تحریریه ماهنامه دنیای تغذیه
خیلی از ما یا بهتر بگوییم همه ما بعد از غذا خوردن به خصوص بعد از وعده ناهار خواب آلود می‌شویم و اگر سر كار ناهار بخوریم دلمان می‌خواهد دور از چشم همكاران و صد البته رییس چرتی كوتاه بزنیم! در این ساعات كه معمولا بین یك تا دوی عصر است، كار كردن برایمان سخت‌تر می‌شود و ممكن است در كارمان اشتباه كنیم.
گاهی اوقات این خواب آلودگی به قدری زیاد است كه حتی نمی‌توانیم چشمان خود را باز نگه داریم و آرزو می‌كنیم كاش كنار اتاق كارمان تخت خوابی هم بود و اجازه داشتیم بدون دردسر و ترس از توبیخ رییس نیم ساعتی چرت بزنیم. البته این خواب آلودگی با احساس ترس و گناه هم آمیخته می‌شود.
از این می‌ترسیم كه مبادا مدیر‌مان ناگهان درون اتاق سرك بكشد و ما را ببیند كه سخت خمیازه می‌كشیم و آب از چشمانمان راه افتاده است یا بدتر از آن اینكه ممكن است در كارمان اشتباه كنیم و از این احتمال احساس گناه می‌كنیم. به عبارتی در این ساعات پایانی كار كه معمولا تا ساعت چهار یا پنج عصر طول می‌كشد، مدام به ساعت نگاه می‌كنیم و منتظر هستیم كه ساعات كاریمان تمام شود و از این حالت خلاص شویم.
علت واقعی خواب آلودگی بعد از ناهار چیست؟
غذای چرب و سنگین و كاهش اكسیژن خون متاسفانه بیشتر ما در وعده ناهار غذاهای سنگین و چرب می‌خوریم كه حجم آن هم كم نیست. به همین علت وقتی این غذاها وارد روده می‌شوند، خون بیشتری روانه این قسمت از بدن می‌شود تا این همه مواد غذایی سنگین را هضم كند. به طور طبیعی پس از اینكه خون بیشتری وارد دستگاه گوارش و روده‌ها می‌گردد، از حجم خونی كه به مغز وارد می‌شود كاسته خواهد شد و به همین جهت میزان اكسیژن در مغز پایین خواهد آمد و همین باعث می‌شود احساس خستگی كنیم.
تغییرات در PH خون
در طی فرآیند هضم غذا اسید بیشتری در خون ترشح می‌شود كه PH خون را تغییر داده آن را آلكالین می‌كند. همین آلكالینه شدن خون هم می‌تواند باعث خواب آلودشدن ما شود. اگر خوب دقت كنید متوجه خواهید شد كه وقتی غذاهای بسیار شیرین و دارای كربوهیدرات زیاد می‌خورید، این حالت خواب آلودگی و سستی بیشتر خواهد شد.
این غذاها قند خون را به یكباره بالا می‌برند و همین باعث می‌شود كه پانكراس (لوزالمعده) مقدار زیادی انسولین ترشح كند. این مقدار فراوان انسولین پروتئینی به نام «تریپتوفان» را به سوی مغز می‌راند و این ماده در مغز به سروتونین تبدیل می‌شود. این ماده شیمیایی كه مسؤولیت رساندن پیام‌‌های عصبی از یك سلول عصبی به دیگری را بر عهده دارد، در شكل‌گیری فرآیند خواب هم نقش مهمی ایفا می‌كند. وقتی میزان این ماده در مغز افزایش می‌یابد، ما خواب آلود می‌شویم.
چه كنیم كه بعد از غذا خوردن خوابمان نگیرد؟
یك پیاده روی كوتاه پس از ناهار به كاهش این خواب آلودگی و سستی كمك می‌كند. این كار جریان خون را در بدن افزایش می‌دهد كه سطح قند خون را محدود می‌كند و میزان انسولین خون را نیز پایین نگه می‌دارد.
یك راه حل مفید دیگر این است كه مراقب غذاخوردن خود باشید. از خوردن غذاهایی مانند سیب زمینی، برنج، نان به مقدار زیاد یا پاستا به عنوان ناهار و همچنین از خوردن دسر‌های دارای قندهای ساده مانند شیرینی، شكلات و بستنی خودداری كنید. این خوراكی‌ها دارای قندهای ساده هستند كه خوردنشان با بالا بردن ناگهانی قندخون موجب ترشح زیاد انسولین در خون، افزایش میزان ترشح سروتونین در مغز و در نهایت خواب آلودگی شما می‌شود.
در وعده ناهار كمتر غذا بخورید. صبحانه‌ای حاوی غذاهای پر‌پروتئین بخورید و به عنوان میان‌وعده یك خوراكی سبك و مفید مانند میوه یا ماست كم چرب میل كنید و وعده ناهار را مختصر صرف كنید. با این كار سطح قندخون متعادل می‌ماند و از ترشح بیش از حد انسولین جلوگیری خواهد شد.
نوشیدنی‌های كافئین‌دار كمتر بنوشید. اكثر ما پس از ناهار یك فنجان چای یا قهوه می‌نوشیم تا به گمان خود سرحال بیاییم، شاید تعجب كنید ولی در واقع این نوشیدنی‌ها فقط برای مدت كوتاهی ما را سرحال می‌آورند و اندكی بعد دوباره همان رخوت و سستی به سراغمان خواهد آمد. برخی افراد هم به نوشیدن چای یا قهوه معتاد می‌شوند و بدون نوشیدن آن پس از ناهار همچنان چرت می‌زنند و گاهی ممكن است پشت میز كار یا حین رانندگی خوابشان ببرد. به جای نوشیدن چای یا قهوه می‌توانید چای سبز بنوشید كه هم كافئین كمتری دارد و هم به آن معتاد نخواهید شد.
در حالت عادی خواب آلودگی بعد از غذاخوردن طبیعی است، ولی اگر دیدید كه با این خواب‌آلودگی اسهال هم دارید و نفخ كرده‌اید دقت كنید، چون ممكن است نشانه‌ای از آلرژی غذایی یا عدم تحمل به یكی از مواد موجود در غذا باشد. گاهی اوقات هم نشان‌دهنده مشكلاتی است كه ممكن است همراه با ترشح انسولین در بدنتان ایجاد شود. این اختلال می‌تواند با حس گیجی، سردرد و احساس ضعف خودش را نشان دهد. در صورت بروز هر دو حالت باید به پزشك مراجعه كنید.
