زندگی آنلاین؛ مجله اینترنتی سبک زندگی

به قلم : دکتر ناهید عزالدین زنجانی ؛ متخصص کودکان ؛ مدیر اجرایی انجمن علمی ترویج تغذیه با شیرمادر ایران

تحریریه زندگی آنلاین : شیرمادر یک مائده الهی است که نقش بی‌بدیلی در سلامت کودکان امروز و جوانان فردا دارد. شیرمادر حاوی درشت‌مغذی‌ها و ریزمغذی‌ها با مقدار و نسبت متعادل، لنفوسیت‌ها و ماکروفاژها، آنتی‌بادی‌ها، سایتوکین‌ها، فاکتورهای رشد، هورمون‌های مختلف، سلول‌های ایمنی، سلول‌های بنیادی، اولیگوساکاریدهای پربیوتیک و باکتری‌های پروبیوتیک است که علاوه بر رشد و تکامل مناسب شیرخواران، آنان را از بسیاری بیماری‌های دوران کودکی و بزرگسالی محافظت می‌کند و بی‌جهت نیست که شیرمادر را «خون سفید» و آن را نوعی اکسیر حیات می‌دانند. شیرمادر نه تنها برای نوزادان ترم که برای نوزادان نارس و حتی نوزادان بسیار کم وزن (با وزن کمتر از 1500 گرم) بهترین و مناسب‌ترین تغذیه است، زیرا مرگ و میر، شیوع بیماری‌هایی نظیر مشکلات روده‌ای، سپسیس دیررس، بیماری‌های مزمن ریه، اختلالات چشمی ناشی از نارسی و اختلالات تکامل عصبی در این نوزادان در صورت تغذیه با شیرمادر خودشان بسیار کمتر است، لذا امروزه مجامع علمی جهان از جمله یونیسف و WHO برای همه نوزادان ترم و نارس، تغذیه با شیرمادر خودشان را توصیه می‌کنند و بر تغذیه زودهنگام با شیرمادر ظرف ساعت اول تولد و تغذیه انحصاری با شیرمادر در شش ماه اول زندگی و سپس ارائه غذاهای کمکی از پایان ۶ ماهگی همراه با ادامه شیرمادر تا پایان دو سالگی و بیشتر تاکید دارند تا سالیانه از مرگ 823000 کودک و 20000 مرگ مادر جلوگیری و سلامت حال و آینده کودکان و مادران تضمین گردد.

بیشتربخوانید:

شیرمادر یکتا و بی رقیب

آمارها چه می‌گویند؟

* در یک مطالعه نشان داده شده از هر ۱۰۰۰ کودکی که در سال اول شیرمادر نمی‌خورند، در مقایسه با آن‌ها که حتی فقط سه ماه شیرمادر خورده‌اند، مراجعه به مطب‌ها و مراکز بهداشتی 2032 بار بیشتر و طول مدت بستری آنان به علت بیماری‌ها بیش از ۲۰۰ روز و دریافت نسخه بیش از ۶۰۰ بار بوده است.

* در شیرخوارانی که با شیرمادر تغذیه نمی‌شوند، در مقایسه با آن‌ها که انحصارا تا شش ماه شیرمادر می‌خورند، خطر مرگ از اسهال 7 برابر و خطر مرگ از پنومونی ۵ برابر بیشتر است.

* تغذیه انحصاری با شیرمادر به مدت ۶ ماه، بروز چاقی را 43 درصد کاهش می‌دهد و در شیرخوارانی که بیش از یک سال با شیرمادر تغذیه می‌شوند، کاهش احتمال چاقی ۲۷ درصد است. همچنین به اثبات رسیده که برای هر ماه تغذیه با شیرمادر ۴ درصد احتمال چاقی کاهش می‌یابد. شیرمادر می‌تواند خطر بیماری سلیاک را ۵۳ درصد و خطر بیماری‌های التهابی روده کودکان را ۳۱ درصد کاهش دهد. به علاوه تغذیه با شیرمادر اثر حفاظتی بر علیه بسیاری بیماری‌ها نظیر عفونت‌های گوش میانی و دستگاه تنفسی فوقانی و تحتانی/گاستروآنتریت‌ها، عفونت ادراری دیابت نوع ۱ و ۲، باکتریمی، مننژیت میکروبی، سرطان خون، آسم و آلرژی و مرگ ناگهانی شیرخوار دارد. مطالعات اخیر نشان داده‌اند که عدم تغذیه با شیرمادر ابتلا به اوتیسم را ۵/۲ برابر افزایش می‌دهد.

 بیشتربخوانید:

ذخیره کردن شیر

* اخیرا ثابت شده است شیرمادر به دلیل وجود فاکتورهای فراوان ضدمیکروبی و فاکتورهای ایمنی بخش همچنین لاکتوفرین و اینترفرون‌های گاما، آلفا و بتا وآنتی‌بادی‌های اختصاصی HIV فعالیت ضد HIV (ایدز) دارد.

* تغذیه با شیرمادر سبب ثبات روحی دوران کودکی و تربیت‌پذیری بهتر، ارتباط عاطفی روانی بیشتر و پایدارتر، افزایش قدرت تشخیص، مطالعه، حافظه و افزایش ضریب هوشی دوران کودکی و بزرگسالی می‌شود.

* یافته‌های جدید مطالعات اخیر، نشان‌دهنده اثرات انکارناپذیر شیرمادر در تکامل بینایی، تکامل مغز و ضریب هوشی شیرخواران است و ضریب هوشی شیرخوارانی که با شیرمادر تغذیه می‌شوند ۶/۲ درجه بالاتر از شیرخوارانی است که از تغذیه با شیرمادر محرومند. بدیهی است هرچه مدت تغذیه با شیرمادر بیشتر باشد، ضریب هوشی هم بالاتر خواهد بود، حتی مشاهده شده که این ضریب برای نوزادان کم وزن و نارسی که با شیرمادر تغذیه شده بودند، در مقایسه با نوزادان تغذیه شده با شیرمصنوعی ۸/۵ درجه بوده است.

 بیشتربخوانید:

بایدها و نبایدهای مصرف همزمان شیرخشک و شیرمادر

سلول‌های بنیادی

نکته قابل توجه دیگر اینکه شیرمادر حاوی سلول‌های بنیادی شبیه سلول‌های بنیادی جنین که پرتوان‌ترین سلول‌های بنیادی هستند، می‌باشد که امید به درمان بیماری‌های گوناگون را به طریق غیرتهاجمی افزایش می‌دهد.

کلام پایانی

در نهایت می‌توان گفت شیر انسان فراتر از یک عامل تغذیه‌ای برای شیرخواران است. امیدی است برای پیشگیری، کاهش و یا درمان بیماری‌های گوناگون و سلاحی است بر علیه برخی سرطان‌ها. و این جا است که تشویق مادران به تغذیه کودکان‌شان با شیرمادر بسیار پررنگ تر شده و می‌توانند با آگاهی کامل از مزایای شیرمادر و اعتقاد و عملکرد خود، در ارتقای سلامت فرزندان عزیزشان نقش ارزنده‌ای داشته و در پیشگاه خداوند متعال سرافراز‌تر باشند.

بیشتربخوانید:

بخور ، نــخــورهـای بــارداری و شـیـردهــی

شیر همه مادران کافی است مگر ... 

وضعیت ‌صحیح شیردهی

چرا استفاده از بطری و پستانک در شیرخواران منع می‌شود؟