دكتر هادی شجاعی متخصص طب فیزیكی و توانبخشی
درمانهای دستی یك روش فوق تخصصی در رشته طب فیزیكی و توانبخشی است. استفاده از این روش نه تنها می‌بایست به وسیله پزشكان متخصص صورت گیرد. بلكه گذراندن دوره‌های معتبر آموزشی تئوری و عملی درمانهای دستی نیز الزامی است. موفقیت در انجام این روش درمان علاوه بر دارا بودن شرایط ذكر شده نیازمند تجربه كافی نیز می‌باشد. امروزه در دنیا مكاتب مختلفی از رشته‌های پزشكی در زمینه درمانهای دستی به فعالیت علمی و تحقیقاتی و معالجه بیماران مشغول هستند.
ز چند سال قبل كه رشته تخصصی طب فیزیكی و توانبخشی به عنوان یكی از رشته‌های تخصصی بالینی پزشكی قدم به عرصه تشخیص و معالجه بیماران گذاشت انقلابی در مداوای بیماران مبتلا به اختلالات سیستم اسكلتی عضلانی به وجود آورد. آگاهی متخصصین طب فیزیكی از بیومكانیك بدن انسان و نحوه به وجود آمدن اختلالات فیزیكی در سیستم اسكلتی بدن راهكارهای درمانی آنها را نیز از طریق روش‌های فیزیكی و حركتی فراهم نموده است.
یكی از این راهكارها استفاده از مانورهای حركتی روی ستون فقرات توسط دستان ماهر پزشك متخصص طب فیزیكی است. این مانورها یا تكنیك‌های حركتی را اصطلاحا درمانهای دستی یا مانیپولاسیون می‌گوییم. نتایج درمان از این طریق گاهی بسیار جالب و معجزه آساست. چرا كه به دنبال انجام درمانهای دستی اغلب دردهایی كه به وضوح دارای منشاء ستون فقرات هستند به صورت تماشایی بهبود می‌یابند و حتی برخی از اوقات دردهایی كه ظاهرا هیچگونه ارتباطی با ستون فقرات ندارند نیز از بین می‌روند.
در ستون فقرات انسان، مهره‌ها، دیسك‌های بین مهره‌ای، مفاصل بین مهره‌ها، لیگامان‌ها، تاندون‌ها، عروق و اعصاب و... همگی با نظم بسیار شگرف و دقیقی در كنار یكدیگر قرار گرفته‌اند و توانمندی ایستایی انسان را فراهم می‌آورند. هرگونه بهم خوردگی این نظم ولو در حد خیلی كم موجب بروز اختلالاتی از جمله درد می‌گردد.
این علامت یعنی درد ممكن است در همان منطقه از ستون فقرات احساس شود یا در یك ناحیه دیگر تحت عنوان دردهای راجعه. علامت شایع دوم (بعد از درد) محدودیت حركتی در آن منطقه از ستون فقرات است به عبارتی دامنه حركتی قطعات درگیر ستون فقرات در اثر بهم خوردگی نظم مابین آنها از بین می‌رود و در بررسی بالینی متوجه علائم یا یافته‌هایی می‌شویم كه دلالت كامل بر این تشخیص می‌كند و بعد از انجام مانیپولاسیون یا درمانهای دستی موفق این علائم برطرف می‌شوند.
مهمترین این علائم وجود درد یا حساسیت موضعی در فشار مستقیم بر قطعه درگیر ستون فقرات است و نكته مهم همین دردناك بودن قطعه حركتی ستون فقرات است (قطعه حركتی مجموعه 2 مهره ستون فقرات به همراه تمامی عناصر و ساختمان‌های وابسته به آن دو مهره می‌باشد) و در مرحله بعد و با درجه اهمیت كمتر، محدودیت حركتی مربوط به آن قطعه حركتی می‌باشد. براساس مجموعه این یافته‌ها، اصطلاح تشخیصی: «اختلال عملكرد كوچك بین مهره‌ای دردناك» به كار می‌رود.
این اختلال غالبا در نتیجه ضربه، فشار، حركات نادرست، وضعیت‌های بدنی غلط حین كار و حتی نشستن و ایستادن و خوابیدن غلط ایجاد می‌گردند. اصطلاح كوچك برای این اختلال از این جهت به كار برده می‌شود كه در رادیوگرافی معمولا نشانه‌ای دیده نمی‌شود. در خیلی موارد نیز اختلالات متعدد و شدید جداگانه‌ای همچون بیرون‌زدگی دیسك ما بین مهره‌ها وجود دارد كه در این مورد قطعا اختلال عملكرد ما بین مهره‌ها نیز رخ داده است.
افزایش ضخامت پوست كه توام با درد در هنگام گرفتن و غلتاندن پوست به وجود می‌آید (عصب‌دهی این ناحیه از پوست باید از همان قطعه مهره‌های دچار اختلال عملكرد باشد)
افزایش تونیسیته عضلانی موضعی (در عضلاتی كه عصب‌گیری آنها از همان قطعه مهره دچار اختلال می‌باشد)
درد یا افزایش حساسیت موضعی در لمس محل اتصال رباط یا تاندون به عضله یا به استخوان...
برای خواندن بخش دوم - درمانهای دستی یا مانیپولاسیون - اینجا کلیک کنید.
