د کتر لاد ن گیاهی : متخصص تغذیه ؛ عضو هیئت علمی پژوهشگاه ابن‌سینا
تحریریه زندگی آنلاین : انواع بسیار متنوعی از سبزیجات مانند ریشه‌های سالادی، انواع ترب، لبو، شلغم، هویج، هویج فرنگی، و همچنین ریشه‌های نشاسته‌ای مثل سیب‌زمینی، سیب‌زمینی هندی، كاساوا در این گروه قرار دارند. این سبزیجات ریشه‌ای هر یک ارزش غذایی متفاوتی دارند.
فوائد كلیدی
موثر در پیشگیری از انعقاد و ایجاد لخته خون و درنتیجه كاهش خطرابتلا به بیماری‌های قلبی
كمك به پیشگیری از سرطان‌های مختلف
محافظت در برابر صدمات ناشی از تنفس نیكوتین سیگار
بیشتربخوانید:
مصرف سبزیجات با برگ سبز خطر ابتلا به بیماری قلبی را کاهش می‌دهد
تربچه‌ها: گفته می‌شود موادی كه عامل طعم تند در تربچه هستند به بهبود خروج خلط كمك می‌كنند.
لبوها: گفته می‌شود كه این نوع از سبزی‌ها برای تصفیه خون مفید هستند. طعم شیرین لبو به علت وجود قندهای طبیعی است.
شلغم: گرچه شلغم معمولا به صورت پخته مصرف می‌شود، اما عده‌ای نیز بر این باورند كه شلغم خام به رفع احتقان شش‌ها كمك می‌كند.
هویج: یكی از غنی‌ترین منابع بتاكاروتن در رژیم غذایی است.
بیشتربخوانید:
منابع غذایی ویتامین‌ها
سیب‌زمینی شیرین: پوست نارنجی رنگ سیب‌زمینی شیرین غنی از سه آنتی‌اكسیدان اصلی یعنی ویتامین C، E و بتاكاروتن است.
سیب‌زمینی شیرین هندی: سیب‌زمینی شیرین هندی حاوی‌تركیباتی است كه منشأ اصلی قرص‌های ضد بارداری هستند.
هویج فرنگی: این سبزی حاوی ویتامین B3 (نیاسین)است كه برای متابولیسم انرژی ضروری می‌باشد. همچنین هویج فرنگی حاوی مقداری فولات و ویتامین C است.
سیب‌زمینی: با این كه هر 100 گرم سیب‌زمینی فقط تامین‌كننده 11میلی‌گرم ویتامین C است ولی از آنجا كه عموما سیب‌زمینی به مقدار زیادی مصرف می‌شود، نقش مهمی در تامین ویتامین C مورد نیاز بدن دارد.
ویژگی‌های غذایی
چه مقدار مصرف كنیم؟
مصرف حدود 90 گرم هویج فرنگی، 25% از فیبر مورد نیاز یك فرد بالغ را تأمین می‌كند.
مصرف 105 گرم شلغم پخته بیشتر از 50% از مقدار مورد نیاز فولات توصیه شده بالغین را تامین می‌كند.
85 گرم هویج حاوی 6 میلی‌گرم بتاكاروتن است، اگر چه هنوز مقدار دریافت روزانه توصیه شده‌ای برای بتاكاروتن تعیین نشده است ولی برخی متخصصین معتقدند كه بالغین باید روزانه 10 میلی‌گرم بتاكاروتن دریافت كنند.
انتخاب و نگهداری
همیشه از ریشه‌های محكم و بدون لكه و جوانه نزده استفاده كنید.
مطمئن باشید كه برگ‌های گیاهان ریشه‌ای، سبز، تازه و فاقد لكه‌های سفید باشند.
بیشتر سبزیجات ریشه‌ای را بعد از پوست گیری می‌توان به مدت طولانی در یخچال نگهداری كرد.
بیشتر بخوانید:
راه های تامین ویتامین D کدام است؟
طرز تهیه و مصرف
سبزیجات ریشه‌ای را می‌توان به صورت آب پز، بخار پز، كبابی و یا پخته شده در فر و مایكروویو مصرف نمود.
برخی از سبزیجات این گروه نظیر هویج و ترب را می‌توان به صورت خام نیز مصرف كرد.
احتیاط!
از مصرف سیب‌زمینی‌های جوانه زده و سبز خودداری كنید. این نوع از سیب‌زمینی‌ها دارای ماده آلكالوئیدی به نام سولانین هستند. علائم مسمومیت با سولانین شامل اختلالات معده‌ای روده‌ای و ضایعات عصبی است.
ویژگی‌های شفابخشی
مصارف سنتی
در شرق معتقدند كه تربچه خاصیت سم زدایی دارد و از عفونت‌های ویروسی مثل سرماخوردگی و آنفلوانزا جلوگیری می‌كند. این مواد برای پاك سازی سینوس‌ها و درمان گلو درد مناسب هستند. سال‌هاست که مصرف روزانه یك قاشق غذاخوری تربچه رنده شده برای چندین هفته توسط درمانگران طب غربی برای درمان سنگ كلیه و سنگ مثانه تجویز می‌شود. در طب چینی از تركیب لبو و هویج برای تنظیم عمل هورمون‌ها در دوران یائسگی استفاده می‌شود. همچنین از آنها برای درمان بیماری‌های كبدی، یبوست و كاهش تولید اسید اوریك نیز استفاده می‌كنند. گفته می‌شود كه شلغم باعث افزایش تعریق بدن می‌گردد. در شرق از خواص دیورتیكی هویج فرنگی و همچنین برای کمک به رفع انسداد‌های كبدی و مثانه‌ای استفاده می‌شد. ضمنا گفته می‌شود كه هویج فرنگی خاصیت بی‌حس‌كنندگی ضعیفی نیز دارد. از آنجا که سیب‌زمینی خاصیت خنثی‌سازی اسیدهای بدن را دارد مصرف آن برای مبتلایان به آرتریت و روماتیسم نیز تجویز می شد. از آنجا كه سیب‌زمینی شیرین دارای مقدار زیادی بتاكاروتن است در كشورهای شرقی از آن برای درمان شب كوری استفاده می‌شود. سیب‌زمینی شیرین وحشی مكزیكی یك داروی ضدبارداری طبیعی محسوب می‌گردد. این سیب‌زمینی دارای تركیبی به نام دیوزجنین پیش ساز هورمون پروژسترون است که پایه قرص‌های ضد بارداری را پیش از ساخته شدن انواع مصنوعی آن تشكیل می‌داده است. همچنین سیب‌زمینی شیرین دارای خاصیت شل‌كنندگی عضلات نیز هست و در ضمن از عصاره آن برای ساختن كرم‌های ضد اگزما استفاده می‌شود. در چین، از برخی انواع سیب‌زمینی شیرین برای درمان اختلالات ادراری و از برخی دیگر از انواع آن برای تسكین دردهای معده استفاده می‌شود.
بیماری قلبی
ارتباط مثبتی بین مصرف منظم سبزیجات ریشه‌ای و پیشگیری از انعقاد خون و ایجاد لخته در عروق خونی كه می‌تواند عامل بروز بیماری‌های قلبی باشد دیده شده است. از این رو مصرف مقادیر زیاد سبزیجات ریشه‌ای می‌تواند به كاهش مرگ و میر‌های ناشی از بیماری‌های قلبی عروقی كمك كند.
سرطان
مطالعات انجام شده نشان می‌دهند كه مصرف منظم سبزیجات خام خصوصا هویج می‌تواند به كاهش خطر سرطان ریه، معده و احتمالا سرطان‌های دهان و انتهای روده بزرگ كمك كند. به نظر می‌آید كه بتاكاروتن بعد از ویتامین Cو E نقش موثری در پیشگیری از بروز سرطان دارد. تصور می‌شود كه این مواد مغذی از طریق دفع مواد سرطان‌زا و غیر فعال نمودن خاصیت سرطان‌زایی آنها و پیشگیری از تخریب DNA، از بروز سرطان‌ها پیشگیری می‌كنند. از این رو، سیب‌زمینی شیرین می‌تواند بدن را در مقابل خطرات احتمالی نیكوتین و همچنین سرطان رحم و ریه محافظت كند. سایر كاروتنوئیدها و فیتونوترینت‌های فعال مثل آلفا كاروتن موجود در لبو و لوتئین موجود در سیب‌زمینی می‌توانند چنین اثرات محافظتی را در برابر برخی انواع دیگر سرطان‌ها داشته باشند.
