زندگی آنلاین؛ مجله اینترنتی سبک زندگی

دکتر مریم کاشانیان؛ متخصص زنان و زایمان استاد‌ و مد‌یر گروه زنان د‌انشگاه علوم پزشکی ایران

با توجه به تنوعی که در نظریات وجود دارد، راهنماهای بالینی معتبر توصیه‌هایی را بیان نموده‌اند:

 به همه خانم‌های حامله در مراقبت‌های دوران بارداری به صورت روتین باید اطلاعاتی در مورد حرکت‌های جنین داده شود و به آنها گفته شود جنین ممکن است لحظه‌هایی در خواب باشد و حرکت نداشته باشد. همین‌طور باید در مورد تغییر در حرکات‌ جنین و شکل آن و فاکتورهایی که ممکن است روی حس حرکت جنین توسط مادر موثر باشد (مثل محل لانه‌گزینی جفت)، اطلاعاتی داده شود، بنابراین مادران باید بدانند که تنوع زیادی در حرکت جنین وجود دارد.

همیشه باید به خانم‌های حامله این توصیه را کرد که وقتی احساس کاهش حرکت‌ جنین را دارند، حتما آن را به پزشک خود اطلاع بدهند و دلیلی ندارد که تا روز بعد منتظر بمانند.

در خانم‌هایی که مطمئن نیستند حرکت جنین‌شان کاهش پیدا کرده یا نه، باید انجام شمارش حرکت‌های جنین را آموزش داد. برای این کار باید به پهلو بخوابند و روی حرکت جنین خود تمرکز داشته باشند. اگر کمتر از دو حرکت را در دو ساعت احساس کند، باید با پزشک خود تماس بگیرد، البته ممکن است این کار دقت کافی را نداشته باشد.

بعضی از پزشکان و مراکز درمانی ترجیح می‌دهند که از فرم‌هایی برای ثبت حرکات جنین به صورت روزانه استفاده کنند و از مادر بخواهند که حرکت‌های جنین خود را در طی روز یادداشت و ثبت کند. در سه ماهه دوم حاملگی اهمیت کاهش حرکت‌های جنین خیلی مشخص نیست و به نظر می‌رسد که روش عاقلانه این باشد که به خانم‌های بالای 24 هفته حاملگی گفته شود اگر احساس کاهش حرکت جنین پیدا کردند به پزشک مراجعه کنند، درست مثل وضعیتی که در سه ماهه سوم وجود دارد. بنابراین یک حد 24 هفته را می‌توان در نظر گرفت که خانم مراجعه کند و حتما کنترل شده و ضربان قلب جنین شنیده شود.

 فرم‌های رایج برای شمارش حرکت‌های جنین

به شمارش حرکت‌های جنین در اصطلاح، «کیک کانت» گفته می‌شود که به شکل‌های مختلف وجود دارد. به حداقل تعداد حرکتی که مادر باید از جنین خود احساس کند، «حد هشدار» گفته می‌شود و متدهای متعددی هم برای حد هشدار پیشنهاد می‌شوند، مثلا 4 مورد آن که در راهنماهای بین‌المللی مهم ذکر شده‌اند، عبارتند از:

حداقل 10 احساس حرکت جنین برای مدت 2 ساعت وقتی که مادر به حالت استراحت خوابیده و روی شمارش تمرکز کرده است که به آن «شمارش 10» گفته می‌شود.

احساس 10 حرکت در 12 ساعت وقتی که مادر فعالیت معمولی دارد.

حداقل 4 حرکت را در یک ساعت احساس کند، وقتی که به پهلو خوابیده و استراحت می‌کند و روی شمارش حرکت‌های جنین تمرکز دارد.

حداقل 10 حرکت در 25 دقیقه در حاملگی 22 تا 36 هفته و در مدت 35 دقیقه در حاملگی‌های 37 هفته و بالاتر.

عدد 10 به عنوان عدد هشدار که در فرم‌های بالا ذکر شد، تنها فرمی است که یک مطالعه وسیع در مورد آن صورت گرفته است.

در تشخیص‌های افتراقی کاهش حرکت جنین باید این نکات را مد نظر داشته باشیم:

  کاهش زودگذر در حرکات جنین ممکن است به علت خوابیدن جنین، استفاده مادر از داروهایی که از جفت رد می‌شوند (مانند مسکن‌ها)، و سیگار کشیدن مادر باشد. از بین همه اینها خواب جنین شایع‌تر است و یک علت مهم احساس کاهش حرکات‌ جنین است. سیکل خواب تقریبا تا 40 دقیقه طول می‌کشد، البته ممکن است در مورد جنین قبل از ترم، تا 100 دقیقه هم طول بکشد. خواب کامل که حتی حرکت چشمی جنین یا هیچ حرکت دیگری وجود نداشته باشد و ضربان قلب جنین هم در حداقل خود باشد، در 30 درصد جنین‌ها اتفاق می‌افتد، ولی 96 درصد این جنین ها در مدتی که در حال ارزیابی هستند، بین خواب کامل و حالت فعال قرار می‌گیرند.

* گاهی مادر احساس ضعیفی از حرکت‌های جنین خود دارد که ممکن است به علت سن حاملگی پایین باشد که مادران با مقایسه کردن حرکت جنین‌ خود با دیگران، خیلی نگران می‌شوند. کاهش یا افزایش مایع آمنیوتیک هم می‌تواند روی حرکت جنین اثر بگذارد. همچنین مادر در حالت نشسته یا ایستاده نسبت به حالت دراز کشیده کمتر حرکت‌ جنین را احساس می‌کند. خود وضعیت قرارگیری جنین هم موثر است. وقتی ستون فقرات جنین در جلوی شکم مادر باشد، حرکات او کمتر احساس می‌شود. وقتی جفت در قسمت قدامی (جلویی) رحم قرار گرفته باشد، حرکت جنین کم احساس می‌شود.

فعالیت‌های فیزیکی مادر و نیز مشکلات روانی مادر ممکن است باعث کاهش حرکت جنین شود.

چاقی مادر هم از عواملی است که می‌تواند حس مادر نسبت به حرکات جنین را کم کند، ولی در مطالعه بزرگی که انجام شده، نشان داده شد که بزرگی جثه و هیکل مادر شاید خیلی روی حس مادر تاثیر نداشته باشد و بنابراین خیلی در این مورد خاص اجماع وجود ندارد.

گاهی اوقات ممکن است مادر انقباضات رحمی خود را با حرکت‌ جنین اشتباه بگیرد. در مطالعه‌ای نشان داده شد که قبل از مرگ جنین، مادر حرکت او را به طور کامل احساس می‌کرده، در حالی که به غلط، انقباضات رحمی را با حرکت جنین اشتباه گرفته بود. به همین دلیل است که در مورد حرکت جنین یک اجماع وجود ندارد، ولی کاهش ناگهانی حرکت‌های جنین باید همیشه مورد توجه قرار بگیرد و ارزیابی‌های لازم باید صورت

پذیرد.ادامه دارد...

بیشتر بخوانید:

همه چیز درباره مراقبت های دوران بارداری ؛ از رنگ کردن مو تا تغذیه