دکتر الهام اکبری؛ جراح و متخصص زنان و زایمان، فلوشیپ لاپاراسکوپی پیشرفته
تغییرات هورمونی بدن یک خانم در دوران بارداری ممکن است ناراحتی‌های مختلفی برای او ایجاد کند. یکی از این ناراحتی‌ها، خارش پوست می‌باشد.
خارش پوست در این دوران بسیار شایع است. خارش خفیف معمولا موضوع نگران‌کننده‌ای نیست، اما اگر خارش شدید شود، می‌تواند نشانه‌ای از یک بیماری کبدی به نام «کلستاز بارداری» یا «کلستاز داخل کبدی بارداری» باشد.
این وضعیت در کمتر از یک نفر از هر صد زن باردار رخ می‌دهد و نیاز به توجه پزشکی دارد.
برای بررسی دقیق و اطمینان از بی‌خطر بودن علائم پوستی از جمله خارش لازم است به متخصص زنان و زایمان مراجعه نمایید.
علل شایع خارش پوست در بارداری
* تغییرات هورمونی
تغییرات هورمونی در دوران بارداری مانند افزایش هورمون استروژن، عامل موثری در ایجاد خارش‌های پوستی می‌باشد که می‌تواند منجر به خشکی پوست شود و به تبع آن، خارش پوستی را ایجاد کند.
* کشیدگی پوست
اگرچه پوست بدن بسیار انعطاف‌پذیر است و به راحتی منقبض و منبسط می‌شود، اما به دلیل اینکه در دوران بارداری باز شدن پوست (به خصوص در ناحیه شکم) در طی مدتی کوتاه و سریعا ایجاد می‌شود، انعطاف‌پذیری پوست کم شده و پوست دچار کشیدگی می‌شود.
* خارش کهیری و پلاک بارداری
در سه ماهه سوم بارداری، بسیاری از زنان دچار خارش پوست، برجستگی‌های قرمز و یا حتی دمل‌های چرکی بر روی پوست خود می‌شوند که به اختصار این حالت را (pupp) می‌نامند.
این بیماری در خانم‌هایی که چند قلو باردار هستند بیشتر دیده می‌شود.
این خارش‌ها معمولا بر روی شکم دیده می‌شود که به ران، باسن، پشت و بازوها و پاها نیز می‌رسند.
این حالت نگران‌کننده نیست و طی مدت کوتاهی پس از زایمان از بین می‌رود.
اما چنانچه این حالت در فردی بسیار وخیم و غیرقابل تحمل باشد، باید تحت نظر پزشک متخصص قرار بگیرد و راهکارهای درمانی را انجام دهد.
لازم به ذکر است که این بثورات پوستی بر جنین تأثیری نخواهد داشت.
* کلستاز بارداری یا کلستازیس داخل کبدی در بارداری
کلستاز بارداری با انتقال صفرا به کبد تداخل پیدا می‌کند و منجر به ساخت نمک‌های صفراوی می‌شود. این حالت می‌تواند سبب تشدید خارش‌های پوستی در زمان بارداری شود.
لازم به ذکر است که این خارش‌ها معمولا با بثورات پوستی همراه نیست. این بیماری اگر درمان نشود، می‌تواند سبب بروز مشکلات جدی در افراد باردار شود.
* بیماری‌های پوستی که از قبل در خانم باردار وجود داشته است
بیماری‌های پوستی از قبیل پسوریازیس، اگزما و آلرژی می‌توانند در طی بارداری تشدید شوند.
اگر فردی هستید که از قبل بیماری پوستی داشته‌اید و در حال حاضر باردار هستید، برای ادامه مصرف داروهای تجویز شده برای بیماری پوستی‌تان باید حتما با پزشک متخصص مشورت کنید، زیرا ممکن است این داروها برای بارداری‌تان مضر باشند و یا باید میزان آنها تغییر کند.
* چه زمانی باید برای خارش بدن به پزشک مراجعه کنم؟
اگر احساس خارش شدید دارید به پزشک مراجعه کنید. پزشک با انجام آزمایشات لازم دلیل خارش را مشخص می‌کند.
راهکارهایی ساده برای برطرف کردن خارش پوست
* به خانم‌های باردار توصیه می‌شود با آب ولرم دوش بگیرند.
* سعی کنید محیط اطراف خود را مرطوب نگه دارید و پس از حمام بدن خود را با کرم، چرب کنید.
* سعی کنید کمپرس سرد بر روی مناطق خارش‌دار قرار دهید.
* همیشه بدن خود را خشک و تمیز نگه دارید، زیرا هورمون‌های حاملگی می‌توانند سبب افزایش تعریق پوست شوند و تعریق می‌تواند منجر به افزایش خارش بدن شود، بنابراین به زنان باردار توصیه می‌شود بسته به فعالیت بدنی خود و آب وهوایی که در آن زندگی می‌کنند، به طور منظم استحمام کنند تا پوست‌شان تمیز بماند، البته استحمام بیش از حد نیز باعث خشکی پوست و تشدید خارش آن می‌شود.
پس در تعداد دفعات استحمام خود دقت کنید.
* زنان باردار باید از لباس‌های گشاد نخی استفاده کنند تا پوست آنها نفس بکشد. لباس تنگ سبب کاهش جریان خون و تحریک خارش پوست می‌شود.
همچنین باید از پوشیدن لباس با برخی جنس‌های پارچه‌ای که احتمال حساسیت پوستی را افزایش می‌دهند، اجتناب کرد، مثلا لباس‌های پشمی محرک خارش هستند.
بهترین جنس پارچه لباس در دوران حاملگی، نخی و پنبه می‌باشد.
اگر خارش پوست در مناطقی از بدن که در تماس با دکمه و یا زیپ لباس می‌باشد اتفاق می‌افتد، باید درباره حساسیت خودتان نسبت به آن مطمئن شوید.
* از مصرف یک سری مواد غذایی که احتمال خارش پوستی را افزایش می‌دهند، پرهیز کنید؛ مثلا اگر قبل از بارداری به یک ماده غذایی خاص آلرژی داشته‌اید، در دوران بارداری هم نباید آن را مصرف کنید، مثل برخی ادویه‌ها، سس‌های تند و ....
هشدارها
* از آب داغ در حمام به هیچ عنوان استفاده نکنید، زیرا نه تنها سبب خشکی پوست و افزایش خارش پوستی می‌شود، بلکه احتمال سقط جنین در ماه‌های اول بارداری و زایمان زودرس در ماه‌های آخر بارداری را افزایش می‌دهد.
* از گرم نگه داشتن بیش از حد مناطقی که دچار خارش شده‌اند جدا اجتناب کنید. این کار سبب تحریک پوست و افزایش خشکی آن می‌شود و زمینه را برای بیماری‌های پوستی نظیر اگزما آماده می‌کند.
* بعد از حمام و شستن دست‌ها، حتما با حوله پوست خود را خشک کنید و از کرم مرطوب کننده جهت جلوگیری از خشکی آن استفاده کنید.
* هر گونه التهاب و قرمزی پوست در دوران حاملگی باید تحت نظر پزشک متخصص مورد بررسی قرار بگیرد. شاید نیاز به مصرف داروهای کورتونی باشد.
* از هر گونه خارش بیش از حد اجتناب کنید. خاراندن زیاد سبب آسیب پوست و کبودی و یا بروز عفونت‌های پوستی می‌شود.
