبود می‌یابد.
ماهی تن، قزل‌آلا، ساردین و ماهی کولی و نیز تخم کتان همگی تأمین‌کننده اسیدهای چرب امگا- ۳ هستند.
مصرف دو عدد ماهی در هفته برای این کودکان توصیه می‌شود.
کلسیم و منیزیم
کمبود کلسیم ممکن است بیش‌فعالی را به وجود آورد.
بنابراین می‌توان با تنظیم یک برنامه غذایی مناسب حاوی کلسیم نظیر:
شیر، پنیر، ماست، نان، بستنی، سبزیجات برگ سبز مانند کلم، برگ‌های سبز شلغم، یا مکمل‌های کلسیم، این کمبود را بر طرف کرد.
منیزیم، نتایج برخی از بررسی‌ها نشان داده‌اند که کمبود منیزیم در کودکان بیش فعال وجود دارد، به طوری که با دریافت منیزیم بیش فعالی در آنان به میزان قابل توجهی کاهش یافته است.
منابع غذایی منیزیم عبارتند از: مغزها، حبوبات، غلات آسیاب‌نشده و نیز سبزیجات برگ تیره و شیر.
بیشتربخوانید:
بهترین و بدترین خوراکی‌ها برای کودکان بیش فعال
روی و تــاثیر آن بـــر کـودکان بیش‌فعال
یافته‌های مختلف ارتباط بین کمبود روی و بیش‌فعالی را نشان داده‌اند، به طوری که سطح سرمی روی در کودکان مبتلا به بیش‌فعالی به طور قابل‌توجهی پایین‌تر از کودکان طبیعی بوده است. کمبود روی در کودکان مشکلاتی از قبیل خشونت، کج خلقی، گریه‌های زیاد، بیزاری و نفرت و ناتوانی در تمرکز را ایجاد می‌کند. گوشت، ماکیان، شیر و محصولات لبنی ۸۰ درصد کل میزان روی مواد غذایی را تشکیل می‌دهند. جگر، پنیر، غلات کامل، لوبیاهای خشک، مغزها و محصولات سویا نیز منابع نسبتا خوب روی هستند.
ویتامین‌های گروه B
کمبود ویتامین‌های گروه B در کودکان بیش‌فعال شایع است.
چگونه تغذیه جدید کودکان بیش‌فعال را کنترل می‌کند؟
لازم نیست به یک‌باره یک ماده غذایی و خوراکی مضر را حذف کنید، چون اگر به یک‌باره بر کودک فشار بیاورید، بدون شک مواد غذایی جایگزین را نخواهد پذیرفت، بنابراین به جای حذف ناگهانی مواد غذایی تشدیدکننده علائم، تلاش خود را روی محدود کردن آن‌ها معطوف کنید. می‌توانید هر از گاهی مواد غذایی مورد علاقه کودک را به عنوان پاداش و تنوع در اختیار وی قرار دهید. در زمان شروع مى‌توانید مواد غذایى مضر را به مدت دو هفته و به نوبت از برنامه غذایى کودک حذف کنید.
