برگرفته از کتاب راهی به سوی تغذیه و رشد بهتر کودک از انتشارات انجمن علمی ترویج تغذیه با شیر مادر ایران
تحریریه زندگی آنلاین : تغذیه در تمام عمر به ویژه در ماه‌ها و سال‌های اول زندگی بسیار مهم است. برای شیرخواران، تغذیه جزء مهمی از مراقبت همه‌جانبه می‌باشد و تغذیه خوب و مناسب با سن کودک، موجب رشد و نمو مطلوب او می‌شود. به منظور تامین تغذیه مناسب کودک، مادران عزیز باید به مطالب زیر که تحت عنوان اقدامات لازم و توصیه‌های تغذیه‌ای مناسب است، توجه داشته باشند.
بیشتربخوانید:
1000 روز طلایی زندگی!
اقدامات لازم
اگر نوزادان را به محض تولد با حوله گرم، خشک نموده بر روی شکم و قفسه صدری مادر قرار داده و آنان را با پوششی گرم و سبک بپوشانند، درجه حرارت بدن نوزاد ثابت می‌ماند و دچار هیپوترمی (کاهش درجه حرارت بدن) نمی‌شود و ضمن بهره مندی از آغوش گرم مادر و تلاقی نگاه مادر و فرزند به چهره به خصوص به چشم‌های یکدیگر، پایه‌های یک ارتباط عاطفی دراز مدت نیز گذاشته می‌شود. متعاقب این تماس پوستی، تغذیه با شیر مادر (آغوز) نیز ظرف ساعت اول زندگی باید آغاز شده و به طور مکرر و به دلخواه نوزاد ادامه یابد تا هم نوزاد از مزایای آغوز بهره‌مند گردد و هم ترشح شیر مادر زودتر برقرار شده و حجم آن افزایش یابد. بدیهی است که این تماس پوستی و تغذیه به موقع و تداوم تغذیه با شیر مادر، اثر بسیار مطلوبی بر رشد و تکامل شیرخوار خواهد داشت. باید دانست که ساعت‌ها و روزهای اول تولد بسیار طلایی و حیاتی هستند و نباید این ساعات گران‌بها را که می‌توانند در رشد و سلامت نوزاد بسیار موثر باشند، از دست داد.
برای این که کودک شیر کافی دریافت کند، روش شیر دادن هم باید صحیح باشد تا به این ترتیب ضمن دریافت شیر کافی، از جمع شدن گاز در معده شیرخوار و احتمال استفراغ کردن و بی‌قراری او جلوگیری شود. نیاز شیرخوار به ویتامین‌های A و D را که روزانه 1500 واحد ویتامین A و 400 واحد ویتامین D است، می‌توان با دادن 1 میلی‌لیتر (1 سی‌سی) از قطره ویتامین A و Dکه مقدار فوق را داشته باشد، تامین نمود (اگر این قطره در دسترس نبود، به همین میزان از قطره مولتی‌ویتامین استفاده شود).
به جز شیر مادر و قطره ویتامین A و D تا پایان
6 ماهگی هیچ چیز دیگر (شیر خشک، شیر گاو، آب قند، آب‌میوه و ...) و حتی آب هم نباید به کودک سالم داده شود، چون همه نیازهای غذایی او از جمله آب تا سن 6 ماهگی از طریق تغذیه با شیر مادر تامین می‌شود و مناسب‌ترین میزان رشد دست می‌دهد. چون دستگاه گوارش شیرخوار هنوز تکامل لازم را پیدا نکرده است، اضافه نمودن هر نوع ماده غذایی دیگر به جز شیر مادر ممکن است باعث بروز عدم تحمل، آلرژی و یا اسهال شده و نیز ترشح شیر مادر را کاهش دهد.
بیشتربخوانید:
7ماده خوراکی که باعث افزایش قد می‌شوند
مواد غذایی که قد بلندتان می کند
از تولد تا سه ماهگی
شیر دادن باید بر اساس میل و تقاضای شیرخوار باشد، بنابراین به محض بیدار شدن شیرخوار و یا با مشاهده تمایل او به مکیدن، قبل از این که گریه کند، او را شیر بدهید.
هنگام شیر دادن، او را به خوبی و راحتی در آغوش بگیرید، ولی محکم فشار ندهید.
با تماس نوک پستان به گونه و لب‌های شیرخوار، رفلکس جستجو (Rooting) او را برای باز نمودن دهانش تحریک کنید.
هنگام شیر دادن، به او لبخند بزنید و با ملایمت و مهربانی صحبت کنید، اما نه به گونه‌ای که از شیر خوردن باز بماند.
مدت شیر خوردن و فاصله بین دفعات تغذیه را به اختیار شیرخوار بگذارید، زیرا او در این سن، مقدار شیر دریافتی را بر حسب نیازهای خود تنظیم می‌کند.
به شیرخوار فرصت کافی برای توقف در مکیدن، نفس تازه کردن و برقراری ارتباط با خودتان را بدهید و پس از تخلیه یک پستان، او را به پستان دیگر بگذارید. بدیهی است پس از آن که به اندازه کافی شیر خورد و سیر شد، خودش پستان را رها می‌کند.
اگر بعد از شیر خوردن آروغ نزد و به خواب رفت نگران نباشید. بسیاری از شیرخواران که از شیر مادر تغذیه می‌کنند، اگر روش شیر خوردن‌شان درست باشد، هوا نمی‌بلعند که نیاز به باد گلو زدن داشته باشند و بعضی دیگر هم اگر احیانا هوا بلعیده باشند و به خواب بروند خودشان بیدار می‌شوند، بنابراین برای گرفتن باد گلو، شیرخوار را از خواب بیدار نکنید.
به خاطر داشته باشید که تا پایان 4 ماهگی شیرخوار را نباید دَمَر (به روی شکم) بخوابانید، مگر اینکه در حضور خودتان باشد و او را به دقت زیر نظر بگیرید. معمولا بهترین روش خواباندن کودکان زیر یک سال حالت طاقباز (خوابیدن به پشت) و یا به پهلو است.
بیشتربخوانید:
کدام غذاها برای افزایش قد کودکان مفید هستند؟
از سه تا شش ماهگی
در این سن، شیرخوار رابطه نزدیک و صمیمانه‌تری با مادر و مراقب خود برقرار می‌کند که به قولی آن را «عاشق شدن» می‌گویند و از این که در آغوش مادر است و از پستان او شیر می‌خورد، لذت می‌برد. در این زمان، شیرخوار با اطرافیان و محیط زندگی خود نیز فعالانه برخورد می‌کند. به مادر لبخند می‌زند و او را بیشتر به طرف خود جلب کرده و مشتاق مراقبت از خود می‌نماید. همچنین ممکن است ضمن شیر خوردن گاه‌گاهی از شیر خوردن دست کشیده و به اطراف و اطرافیان نگاه کند و با لبخند و نگاه خود از آنان بخواهد که به او بیشتر توجه کنند. سپس دوباره به شیر خوردن ادامه دهد و این کار را چندین بار تکرار کند. والدین باید توجه داشته باشند که این امر طبیعی است و جای نگرانی ندارد. مادر، نباید این عمل شیرخوار را به حساب سیر شدن وی بگذارد و او را از پستان خود جدا کند، در این صورت ممکن است به دلیل ناکافی بودن تغذیه، کودک دچار سوء‌تغذیه و تاخیر رشد شود. بسیاری از شیرخواران بازیگوش و کنجکاو که یک یا چند جرعه شیر می‌خورند و پستان مادر را رها کرده و به اطراف توجه می‌کنند، چون ممکن است تکرار آن سبب عدم دریافت کافی شیر شود، بهتر است مادر، مکانی خلوت، آرام و حتی با نور کم را جهت شیر دادن به کودک انتخاب نماید.
علیرغم تمهیدات فوق اگر شیرخوار مکررا از خوردن شیر و یا از تخلیه کامل پستان‌ها امتناع کرد، مادر باید پستان‌ها را بدوشد (حداکثر با فواصل 3 تا 4 ساعت) و شیر دوشیده شده را به کودک ارائه نماید (نه با شیشه) و اگر شیرخوار آن را نپذیرفت، در فریزر و یا یخچال و با ذکر تاریخ نگهداری کند. همچنین برای اطمینان خاطر از عدم وجود بیماری در کودک، جهت بررسی‌های بیشتر به پزشک مراجعه نماید.
بیشتربخوانید:
پرخاشگری ، پیامد تنبیه کودکان
گفتن این 11 نکته به کودکان ممنوع!
تشویق کودک را از یاد نبرید!
کودکان شش تا دوازده ماهه
تغذیه تکمیلی که از پایان 6 ماهگی شروع و تا 12 ماهگی ادامه می‌یابد، مرحله بسیار مهمی در تکامل و کسب عادات غذایی کودک به شمار می‌رود. در این زمان شیرخوار به تدریج به کنترل خود بر اطرافیان و محیط زندگی می‌افزاید. تغییرات محیط را بیشتر درک و احساس می‌کند، به خصوصیات و توانایی‌های خود پی می‌برد و آن‌ها را به رخ مادر و مراقب خود می‌کشد.
توجه والدین به این خصوصیات، همچنین مراحل تکامل تغذیه‌ای شیرخوار و نحوه تغذیه تکمیلی، سبب می‌شود که والدین برنامه غذایی کودک را بر حسب خواسته‌ها، توانمندی‌ها و نیازهایش فراهم نمایند.لقة أسرع قويات ترات وتجميمكنك
