زندگی آنلاین؛ مجله اینترنتی سبک زندگی

د ‌کتر سید ‌ضیاءالد ین  مظهری : متخصص تغذیه و رژیم د ‌رمانی - نائب‌رئیس انجمن علمی پیشگیری و د ‌رمان چاقی

تحریریه زندگی آنلاین : کمبود هورمون رشد از نادر‌ترین فاکتور‌های تاثیر‌گذار بر تأخیر رشد و یا عدم قرار گرفتن کودکان در پراکندگی‌های مشخص شده (برای سن و جنس) در جداول و منحنی‌های استاندارد شده تلقی می‌شود. گرچه سوماتروپین (STH) یا هورمون رشد (HGH) نه تنها در دست‌یابی به ظرفیت‌های به ارث رسیده رشد قدی و سایر بافت‌های بدن و پارامتر‌های زیست شیمیایی اشاره شده نقش و اثر غیر قابل تردیدی دارد، ولی به باور دانشمندان و دانشوران و پژوهشگران فقدان و یا کمبود آن به نسبت یک در چهار یا یک در ده هزار کودک ممکن است وجود داشته باشد.

چگونگی ترشح و انتقال سوماتروپین درگردش خون

فعل و انفعالات پیچیده و فاکتور‌های بسیار زیادی در این راستا تاثیر‌گذار می‌باشد، از جمله کبد با رهاسازی سوماتومدین پروتئین واسطی به نام فاکتور رشد شبه‌انسولین (IGF-1) تشکیل می‌گردد که از عوامل مهمی در افزایش تولید پروتئین‌های مختلف و تکثیر سلول‌ها و به بلوغ رسانیدن آنها و سوخت‌وساز درشت‌مغذی‌های انرژی‌زا و ذخیره‌سازی آنها و اثرات دیگر می‌باشد.

 بیشتربخوانید:

7ماده خوراکی که باعث افزایش قد می‌شوند

بازتاب عدم وجود یا تکافوی هورمون رشد

عملکرد این هورمون در کودکان و بزرگسالان بسیار متعدد و گوناگون می‌باشد. در خردسالان چشم‌گیرترین و بارزترین علائم بالینی تأخیر رشد و عدم دست‌یابی به حداقل رشد قدی و دور سر و شکل چهره، تراکم استخوان‌ها و قوام پیچیدگی عضلات و ... در محدوده استاندارد‌های تعیین شده با معیار‌های عینی متریک و قابل سنجش (به صورت سانتیمتر و گرم) یا منحنی‌های ترسیم شده به شکل پرسنتایل قابل‌اندازه‌گیری و ارزیابی می‌باشد و در افراد رشد یافته که صفحات رشد آنها بسته شده عوارض و تغییرات دیگری را پدیدار می‌نماید که ذکر همه آنها در این مجال نمی‌گنجد.

 مرور بسیار کوتاه بر عملکرد هورمون رشد (STH) و یا (HGH)

سوماتروپین هورمون محرک DNA و افزایش‌دهنده ساخت‌وساز پروتئین و بازدارنده و مهار ساخت چربی است، تاثیرگذار بر روند و میزان رشد جسمی محسوب می‌شود، ولی تعیین میزان آن در گردش خون با یک بار نمونه‌برداری قابل استناد و ارزیابی نمی‌باشد، چرا که تولید و ترشح آن بستگی کامل به زمان نمونه‌برداری، سن و فاکتورهای متعدد دیگر دارد. برای مثال به چند نمونه در سطور زیر اشاره می‌شود:

بیشترین تولید و ترشح متناوب این هورمون در هنگام خواب عمیق شبانه می‌باشد.

تغذیه (به صورت گرسنگی و یا میل کردن غذاهای غنی از پروتئین).

عدم تحرک یا فعالیت‌های بدنی، آرامش خیال و یا اضطراب و استرس و دمای بدن (نرمال یا تب‌دار) در ترشح میزان هورمون تاثیر‌گذار می‌باشد. بدین جهت و سایر دلایل، در نمونه‌گیری‌ها می‌باید؛

جهت سنجش دقیق‌تر به فرد مورد بررسی ترکیباتی جهت تحریک ترشح هورمون در حالت ناشتا تزریق می‌گردد (مثل گلوکاگون یا انسولین یا آرژینین) و سپس در فاصله‌های زمانی معینی چندین بار نمونه‌برداری نموده و نتایج به دست آمده را تجزیه و تحلیل و کفایت یا عدم کفایت مقدار هورمون رشد را مشخص می‌نمایند.

 بیشتربخوانید:

کدام غذاها برای افزایش قد کودکان مفید هستند؟

  عوارض احتمالی تزریق هورمون رشد

تعدادی از رخدادهای گزارش شده که به طور نادری ممکن است اتفاق بیفتند، عبارت می‌باشند از:

۱- واکنش‌های آلرژیک

مشکلات تنفسی، کهیر و تورم صورت، لب‌ها، کام وگلو

۲- درد، خارش، مورمور و تغییرات پوستی به صورت قرمزی در ناحیه تزریق

۳- رخدادهای بعدی

در نواحی مختلف بدن به صورت بروز التهاب در مجاری ادرار، معده و روده‌ها، پانکراتیت، گوش میانی، دست‌ها و پاها و مفاصل حرکتی.

۴- تهوع، استفراغ، سردرد و ضربان سریع قلب

۵- اسپاسم، گرفتگی و دردهای پراکنده در زانوها، پاها، مچ دست و نشیمن‌گاه

۶- افزایش میزان قند خون و افزایش احتمال ابتلا به دیابت، خشکی دهان، سردرد، افزایش فشار داخل جمجمه، سرگیجه و احساس خستگی شدید

۷- افزایش ریسک ابتلا به تومور (درخانواده‌های دارای‌ سوابق ابتلا به سرطان). قبل از اقدام به تزریق، رایزنی‌های لازم با متخصصین واجد شرایط به عمل آورده شود.

 بیشتربخوانید:

مواد غذایی که قد بلندتان می کند