زهرا گرجی؛ دانشجوی دكترای تخصصی علوم تغذیه و رژیم درمانی دانشگاه علوم پزشكی تهران
نوروز و کودکان مبتلا به دیابت
با توجه به اینکه در ایام نوروز استفاده از انواع شیرینی، آجیل و چربی‌ها و... زیاد می‌شود، بیمارانی که دیابت دارند باید توجه کنند که استفاده بی‌رویه از این مواد غذایی خطراتی را برایشان به دنبال خواهد داشت.
نگرانی‌های عمده در مورد این بیماری این می‌باشد که آمار ابتلا به دیابت امروزه به دلیل تغییر در شیوه زندگی کم تحرک و رژیم غذایی نامناسب رو به افزایش می‌باشد، اما باید توجه داشت که کودکان مبتلا به دیابت در کنار مصرف دارو در صورت تجویز پزشک و رعایت رژیم غذایی سالم و مناسب می‌توانند بیماری خود را کنترل کنند.
اصول تغذیه‌ای یک فرد دیابتی با سایر افراد سالم چندان تفاوتی ندارد.
احساس ترس و استرس برای کنترل بیماری کودکان در ایام نوروز را نداشته باشید و نیاز به پرهیز‌های غذایی بسیار سخت به ویژه در این ایام وجود ندارد.
تنها باید شیوه مصرف درست اجرا شود.
از آنجا که در ایام نوروز، امکان پرخوری در افراد بیشتر است، افراد دیابتی باید بیشتر مراقب باشند.
شیرینی‌جات و نوشیدنی‌هایی مانند نوشابه‌ها و آبمیوه‌ها، حاوی قند‌های ساده می‌باشند و می‌توانند کنترل قندخون در کودک را دچار مشکل کنند.
بر خلاف تصور که برخی از افراد می‌پندارند بیمار دیابتی باید نان، برنج و منبع کربوهیدرات‌ها را از رژیم غذایی حذف کند این طور نیست، بلکه مصرف نان، برنج، سیب‌زمینی و ماکارونی برای کودکان دیابتی ضروری است و باید در حد اعتدال مصرف شوند.
غلات کامل و فیبرها موجب بهبود حساسیت انسولینی در کودکان دیابتی خواهند شد. کاهو و سبزیجات منابع خوب فیبرها هستند.
نکته بسیار مهم در این ایام توجه خانواده به مصرف به موقع داروها و انسولین کودک می‌باشد.
کودکان دیابتی از نظر نوع میوه مصرفی خیلی با محدودیت مواجه نیستند، اما در مورد میزان و حجم مصرف باید مراقب باشند و مصرف میوه‌ها باید با حساب و کتاب صورت گیرد و نباید در یک وعده بیش از 2یا 3 واحد باشد.
میوه‌های با شاخص گلایسمیک بالا مانند خربزه، انگور، هندوانه و موز باید با احتیاط و در حد متعادل مصرف شوند.
به طور کلی نیاز به منع مصرف مواد غذایی خاصی برای کودکان دیابتی وجود ندارد، اما باید بین رژیم غذایی و انسولین مصرفی کودک تعادل وجود داشته باشد.
در مورد مصرف آجیل در این ایام نکته مهم این است که آجیل‌ها منابع خوب مواد معدنی، ویتامین‌ها و اسیدهای چرب مفید و حتی فیبرها هستند، اما توجه کنید در دید و بازدید‌های عید مصرف آن بیش از اندازه نباشد.
مصرف غیر اصولی آجیل‌ها مناسب نمی‌باشد.
نوروز و کودکان مبتلا به بیماری‌های قلبی عروقی
مهمانی رفتن و دید و بازدید در ایام نوروز بسیار خوب و مبارک می‌باشد، اما در صورتی که کودک دلبندتان مبتلا به نارسایی قلبی یا تنگی عروق کرونر می‌باشد و در صورتی که پزشک معالج نیز محدودیت‌هایی را برای سفر در نظر گرفته باشد، باید توجه کنید کودک دچار احساس خستگی شدید و یا درد قفسه سینه و تنگی تنفس نشود.
رعایت اعتدال در مصرف مواد غذایی به همه افراد دچار زمینه بیماری قلبی و عروقی توصیه می‌شود.
از مصرف غذاهای پرچرب، گوشت پرچرب و خامه و وعدههای غذایی سنگین برای کودکان اجتناب فرمایید.
تا جایی که امکان دارد شیرینی‌های خامه‌ای و چرب را تهیه نکنید.
در مصرف نوشیدنی‌های گازدار دقت کنید.
از مصرف فرآورده‌‌های نمکی و یا مصرف نمک در سفره اجتناب کنید.
دقت کنید کودک در مصرف شکلات‌های کاکائو و برخی نوشیدنی‌های حاوی کافئین مثل قهوه و نسکافه زیاده‌روی نداشته باشد.
مصرف میوه‌ها و سبزیجات می‌تواند بسیار مفید باشد.
به جای مصرف گوشت پرچرب می‌توانید مصرف ماهی و غذاهای دریایی که غنی از امگا 3 هستند را انتخاب کنید.
غلات کامل و مواد غذایی غنی از فیبر را استفاده نمایید.
مصرف آجیل مثل گردو، پسته، فندق و بادام زمینی، در بیماران قلبی بسیار مفید می‌باشد، اما دقت کنید آجیل‌ها پر انرژی هستند و مصرف بیش از حد آنها می‌تواند منجر به چاقی و عوارض در بیمار شود، اما مصرف متعادل آجیل‌ها بسیار کمک کننده نیز می‌باشد.
بهتر است مصرف آجیل‌ها به صورت خام باشد.
نوروز و کودکان مبتلا به بیماری‌های کلیوی
ایام نوروز گرچه ایام خوبی برای تعطیلات می‌باشد، اما مراقبت از کودکان برای پیشگیری از بروز اتفاقات ناگوار ضروری است و همواره مراقبت از کلیه‌ها را فراموش نکنید.
رژیم غذایی در طول سفرهای نوروزی می‌تواند تاثیرات عمده‌ای برای بیماران کلیوی داشته باشد. بسیاری از بیماران کلیوی محدودیت‌هایی از نظر رژیم‌های غذایی دارند که باید حتما رعایت شوند.
مانند:
کنترل مصرف نمک و پرهیز از مصرف غذاها و آجیل‌های شور
کنترل مصرف مایعات و الکترولیت‌ها
منع مصرف بیش از اندازه آبمیوه‌ها
بیمار مبتلا به بیماری مزمن کلیه باید مراقب وضعیت پتاسیم خود نیز باشد. ممکن است کودکان شما نیاز به محدودیت پتاسیم داشته باشند، زیرا کلیه‌ها قادر به دفع همه پتاسیم مصرف شده نیستند.
برگه‌ها، انجیر خشک، گوجه‌فرنگی، شکلات، آجیل‌ها و دانه‌ها و موز، منابع غنی از پتاسیم هستند که باید در مصرف این مواد غذایی در ایام نوروز احتیاط شود.
مصرف مواد غذایی پروتئینی در نارسایی کلیوی نیز باید رعایت شود. باید از مصرف بیش از اندازه غذاهای گوشتی پرهیز کنند.
پرخوری و ریزه‌خواری کودکان
از آنجا که در عید نوروز دید و بازدید‌ها و مهمانی‌های بسیاری اتفاق می‌افتد، کودکان فرصت زیادی برای خوردن آجیل، شکلات و شیرینی پیدا می‌کنند.
این ریزه‌خواری‌ها جلوی اشتهای کودک را می‌گیرد و در کودک سیری کاذب ایجاد می‌کند و کودکان از خوردن غذاها و وعدههای اصلی اجتناب می‌کنند و مواد مغذی لازم را دریافت نخواهند کرد، بنابراین والدین باید در این ایام توجه داشته باشند و مصرف تنقلات را در طول روز برای کودکان کنترل کنند تا کودک بتواند منابع اصلی رژیم غذایی و مواد معدنی و ویتامین‌ها و همچنین مقادیر کافی و مناسب از پروتئین‌ها را دریافت کند.
توجه داشته باشید که در ایام نوروز حذف وعده صبحانه به هیچ وجه اتفاق نیفتد.
توجه داشته باشید که هرگز در ماشین در حال حرکت به کودکان غذا ندهید.
هرگز در شرایطی که کودکتان آرام و قرار ندارد و مشغول بازی می‌باشد، به او غذا ندهید.
ممکن است بچه‌ها تمایل کمتری به مصرف میوه‌های تازه و مایعات داشته باشند که والدین باید توجه داشته باشند فرزندان‌شان این منابع غذایی را نیز دریافت کنند.
در صورت بروز یبوست، کودکان را به مصرف سالاد میوه و سبزیجات تازه تشویق نمایید. بهترین روش برای کنترل یبوست، گنجاندن مقداری انجیر خشک و آلو در وعده آجیل روزانه کودک می‌باشد.
با آگاهی بیشتری برای روزهای نوروز آماده شویم تا بتوانیم بیشترین لذت را از تعطیلات ببریم، بدون آنکه نگران بر هم خوردن سلامت کودک عزیزمان باشیم.
