زندگی آنلاین؛ مجله اینترنتی سبک زندگی

دکتر صدیقه نوبان؛ متخصص بیوشیمی فیزیک اداره کل نظارت بر مواد غذایی و آشامیدنی وزارت بهداشت، درمان

آویشن داروی امیرالمومنین(ع) بوده و ایشان می‌فرمایند: آویشن، گیاهی روح‌افزا و آرامبخش است. بخور آن برای سرماخوردگی مفید بوده و مصرف آن موجب افزایش پرزهای معده می‌شود.

آویشن گیاهی است خوراکی که با مصرف آن احساس بسیار خوبی به شخص دست می‌دهد. مصرف دم کرده آن به عنوان دارویی روح افزا و آرامبخش توصیه می‌شود. آویشن گیاهی است كه به خصوص به عنوان ادویه معطر از زمان‌های قدیم مورد توجه بشر بوده و در عهد باستان در جوامع پیشرفته آن روز به عنوان بخور‌های معطر و تصفیه‌كننده به خصوص در معابد استفاده می‌شده.

برگ‌های آویشن سمبل شجاعت، تهور و رشادت بوده است. در یونان قدیم، یعنی قبل از میلاد مسیح، مرسوم بوده که اگر می‌خواستند شجاعت و رشادت مردی را تحسین و از او تعریف كنند، می‌گفتند كه او عطر آویشن دارد و بوی آویشن می‌دهد.

در اساطیر كهن مسیحیان آمده است، در علوفه‌ای كه برای تشك در رختخواب مریم عذرا و حضرت مسیح كودك می‌آوردند، گیاه معطر آویشن نیز وجود داشته است. سربازان رومی رسم داشتند برای افزایش شجاعت و تهور، در آب آویشن حمام كنند (حمام آویشن برای تسكین درد مفاصل و كوفتگی عضلات و ایجاد نشاط و تازگی و رفع كسلی مفید است، به همین منظور می‌توان جوشانده 6 درصد آویشن را داخل وان حمام ریخت و مدتی در آن نشست).

آویشن به عنوان سمبل شجاعت قرن‌ها در جوامع بشری حاكم بوده است؛ به طوری كه حتی در قرون وسطی در دوران شوالیه‌ها نیز هر وقت زن‌های زیبای اروپا قصد تحسین معشوق‌های شوالیه خود را به عنوان مردی شجاع داشتند، روبان‌های زیبایی كه روی آن شكل گیاه آویشن كار شده بود، به آنها هدیه می‌دادند.

این گیاه در مصر باستان برای مومیایی کردن اجساد استفاده می‌شد. پزشکان یونانی و مصری اثر قوی و تحریک کننده این گیاه را شناخته بودند. حتی آشپزهای آن روزگار هم به ارزش آن واقف بودند. این گیاه در قرون وسطی به عنوان نمادی از قدرت و جرات مطرح بود و سربازهای آن موقع، قبل از جنگ خود را با این گیاه می‌آراستند.

این گیاه به فارسی آویشن و در كتب طب سنتی فارسی با نام حاشا، اوشن، آذربه و صعتر‌الحمیر نام برده شده است. در مناطق مختلف ایران گونه‌های مختلف با اسامی محلی متفاوتی شناخته می‌شوند. 

خواص درمانی آویشن

در طب سنتی عده‌ای از حكمای معروف، از جمله شیخ‌الرئیس ابوعلی سینا، بغدادی و سایر دانشمندان، حاشا را از نظر طبیعت گرم و خشك می‌دانند. از نظر خواص گرم‌كننده، قوی و مدر است.

این گیاه به علت عطر بسیار مطبوع و مزه تندی که دارد، به هر عضوی که مالیده شود جریان خون را تند می‌کند و خون به آن طرف سرازیر می‌شود، به همین دلیل جوشانده آن را برای ریزش مو استفاده می‌كنند تا جریان خون در آن قسمت بیشتر و پیاز مو تغذیه شود. این گیاه داروی بسیار مفیدی برای دستگاه تنفسی و تنگی نفس، آسم و بیماری‌هایی از قبیل زکام و برونشیت می‌باشد.

همچنین داروی خوبی برای معده است و ناراحتی‌های معده را از نظر هضم و نفخ به طور کلی برطرف می‌کند. آویشن برای تقویت اعصاب، درمان افسردگی، خستگی و بی‌خوابی مفید بوده و شادی‌آور است.

این گیاه خاصیت ضدمیكروبی، ضدقارچی و ضدانگلی دارد كه به خاطر وجود ماده تیمول آن است؛ ولی با توجه به اینكه تیمول خاصیت سمی نیز دارد، نباید در مصرف آویشن زیاده‌‌روی كرد. اگر از درد مفاصل، نقرس، ورم مفاصل و درد سیاتیك رنج می‌برید، دم‌کرده آویشن همراه با لیمو ترش و شکر یا مصرف برگ‌ها و دانه آویشن تازه خردشده همراه با کمی آبلیمو مفید است. 

کاربردهای آویشن

مواد موثر آویشن در صنایع غذایی کاربرد فراوانی دارد و از آن به عنوان نگهدارنده موادغذایی استفاده می‌شود. اسانس آویشن همچنین دارای خاصیت شدید ضدباکتریایی و ضدقارچی است و از آن به عنوان آروماتراپی (درمان با مواد معطر) استفاده می‌شود و در خمیردندان نیز به عنوان یک ماده ضدباکتری مورد استفاده قرار می‌گیرد.

مواد مؤثره این گیاه در صنایع آرایشی و بهداشتی و در تهیه کرم‌ها، عطرها، لوسیون‌ها، دهانشویه‌ها و پماد نیز كاربرد دارد. از این گیاه داروهایی به شکل شربت، قرص مکیدنی، بخور، قرص، اسانس و همچنین ترکیبات آروماتراپی تهیه می‌شود. از عصاره‌های آبی، آبی – الکلی وپروپیلن گلایکولی آویشن نیز برای تهیه شامپو، ‌کرم، پماد و دیگر فرآورده‌ها استفاده فراوانی می‌شود. 

استفاده از آویشن در آشپزی 

در حال حاضر، بسیاری از غذاهای کشورهای جنوب اروپا بدون آویشن معنی و مفهوم خود را از دست می‌دهند. این گیاه تقریبا در ترکیبات ادویه‌ای نقش اساسی دارد. آویشن علاوه بر بهبود طعم غذا، به عمل هضم نیز سرعت می‌بخشد و مصرف آن، به خصوص در وعده‌های غذایی سنگین، توصیه می‌شود.

از آویشن بیشتر در انواع گوشت‌ها، ماهی، ماكیان، پیتزا، سس اسپاگتی، سس گوجه‌فرنگی، سوپ سبزیجات، سالاد، غذاهای قارچ‌‌دار، گوشت چرخ‌کرده در حجم زیاد، خورش‌ها و غذاهای سیب زمینی‌دار استفاده می‌گردد.  

طرز نگهداری آویشن

این گیاه باید دور از نور و رطوبت و در شیشه‌های ضخیم و سربسته یا قوطی‌های فلزی نگهداری شود.