ساناز حشمتی‌پور : کارشناس علوم تربیتی ؛ نویسنده کودک و نوجوان ؛ مربی مهارت های زندگی
تحریریه زندگی آنلاین : تربیت فرزندان و آموزش نظم و فرهنگ و رفتار درست در کودکان جزو اولویت‌های والدین است. آموزش صحیح این رفتارها برای زندگی روزمره کودکان چه در منزل و چه خارج از منزل لازم و ضروری است. آداب معاشرت جزء لاینفک زندگی است و قبل از اینکه ما کسی را بشناسیم، آداب معاشرت و برخوردهای اولیه او است که برای ما جلب توجه می‌کند. این نشان می‌دهد رفتار درست و آداب معاشرت ارتباط با دیگران تا چه حدی در زندگی روزمره اهمیت دارد، زیرا این رفتارها نشانگر شخصیت فرد است. شاید بتوان مهارت‌های معاشرتی را لازمه مهارت‌های ارتباطی دانست، زیرا معمولا آداب درست رفتاری و معقولانه بودن رفتارها باعث جذابیت در ارتباط بین افراد می‌شود. در این مورد کودکان نیز از این امر مستثنی نیستند. آموزش رفتار و آداب صحیح معاشرت در هر حال و در زندگی روزمره کودکان کاربردی است، اما زمانی که جشن یا دورهمی میهمانی یا ایام نوروز است، حساسیت و تاکید والدین بر این موضوع بیشتر می‌شود. در این شرایط والدین با تمایل و اصرار بیشتری قصد دارند که این آداب را به کودکان بیاموزند. والدین عزیز یادتان باشد فرا گرفتن این مهارت به طول زمان و تکرار نیاز دارد و یک شبه حاصل نمی‌شود و باید از سنین خردسالی شروع شود، اما چنانچه شما این کار را شروع نکرده‌اید، باید بگوییم هر زمانی که آموزش این مهارت شروع شود، بهتر از این است که ما آن را بگذاریم برای قبل از میهمانی رفتن.
بیشتر بخوانید:
چند نکته کلیدی در تربیت فرزندان
آداب معاشرت؛ یکی از اصلی‌ترین مهارت‌های زندگی کودکان
با توجه به پیش رو بودن ایام نوروز و حضور در دورهمی‌ها و میهمانی‌ها، چند نکته در مورد آداب معاشرت به عنوان یکی از اصلی‌ترین مهارت‌های زندگی برای فرزندانمان همراه شما خواهیم بود. آداب معاشرت اصول مختلفی در زمینه‌های مختلف رفتاری شناختی و عملی دارد. رفتار مودبانه و آموزش درست رفتار کردن در کودکان، به فرایند اجتماعی شدن و جامعه‌پذیری آن‌ها کمک می‌کند.
آموزش آداب معاشرت از سنین خردسالی
همان‌طور که گفته شد، بهترین آموزش این است که از سنین پایین شروع کنیم، اما هیچ‌گاه اصرار یا پرخاش همراه آموزش این رفتار نباشد. همچنین والدین نباید با گفتن این جمله «که او حالا کودک است و بعدا یاد می‌گیرد»، باعث شوند که کودکان خود را از بزرگسالان و رعایت رفتار مودبانه مستثنی بدانند. کودک شما باید بداند که در هر سنی رفتار و کردار او شخصیت او را تشکیل می‌دهد. هر چقدر این آموزش از خردسالی شروع شود، کارآمد‌تر و تاثیر‌گذارتر خواهد بود.
الگو بودن والدین
نکته قابل تامل این است که همچون آموزش سایر مهارت‌ها، والدین باید بدانند که گفتن کلام‌های تربیتی به تنهایی فایده‌ای ندارد و والدین علاوه بر اینکه باید آموزش درست این موارد را بشناسند و سپس به فرزندان خود بیاموزند، باید خود الگویی مناسب برای فرزندانشان باشند.
بی‌شک کودکان نود درصد رفتار خود را از والدین الگو‌برداری می‌کنند تا اینکه بخواهند فقط جنبه نصیحتی سخنان والدین را گوش کنند. به عنوان مثال ما هر چقدر از نظم و همکاری در منزل صحبت کنیم، اما خود الگوی مناسبی نباشیم و نظم را رعایت نکنیم و با اعضای خانواده همکاری و همدلی نکنیم، فرزندمان حرف ما را قبول نخواهد کرد.
یادگیری آداب معاشرت از نخستین سال تولد شروع می‌شود و همواره در طول زندگی ادامه خواهد داشت، اما به خاطر داشته باشیم که این رفتارها و هر آنچه در چارچوب آداب معاشرت می‌باشد، اکتسابی و در قالب فرهنگ جامعه متغیر است و شکل می‌گیرد، یعنی آداب معاشرت در فرهنگ‌ها و جوامع متفاوت متغیر است.
بیشتربخوانید:
قبل از تنبیه کردن فرزندتان این مطلب را بخوانید!
گفتن این 11 نکته به کودکان ممنوع!
تشویق کودک را از یاد نبرید!
اصول معاشرتی برای آموزش درست
چند مورد از اصول معاشرتی که برای آموزش درست باید به کار گرفته شوند را در زیر بیان می‌کنیم:
آموزش اصول معاشرتی را هیچ‌گاه به تعویق نیندازید و از سنین خردسالی شروع کنید.
در آموزش این امر مانند رئیس و زیر‌دست عمل نکنید و همواره با کودکان دوست باشید.
کودکان را برای درست انجام ندادن این آداب سرزنش و نکوهش نکنید.
الگوی مناسبی باشید و به یاد داشته باشید فرزند شما همواره بیننده رفتار شما است.
در رفتار با همسر و سایر اعضای خانواده از الفاظ محترمانه استفاده کنید.
در آموزش به فرزندتان ثابت قدم باشید و پشتکار داشته باشید و آموزش استمرار داشته باشد و مقطعی نباشد.
پدر و مادر باید در تربیت فرزندشان همسو باشند تا کودک دچار سردرگمی نشود.
انتظاراتتان نسبت به سن کودک باشد و انتظار فراتر از سن او نداشته باشید.
چنانچه اشتباهی کردید از کودک عذر خواهی کنید تا او معنـای حق خــــود و احــــترام رابشناسد.
هیچ‌گاه در جمع و جلوی سایر اعضای خانواده سعی بر اصلاح رفتار او نداشته باشید.
عیوب او را با سرزنش در حضور دیگران نگویید و به حقوق او احترام بگذارید و از دیگران هم انتظار داشته باشید که به حقوق فرزندتان احترام بگذارند.
با بازی‌های کودکانه و در حین بازی کودک را با آداب معاشرت در میهمانی‌ها آشنا کنید.
به کودک بگویید که نباید در میان سخن کسی بپرد و وقتی کسی با او سخن می‌گوید به صورت او نگاه کند و خودتان هم این رفتار را با او تمرین کنید.
با توجه به دید و بازدید و رفت و آمدها در ایام نوروز زمان مناسبی را برای خواب و آسایش کودک فراهم کنید چون خستگی زمینه پرخاش را در کودکان بالا می‌برد.
از کودکتان انتظار احترام داشته باشید تا او معنای احترام را درک کند و خودش را نیز محترم بشمارد.
با او مودبانه و با آرامش صحبت کنید و چنانچه کار اشتباهی کرد، مقطعی و در همان مورد رفتار بدش را به او گوشزد کنید و از سرزنش و قهر بپرهیزید.
صحبت‌های او را گوش نمایید و او را تصدیق کنید تا معنای صداقت و ارزش آن را بشناسد.
همواره با او ارتباط کلامی و همدلی داشته باشید تا دلیل ناراحتی و پرخاشگری او را بشناسید.
هیچ‌گاه او را برای رعایت این آداب تنبیه نکنید و اشتباهاتش را دوستانه و در کمال آرامش حل کنید.
منظورتان را به کودک ساده، روان و واضح بگویید، مخصوصا در خردسالی. مثلا به او نگویید اتاقت را مرتب کن بگویید اگر اسباب‌بازی‌ها را در جای خودش بگذاری اتاقت مرتب می‌شود.
اجازه آزمون و خطا به او بدهید و رفتارهای کودکانه او را در تنگنا نگذارید.
ارتباط هرچه بیشتر شما با کودک به او در آموزش بهتر این رفتارها کمک خواهد کرد. مثلا زمانی که قرار است مهمان به خانه شما بیاید با لبخند دست فرزندتان را بگیرید و به کودکتان بگویید بیا با هم به استقبال میهمانمان برویم. در میهمانی به او بگویید به من خیلی خوش گذشت به تو چطور پس بیا باهم از صاحبخانه تشکر کنیم. همیشه در سلام کردن پیش قدم شوید و همیشه از کودکتان در جمع با احترام پذیرایی کنید تا توجه و آداب پذیرایی را بیاموزد. و نکته بسیار مهم این است که کودکان بسیاری از رفتارهای ناشایست را نمی‌شناسند. پس باید به آن‌ها آموزش دهیم و دوستانه با صراحت به آن‌ها بگوییم و به خاطر داشته باشیم در زمان تربیت باید با کودک تنها باشیم و از راه غیر مستقیم و با بازی آموزش دهیم.
بیشتربخوانید:
7اصل واجب در تربیت کودک
چگونه فرزندمان را با اعتماد به نفس و مستقل تربیت کنیم؟
باکودکان خود محور چگونه رفتار کنیم؟
