زندگی آنلاین؛ مجله اینترنتی سبک زندگی

دکتر احمدرضا درستی؛ متخصص تغذیه

سرطان روده بزرگ، یکی از رایج ترین سرطان‌‌های دستگاه گوارش در کشورهای پیشرفته است. به طوری که در کشورهایی مانند بریتانیا، ایالات متحده، اروپای غربی، استرالیا و زلاندنو، از هر 100 هزار نفر- در میان جمعیت مردان- 50 نفر به این بیماری مبتلا می‌‌شوند.

بنابر اعلام سازمان جهانی بهداشت، ابتلا به این بیماری در کشورهای کم توسعه تر، 20 درصد کمتر رخ می‌‌دهد. بنابر تحقیقات، مشخص شده است که عوامل زیست محیطی بیش از متغیرهای ژنتیکی در ایجاد این سرطان نقش دارند.

به طور مثال، این بیماری در ژاپن چندان شیوع نداشت اما از اواسط قرن بیستم به بعد، با بهتر شدن وضعیت اقتصادی کشور و تغییر رژیم غذایی سنتی ژاپن و گرایش به نوع غذاهای غربی، ابتلا به بیماری سرطان روده بزرگ نیز افزایش چمشگیری نشان داد.

عوامل موثر در ایجاد سرطان روده بزرگ

ژنتیک و سرطان روده بزرگ

نوعی سرطان روده بزرگ وجود دارد که بر اثر سرطان بافت‌‌های غده‌‌ای به وجود می‌‌آید. در این سرطان، تومورهای بدخیمی از پولیپ‌‌های غده‌‌ای، به احتمال زیاد طی چند دهه، به وجود می‌‌آیند. 

بیمارانی که سابقه تشکیل پولیپ در روده شان دارند، بیش از دیگران در معرض خطر سرطان روده بزرگ هستند.

در حقیقت ناهنجاری‌‌های پیشرونده در ژنوم (مانند جهش‌‌هایی که تولید ژن‌‌های تومورزا می‌‌کنند)، در ایجاد سرطان بافت غده‌‌ای و در نهایت سرطان روده بزرگ نقش دارند.

تغذیه و سرطان روده بزرگ

بسیاری از محققان به دنبال مطالعات وسیعی که داشتند، معتقدند این سرطان بر اثر نوع رژیم غذایی پرخطر به وجود می‌‌آید. این خوراکی‌‌ها معمولا حاوی سطح بسیار بالایی از مواد سرطان زا هستند و یا عاری از عوامل حفاظتی ضدسرطان می‌‌باشند.

چاقی و سرطان روده بزرگ

احتمال دیگری نیز در مورد سرطان روده بزرگ وجود دارد و آن این است که رژیم‌‌های غذایی پرخطر، به طور غیر مستقیم موجب سرطان روده بزرگ می‌‌شوند.

در واقع این نوع خوراکی‌‌ها، فرد را به سمت چاقی سوق داده و اضافه وزن موجب تغییر در وضعیت سوخت و ساز فرد می‌‌شود تا جایی که غشاء مخاطی روده بزرگ به مواد سرطان زا حساس می‌‌شوند و احتمال ابتلا به سرطان روده را بالا می‌‌برند.

شاخص توده بدنی، تحرک و سرطان روده بزرگ

شواهد محکمی در دست است که بین سرطان روده بزرگ و اضافه وزن و چاقی ارتباط مستقیمی وجود دارد. البته این خطر در مردها به مراتب بیشتر از زن‌‌هاست.

محققان در بررسی‌‌های خود به این نتیجه رسیدند که دریافت انرژی بسیار بالا، خطر ابتلا به سرطان را افزایش می‌‌دهد؛ اما بالا رفتن چشمگیر نمایه توده بدنی، منجر به افزایش تومورهای بدخیم در روده می‌‌شود.

محققان در بررسی‌‌های خود به شواهدی دست یافتند که نشان می‌‌دهد، چاقی و سرطان روده تا حدی به مکانیسم‌‌هایی چون فعالیت التهابی مزمن غشاء مخاطی روده‌‌ای که غالبا بدون نشانه است، ارتباط مستقیم دارد.

بیماری روده ملتهب تولید مواد سرطان زای روده‌‌ای می‌‌کند. البته مصرف طولانی مدت آسپرین (از داروهای ضد التهاب غیر استروئیدی)، خطر سرطان روده‌‌ای را کاهش می‌‌دهد و این کار را به وسیله بازدارندگی آنزیم‌‌های پیش التهابی (کوکس 2) انجام می‌‌دهد. آنزیم کوکس 2 فقط در محل بروز التهاب وجود دارد و بازدارنده‌‌های التهاب، جلوی فعالیت این آنزیم را می‌‌گیرند.

کالپروتسین

محققان، با بررسی مدفوع 320 داوطلب، دریافتند افرادی که به مشکلات روده‌‌ای مبتلا هستند، در بدن خود مقدار زیادی کالپروتسین دارند.

این ماده شیمیایی نوعی هیترودیمر حاوی پروتئین‌‌های پیوند کلسیم است که در نوتروفیل‌‌ها (گویچه‌‌های سفید بیگانه خوار)، مونوسیت‌‌ها (گویچه‌‌های سفیدی از سیستم ایمنی که در مراحل اولیه واکنش ایمنی در سلول خواری شرکت دارند) و ماکروفاژها یا همان درشت‌خوارها یافت می‌‌شود.

کالپروتسین در فرآیندهای التهابی به ویژه تشکیل تومور مخاطی نقش مهمی دارد. مقدار بالای این ماده مشخصه بیماری التهاب روده‌‌ای است که البته باید گفت از این ماده در مقادیر کم در افراد سالم نیز دیده می‌‌شود.

کالپروتسین با سن، چاقی و عدم تحرک، رابطه‌‌ای مستقیم ولی با رژیم غذایی فیبردار، میوه و سبزیجات رابطه‌‌ای کاملا معکوس دارد...

برای خواندن بخش دوم -چاقی، تغذیه و سرطان روده بزرگ- اینجا کلیک کنید.