زندگی آنلاین؛ مجله اینترنتی سبک زندگی

به قلم : محمدمهدی مقدم ؛ کارشناس فرهنگی، مذهبی

تحریریه زندگی آنلاین : اتاقی به هم ریخته! اسباب‌بازی‌هایی که هر یک سر از گوشه و کنار اتاق در آورده‌اند! و فضایی که از بی‌نظمی و شلختگی حکایت می‌کند.

در این بین، صدای مادر است که در گوش فرزند طنین‌انداز می‌شود: «آخه چقدر بگم مرتب باش؛ این چه وضعیه درست کردی بچه»!

صحنه‌ها و حرف‌ها و حتی دعواهایی که مدام تکرار می‌شوند و اما نتیجه مطلوبی به دنبال ندارند.

«نظم» یکی از مهم‌ترین ارکان زندگی است. «نظم» از استوارترین برهان‌هایی است که می‌توان در اثبات وجود خدا از آن بهره جست. «نظم» باطن و صورتی دارد که به وضوح، هم در جزء‌جزء آفرینش و هم در کلیات آن، به چشم قلب و عقل هر صاحب خِردی، قابل دیدن و ادراک نمودن است.

 بیشتربخوانید:

دکوراسیون اتاق کودک در شرایط خاص

خالقِ ناظمِ عالَم و آدم می‌فرماید:

«خورشید و ماه با حساب منظمی می‌گردند.» (الرحمن / 5)

«همانا در آفرینش آسمان‌ها و زمین و آمد و شد شب و روز، نشانه‌هایی از نظم و... برای خردمندان است.» (آل‌عمران / ۱۹۰)

خداوند حکیم همه‌چیز را بر اساس نظم خلق نموده و در یک فرایند نظام‌مند به سوی هدفی نظام‌یافته رهنمون گردیده است، بنابراین از انسان، خصوصا انسان مؤمن نیز انتظار همین هماهنگی منظم با روح آفرینش و آفریدگار می‌رود.

نظم، محور زندگی

قرآن به عنوان برترین کتاب زندگی و بندگی، خود تجلی کامل نظم و تبلور جامع عدالت و نظام‌یافتگی است و چه نیکو است که اصول اساسی و آموزه‌های ارزنده و کاربردی آن، همواره محور عملی همه اعمال ما قرار گیرد.

امام علی علیه‌السلام در این باره می‌فرمایند: «ألا إنَّ فيهِ... نَظمَ ما بينَكُم» بدانيد كه در قرآن آنچه مايه نظم و سامان امور شما است، وجود دارد. (نهج‌البلاغه، خطبه 158)

آخرین وصیت امیرالمؤمنین علیه‌السلام نیز به پیروان راه حق و حقیقت، پایبندی به نظم است: «اوُصیکُم بِتَقوی ا... و نَظمِ اَمرکم»(نهج‌البلاغه / نامه ۴۷) شما را به تقوای الهی و نظم در کارهایتان سفارش می‌کنم.

اگر انسان، زندگی خود را طبق بینشی خدا و خردپسند نظم بدهد و بکوشد گفتار، رفتار و حرکاتش منظم و مطابق برنامه‌ای دقیق و شاخصی پاک، روشن و کاربردی باشد، عدل که همان قرار دادن هر چیز در جای خود است، در وی نهادینه شده و نظم فکری پیدا می‌کند و هیچ‌گاه دچار تزلزل در اندیشه، به‌هم‌ریختگی در سخن و بی‌نظمی در عمل نشده و نسبت به خود و دیگران، مرتکب ظلم و کرداری خارج از انتظام و عدالت نمی‌شود.

یکی از نشانه‌های تکامل انسان و جامعه انسانی، وجود نظم و عدل در تمام ابعاد زندگی‌است. موضوعی که می‌تواند معرف میزان رشدیافتگی باشد و فرد یا ملتی را به الگویی جذاب یا ناپسند برای دیگر افراد یا جوامع تبدیل نماید و مشخص‌کننده جایگاهش در نظم نوین جهانی گردد.

بی‌گمان انضباط، نظم و انتظام، ترتیب و درستی، عدم هرج و‌ مرج، سامان‌پذیری و آراستگی، مرتب نمودن عقاید و اعمال و اجزای زندگی فردی و اجتماعی، امری اجتناب‌ناپذیر برای زیستی مبتنی بر عدالت و سلامت و سعادت است.

رسول گرامی اسلام صلی ا... علیه و آله می‌فرمایند: «اِستَوُوا و لا تَخْتَلِفُوا فَتَخْتَلِفَ قُلُوبُکُمْ» منظم باشید؛ زیرا بی‌انضباطی، درون و دل‌های شما را هم دچار به هم ریختگی می‌کند. (مستدرک الوسائل، ج 6، ص 507)

 بیشتر بخوانید:

چند نکته کلیدی در تربیت فرزندان

خانواده، نهاد نظم

اگرچه نقش و مسئولیت حاکمیت و دیگر نهادهای دولتی و غیر دولتی در آموزش، تبیین، فرهنگ‌سازی، ایجاد زمینه‌ها، رفع موانع، حمایت، نظارت و مدیریت در این خصوص، در جای خود به شدت حائز اهمیت و ضروری است، اما بی‌شک هیچ بنیادی به اندازه خانواده نخواهد توانست نقش‌آفرینی پر رنگ و موثری در این زمینه داشته باشد.

هر صفت پسندیده‌ای را باید در خانه و خانواده نهادینه کرد و به امور فکری، رفتاری، اخلاقی و ارتباطی اعضای این نهاد مهم اجتماعی، نظم و عدالت بخشید. پایبندی به نظم و عدالت نسبت به خود و خانواده، می‌تواند به اجتماع تسری بیابد و در نهایت جامعه‌ای نظام‌یافته از انتظام و اعتدال پدید آورد.

خانوادۀ بی‌تفاوت، خانوادۀ دچار روزمرگی‌های فسادزا و افول‌آفرین است. جامعۀ بی‌تفاوت، جامعه‌ای مرده و در سراشیبی سقوط و انحطاط است. انسان‌هایی که با سکوت کردن خود در برابر بی نظمی‌های گفتاری و رفتاری و انحراف از نظم و عدل، و عدم احیای صفات نجیب انسانی، برای حیات پاک و متعالی خانواده و جامعه خویش اقدام نمی‌کنند، خود از نعمت حیات حقیقی و فضایی امن و آرام و متعالی بی‌بهره‌اند.

خانه و خانواده‌‌ای خوب و سالم، همواره آکنده از نظمی خواستنی و زیبا است. به گونه‌ای که به سبب قرار داشتن همیشگی هرچیز ـ از سخن و نظر گرفته تا شیء و فعل ـ در جای خود، همه اعضای خانواده نیز به صورتی خودجوش و دوستانه، به سمت و سوی حفظ و اعتلای عدالت و نزاکت و نظم منزل، سوق و شوق دارند.

کار امروز به فردا میفکن!

با برنامه و منظم بودن و اساسا «کار امروز را به فردا نینداختن»، قاعده‌ای نیکو و کاربردی است که کودک باید در رفتار والدین خویش ببیند.

امام على عليه السلام می‌فرمایند: «أمضِ لِكُلِّ يَومٍ عَمَلَهُ فَإنَّ لِكُلِّ يَومٍ ما فيهِ» كار هر روز را در همان روز انجام ده؛ زيرا هر روزى را كارى است ويژه آن روز. (نهج‌البلاغه، نامه 53)

انجام برنامه‌ریزی درست و تلاش برای شکل نگرفتن به هم ریختگیِ امور مادی و معنوی منزل، نشانه انسجام و رشد ارکان و اعضای خانواده است.

امام صادق علیه‌السلام می‌فرمایند: «مِنَ الدّینِ التَّدْبیرُ فی المَعِیشَةِ» تدبیر و برنامه‌ریزی در زندگی، نشانه دین‌داری است. (بحارالانوار، ج 68، ص 349)

و فرمودند: «اَلتَّقْدیرُ نِصْفُ العَیْشِ» برنامه‌ریزی نیمی از زندگی است. (من لایحضره الفقیه، ج 4، ص 416)

کودک باید به خوبی مشاهده کند که منظم بودن چه فواید و نتایجی در زندگی فردی و اجتماعی انسان دارد. کودک باید عمیقا درک کند که منظم بودن نه تنها خسته‌کننده نیست، بلکه سبب ایجاد نشاط و آرامش بیشتر می‌شود.

وقتی فرزند، کارهای عقب‌افتاده فراوان و شلختگی‌هایی که به موقع نظم و اصلاح نمی‌یابند را در اعمال پدر و مادر خود به وضوح نظاره می‌کند و روح حاکم بر منزل، بویی از انتظام و اقدامات حساب شده به خود ندارد، چگونه می‌تواند بر اساس این اساسی‌ترین خصیصه شخیص انسانی رشد و تکامل بیابد.

مولی‌الموحدین علی علیه‌السلام می‌فرمایند: «أَدَلُّ شَيْءٍ عَلَى غَزَارَةِ اَلْعَقْلِ حُسْنُ اَلتَّدْبِيرِ» بزرگ‌ترین دلیل بر خردمندی، برنامه‌ریزی پسندیده است. (غررالحکم، ج ۱، ص ۲۰۲)

و فرمودند: «أَحْزَمُ اَلنَّاسِ رَأْياً مَنْ أَنْجَزَ وَعْدَهُ وَ لَمْ يُؤَخِّرْ عَمَلَ يَوْمِهِ لِغَدِهِ» دور‌اندیش‌ترین مردم کسی است که به وعده خود عمل کند و کار امروزش را به فردا نیفکند. (غررالحکم، ج ۱، ص ۲۱۵)

بیشتربخوانید:

قبل از تنبیه کردن فرزندتان این مطلب را بخوانید!

گفتن این 11 نکته به کودکان ممنوع!

رفتار والدین، آموزشگاه الفبای انتظام

وجود نظم در دست و زبان والدین، به کودکان کمک می‌کند تا کنترل بیشتری بر خود داشته باشند و به خوبی درک کنند تا چه کاری را در چه زمانی باید انجام دهند و این گونه احساس آرامش و رضایت بیشتری خواهند داشت. وجود نظم در امور گوناگون خانه و خانواده، به فرزندان می‌آموزاند تا از وقت و فرصت خود به‌طور مفید و موثر استفاده کنند. آنها یاد می‌گیرند تا کارهای خود را اولویت‌بندی کنند و به سرعت و سهولت به هر یک از آنها برسند، و در نتیجه می‌توانند برای فعالیت‌های خاصی که علاقه بیشتری به انجام آنها دارند، وقت بیشتری نیز داشته باشند. وجود نظم در ساختار سیاست منزل و شیرازه کتاب زندگی پدر و مادر، درست مانند آموزشگاهی است که کودک را برای دست یافتن به زندگانی بهتر و موفق‌تر تربیت می‌کند و او را با آموختن الفبای انتظام، از احترام، انسجام افکار و کردار، اعتماد به نفس، و اعتلا در حیات دو دنیا برخوردار می‌سازد.

فرصت را غنیمت شمار

هر روز، فرصتی است برای اصلاح روش، تغییر راه نادرست و عوض کردن مسیرهای غلط. به قول سهراب سپهری: «زندگي، آب تني كردن در حوضچه «اكنون» است» (هشت کتاب، صدای پای آب).

اکنون، همین لحظه، همین ثانیه‌ها را باید غنیمت شمرد و چنانچه تا به امروز، توجه شایسته و بایسته‌ای در نظم‌بخشی به ذهن و عمل و زندگی خود نداشته‌ایم، لازم است از زمان پیش‌رو، کمال استفاده را ببریم و خود را با دقت و حوصله تصحیح کنیم.

امیرمؤمنان علی علیه‌السلام می‌فرمایند: «الفُرصَه تمُّر مرِّ السَحاب فانتَهِزوا فُرَصَ الخَیّر» فرصت‌ها همانند ابر می‌گذرند. پس هرگاه فرصت خیری پیش آمد آن را مغتنم بشمارید. (نهج‌البلاغه، حکمت 21)

و فرمودند: «مَاضِي يَوْمِكَ فَائِتٌ وَ آتِيهِ مُتَّهَمٌ وَ وَقْتُكَ مُغْتَنَمٌ فَبَادِرْ فُرْصَةَ اَلْإِمْكَانِ وَ إِيَّاكَ أَنْ تَثِقَ بِالزَّمَانِ» دیروزت از دست رفت و به فردایت یقین نیست، پس امروزت را غنیمت بشمار و این فرصتِ فراهم شده را دریاب و به بقای همیشگی زمان اعتماد مکن و امید واهی مبند. (غررالحکم، ج ۱، ص ۷۱۰)

فرصت دوران کودکی نیز، فرصتی طلایی است برای کاشتن بذرهای گرانقدری که در سال‌های بعد، به بار خواهند نشست. پس نسبت به کاشت و داشت عالمانه و مهربانانه دانه‌های گرانبهای اخلاق حسنه و صفات نجیب انسانی در زمین ضمیر کودکان، غفلت و درنگ نمودن، یعنی جنایت و خیانت در آینده فرزندانی که خود امانتی الهی در دستان باغبانان خویش، یعنی والدین‌شان هستند.

امام زین‌العابدین علیه‌السلام در بخشی از رساله حقوقی، درباره حق فرزند می‌فرمایند: «وَ أَمَّا حَقُّ وَلَدِکَ فَتَعْلَمُ أَنَّهُ مِنْکَ وَ مُضَافٌ إِلَیْکَ فِی عَاجِلِ الدُّنْیَا بِخَیْرِهِ وَ شَرِّهِ وَ أَنَّکَ مَسْئُولٌ عَمَّا وُلِّیتَهُ مِنْ حُسْنِ الْأَدَبِ وَ الدَّلَالَهِ عَلَى رَبِّهِ وَ الْمَعُونَهِ لَهُ عَلَى طَاعَتِهِ فِیکَ‏ وَ فِی نَفْسِهِ فَمُثَابٌ عَلَى ذَلِکَ وَ مُعَاقَبٌ فَاعْمَلْ فِی أَمْرِهِ عَمَلَ الْمُتَزَیِّنِ بِحُسْنِ أَثَرِهِ عَلَیْهِ فِی عَاجِلِ الدُّنْیَا الْمُعَذِّرِ إِلَى رَبِّهِ فِیمَا بَیْنَکَ وَ بَیْنَهُ بِحُسْنِ الْقِیَامِ عَلَیْهِ وَ الْأَخْذِ لَهُ مِنْهُ وَ لا قُوَّهَ إِلَّا بِا... ‏.»

و اما حق فرزندت این است که بدانی او از تو و وابسته به تو است در زندگی دنیا، و خیر و شرش با تو است. و تو مسئولیت سرپرستی او را از حُسن تربیت و راهنمایی او بر خدای عزوجل و کمک او بر طاعت و فرمانبرداری خدا در مورد تو و در مورد خودش به عهده داری. که در صورت انجام این مسئولیت، ثواب می‌بری و در صورت کوتاهی، کیفر می‌شوی. پس درباره او به گونه‌ای نیک عمل کن که خوبی اثر او در دنیا مشهود و در پیشگاه پروردگار عذری بین تو و او باشد به سبب سرپرستی درستی که از او کردی و نتیجه‌ای که از او گرفتی و در این امر، کمکی جز از ناحیه خدا نیست.