د‌کتر شاد‌ی نعیمی - متخصص نوزاد‌ان وکود‌کان
تحریریه زندگی آنلاین : یبوست در کودکان بسیار دردناک است و موجب ناراحتی و عذاب آنها می‌شود. متخصصان معتقدند با انجام برخی کارها و روش‌های مناسب، می‌توان این مشکل را در کودکان برطرف نمود. معمولا کودکان نوپا در طول شبانه روز یک بار مدفوع می‌کنند، اما کودکی که با فاصله زمانی بیشتری هم مدفوع می‌کند، لزوما مشکل‌دار نیست. مدفوعی که بسیار سفت است و حجم بزرگی دارد، از نشانه‌های یبوست می‌باشد.
آیا کودک من به یبوست دچار است؟
آگاهی از اینکه کودک‌تان یبوست دارد یا نه، اهمیت زیادی دارد. برنامه مدفوع کردن در کودکان، متفاوت است و پزشکان معتقدند که ظاهر مدفوع از تعداد دفعات آن اهمیت بیشتری دارد.
بیشتربخوانید:
ساده ترین روش های خانگی درمان یبوست
یبوست و رژیم غذایی
به این علائم توجه و دقت کنید:
کمتر از سه بار مدفوع در طول هفته
مدفوع خشک و سفت
حرکات روده‌ای کُند و به سختی دفع شدن مدفوع
از دست دادن (کاهش) اشتها
نفخ دستگاه گوارش
حرکات روده‌ای دردناک
لکه‌های مایع مدفوع در لباس زیر و شورت کودک، یعنی مدفوع در راست روده کودک به عقب برگشت داده می‌شود.
مقاومت در برابر رفتن به دستشویی، این مقاومت به گفته آکادمی کودکان آمریکا (AAP) می‌تواند با چنین علائمی بروز کند: روی هم گذاشتن پاها، کشیدن برخی نقاط و قسمت‌های صورت، فشرده کردن و سفت کردن باسن و چرخاندن بدن.
مدفوعی که در آن خون وجود دارد.
اگر چنانچه فرزندتان این علائم را دارد و یبوست او بیشتر از دو هفته طول کشیده است یا چنانچه متوجه مدفوع خونی، پارگی و زخمی شدن مقعد، تب، کاهش وزن، کم خوردن غذا، استفراغ و یا سایر علائم نگران کننده در کودک خود شده‌اید، حتما موضوع را با پزشکش در میان بگذارید.
احتمالا پزشک انجام برخی آزمایشات اولیه را توصیه می‌کند و بعد از گرفتن نتیجه متناسب با جواب آزمایش‌ها، مصرف برخی داروها را تجویز می‌کند.
بیشتربخوانید:
علائم ، دلایل و راه‌های درمان یبوست
چه عواملی دلایل اصلی یبوست در کودکان می‌باشند؟
مصرف شیر گاو و مقاومت بدن کودکان به آن
این دلیل شایع‌ترین عامل ایجاد یبوست در کودکان است. اگر مشکل گوارشی در آنها ادامه پیدا کند، ممکن است که پزشکش از شما بخواهد تغییراتی در برنامه غذایی او ایجاد کنید، مثلا میزان فیبر دریافتی بدن را بیشتر کنید، مصرف فیبر کم و ناکافی در غذاها، ورزش نکردن، مصرف آب آشامیدنی اندک، رژیم‌ها و برنامه‌های غذایی نامناسب، مصرف برخی محصولات لبنی و حتی شروع استفاده از یک غذای جدید به کودک و استفاده زیاد از غذاهای فرآوری شده، از مهم‌ترین دلایل ایجاد یبوست در کودکان می‌باشند.
یبوست در کودکان خردسال می‌تواند ناشی از خودداری و ممانعت آنها از رفتن به دستشویی نیز باشد
برخی از کودکان وقتی سرگرم بازی می‌شوند، حاضر نیستند بازی را قطع کرده و به دستشویی مراجعه کنند. این مسئله در دوران ابتدای آموزش دستشویی رفتن به کودکان، بیشتر شایع است. دلیل بروز آن می‌تواند ترس از رفتن به توالت و یا استفاده از توالت‌های عمومی باشد. طبق گزارش مجله Pediatrics (کودکان) یک پسر سه ساله پس از دیدن و تماشای یک آگهی تبلیغاتی در تلویزیون که در آن کاسه توالت یکدفعه به یک هیولای مخوف تبدیل شده بود و صندلی توالت مثل دهان هیولا نشان داده شده بود، از رفتن به دستشویی می‌ترسید و دچار یبوست حاد شده بود. لازم است که والدین کودک توجه بیشتری به این نکات داشته باشند تا از بروز مسائل جدی‌تر جلوگیری کنند.
اتفاقات استرس‌زا
شرایط حاد یبوستی می‌تواند ناشی از رویدادها و اتفاقات استرس‌زا در زندگی کودک نیز باشد، مثلا تولد یک خواهر یا برادر کوچک‌تر، درگیری زیاد والدین و یا حتی آموزش زودهنگام توالت کردن. در برخی از کودکان خردسال نقص در نخاع، بیماری سلیاک (نوعی اختلال خود ایمنی که با خوردن گلوتن و پروتئین ایجاد می‌شود)، مسمومیت با سُرب (آلودگی شدید هوا) و یا مشکلات تیروئیدی نیز از عوامل ایجاد کننده یبوست هستند. در نهایت با مصرف برخی داروهای مناسب این مسئله برطرف می‌شود.
بیشتربخوانید:
یبوست و رژیم غذایی
روش‌های طبیعی و خانگی برای برطرف کردن یبوست
مشکل یبوست کودکان را اگر چنانچه در اثر بیماری به وجود نیامده است، می‌توان با برخی روش‌های طبیعی و خانگی رفع کرد:
برنامه غذایی او را تغییر دهید
آگاهی از غذاهایی که ایجاد یبوست می‌کنند یا برعکس یبوست را برطرف می‌کنند، ضروری است. خوردن فیبر کافی می‌تواند به حفظ سلامت سیستم گوارشی کودک کمک کند. بسیاری از کودکان در برنامه غذایی خود، فیبر کافی دریافت نمی‌کنند. تغییر در برنامه غذایی فقط برای رفع یبوست‌های موقتی مناسب است، مثلا استفاده از آلو یا کشمش. کودکانی که دچار وضعیت جدی و مزمن هستند، باید به طور جدی نیز تحت درمان باشند، اما به طور کلی مصرف میوه، سبزیجات، نان و غلات سبوس‌دار و لوبیا به آنها توصیه می‌شود. AAP توصیه می‌کند که کودکان خردسال روزانه 5 گرم مصرف کنند که این مقدار با توجه به سن و سال آنها افزایش می‌یابد. علاوه بر آن مصرف غذاهای فرآوری شده را بسیار محدود کنند که از عوامل ایجاد یبوست است.
آب کافی بنوشند
مرطوب نگه داشتن بدن از طریق نوشیدن آب کافی، کمک زیادی به حرکت‌های روده‌ای می‌کند. سعی کنید این عادت را در او تقویت کنید.
رفتن به دستشویی به طور منظم
اگر کودک‌تان به مراجعه کردن به دستشویی بی‌اهمیتی می‌کند، با برخی روش‌ها، کاری کنید که هر چند دقیقه یکبار یادش بیفتد باید به دستشویی برود، مخصوصا بعد از خوردن غذا. اگر به مدت ده دقیقه در یک جا و حالت نشسته است، از او بخواهید که کمی بازی و تحرک کند. این کار کمک به حرکت روده‌ها می‌کند. به او یادآوری کنید که هرگز مانع خروج مدفوع از بدنش نشود.
او را تشویق به تحرک و بازی بیشتر کنید
ورزش کردن در کودکان 16 – 5 سال، به شدت در برطرف کردن یبوست آنها موثر است. طبق آزمایشات به عمل آمده در این خصوص فعالیت فیزیکی در کودکان کمک زیادی به حرکت روده بزرگ می‌کند. پس سعی کنید فعالیتی را برای او در نظر بگیرید که خودش آن را دوست دارد.
اسکات قورباغه: این تمرین و حرکت فیزیکی شبیه چمباتمه زدن است و برای کشش عضلات لگن و آماده شدن بدن برای مدفوع و ادرار کردن بسیار مناسب است. از کودک خود بخواهید که پاهایش را باز کند. کف پاها و کف دست‌هایش را روی زمین قرار دهد و به حالت چمباتمه زدن بنشیند. بعد به بالا نگاه کند، مثل قورباغه‌ای که دنبال مگسی در هوا می‌گردد. بعد هم چند نفس عمیق بکشد و صبور بماند تا سر و کله مگس پیدا شود. این وضعیت را می‌تواند هر روز پنج بار و هر بار 15 – 10 ثانیه انجام دهد.
صندلی نامرئی: در این تمرین ورزشی، ماهیچه‌های کمر تقویت می‌شوند و به کودک کمک می‌شود تا وقت خم شدن در توالت، ستون فقرات خود را صاف نگه دارد. انجام برخی بازی‌ها در حالت فیزیکی نامناسب باعث سفت شدن مدفوع می‌شود، بنابراین باید این شرایط را برطرف کرد. از کودک خود بخواهید که وانمود کند در حال نشستن روی یک صندلی پایه کوتاه است، در حالی که شانه‌ها و پاها باز هستند، وزن بدن روی پاشنه‌ها است، شبیه حالت و پوزیشن صندلی در ورزش یوگا.
این حرکت را بهتر است که کودک هر روز 10 تا 15 بار انجام دهد و هر بار 5 ثانیه باشد. تکرار دوبار در روز آن بسیار مناسب است.
