زندگی آنلاین؛ مجله اینترنتی سبک زندگی

آموزش توالت كردن كودكان

آموزش توالت كردن یك نقطه عطف در تكامل كودك است. یادگیری زمانی روی می‌دهد كه توانایی جدید فیزیكی، كلامی و اعتماد به نفس به سرعت در حال پیشرفت باشد كودكان باید انتظارات والدین و اجتماع را با نیازهای درونی‌شان برای استقلال و خودباوری توام كنند. سرانجام تمام كودكان سالم توالت كردن را یاد می‌گیرند، اما بیشتر والدین و پرستاران تا حدی در این زمینه درگیر هستند. براساس پژوهش‌ها و شواهد در ایالت متحده و انجمن كودكان آمریكا میانگین سنی شروع آموزش توالت طی چهار دهه اخیر از زیر 18 ماه به 21-36 ماهگی افزایش یافته است. مطالعات جدیدتر آموزش فشرده قبل از 27 ماهگی را بی‌تأثیر می‌دانند؛ چرا كه مهارت‌های تكاملی برای آموزش توالت مورد نیاز است. رویكرد آموزش توالت كودك محور (Bra Zelton) از بلوغ فیزیولوژیك كودك، توانایی درك، پاسخ و انگیزش درونی برای آمادگی كودك استفاده می‌كند كه معمولاً از 18 ماهگی شروع و بعد از 24-30 ماهگی تمام می‌شود. روند آموزش پس از نشانه آمادگی با استفاده از كلمات مثبت و تحسین بدون اعمال فشار با دستورات خاصی اجرا می‌شود.

كودكان تا زمانی‌كه از نظر رفتاری، احساسی و تكاملی آماده شوند، نباید برای آموزش توالت كردن تحت فشار قرار گیرند. توصیه شده آموزش بعد از 18 ماهگی شروع شود.

وقتی كودك استقلال خود را بروز دهد و از كلمه «نه» استفاده و رفتار والدین را تقلید كند و قادر به پیروی از دستورات ساده، نشستن و راه رفتن باشد و پوشك كثیف را خبر دهد و پوشك تمیز بخواهد، می‌توان شروع به آموزش كرد.

شروع با صندلی لگن‌دار باشد و صندلی لگن‌دار به كودك معرفی شود. لگن‌ها انواع مختلف دارند:

 لگن یكپارچه ساده، ارزان قیمت، كوچك و سبك قابل حمل كه رنگ‌های متنوع و شادی دارد برای كودكان بزرگ‌تر مناسبند.

 لگن با نشیمن‌گاه متحرك بزرگ و درپوش‌دار

 لگن‌های فانتزی، شكل‌های مختلف و تنوع زیادی دارد وسائل سرگرم كننده دارد و كودك می‌تواند زمان بیشتری روی آن بنشیند. بهتر است هنگام خرید كودك را با خود ببرید تا نظر بدهد؛ در این صورت به لگن علاقه‌مند می‌شود و از آن بیشتر استفاده می‌كند.

روزی 2 -3 بار هر بار 5-10 دقیقه از صندلی لگن‌دار استفاده و از كودك بخواهید با لباس‌هایش روی آن بنشیند. صندلی لگن‌دار را ابتدا در اطاق نشیمن قرار دهید تا كودك عادت كند. در زمان نشستن با او صحبت كنید یا قصه بخوانید و هر زمانی توالت صندلی را ترك كند پس از یكی دو هفته لباس و پوشك را درآورید و اگر كودك پوشك را كثیف كرد پوشك را داخل صندلی خالی كنید و توضیح دهید اینجا محلی برای مدفوع است. این كار را چندین بار تكرار كنید و وقتی مهارت دفع مدفوع را به دست آورد، از مشورت‌های تمرینی استفاده كرده و به كودك بیاموزید آن را چطور بالا بكشد.

مراحل مختلف آموزش توالت كردن با استفاده از عروسك مورد علاقه كودك انجام شود. وقتی عروسك خیس شد، محتوای صندلی لگن‌دار را در توالت خالی كرده و سیفون را بكشید و صندلی را در جای اصلی خود بگذارید.

در هنگام ادرار كردن از صدای شیر آب جهت تحریك ادرار كردن استفاده كنید و به كودك آموزش دهید تا شورت خیس و خشك را تشخیص دهد و در مورد شورت خشك با دادن جایزه كودك را تشویق نمائید. شورتش را بالا و پائین بكشد. پس از مدفوع كردن در صندلی لگن‌دار، یك وعده غذای مورد علاقه‌اش را بدهید و او را تشویق كنید. برای شورت‌های خیس كودك را وادار كنید خودش را تعویض كند.

در نوع و زمان آموزش پسران و دختران تفاوت‌هایی وجود دارد؛ چرا كه آنها از نظر جسمانی تفاوت زیادی با یكدیگر دارند. در مورد آموزش پسران باید به نكاتی توجه داشت؛ زیرا معمولاً كسانی كه آموزش را به عهده می‌گیرند، اغلب خانم‌ها هستند گاه سوالاتی برای مادران پیش می‌آید كه آیا پسرها هنگام رفتن به دستشویی باید بایستند یا بنشینند. موارد بهداشتی ادرار كردن در لگن را باید به آنها یاد داد. لگن‌های لبه‌دار مانع تراوش ادرار پسران بر روی زمین و كفپوش خانه می‌شوند. البته گاهی این قسمت باعث اذیت آلت تناسلی كودك می‌شود كه باید نحوه صحیح نشستن بر روی لگن‌ را به كودك آموزش داد. بهتر است برای آموزش پسران از پدران كمك گرفت. داشتن یك الگوی همجنس در تسریع آموزش نقش بسزایی دارد.

 اولین مهارت نگهداری كه ایجاد می‌شود نگهداری حركات روده‌ای در طول شب است كه در دخترها حدود 22 ماهگی و در پسرها 25 ماهگی اتفاق می‌افتد. توانایی بالا كشیدن لباس زیر یا شورت در دخترها

30 ‌ماهگی و در پسرها 33 ماهگی به وجود می‌آید. توصیه می‌شود لباس‌های كودكان بلند و ساده و راحت باشد و كمتر از بند و دكمه استفاده شود.

در دخترها اكثر مهارت‌ها زودتر از پسران ظاهر می‌شود. كودكانی كه والدین‌شان زمان آمادگی را زودتر تخمین بزنند ممكن است با آموزش طولانی‌تر یا مشكلات توالت كردن مواجه نشوند.

 ابتدا وظیفه تمیز كردن كودك به‌عهده والدین است، ولی به تدریج باید به تنهایی نشستن و اصول بهداشتی را به كودك آموزش داد. آموزش نظافت و شستن دست‌ها بعد از دستشویی كار راحتی نیست. شیر آب برای كودك حكم یك تفریج را دارد و ممكن است به خیس شدن دستشویی و حمام منجر شود كه با صبر و حوصله بهتر می‌شود. باید به كودك یاد دهید چگونه از كاغذ توالت برای نظافت خود استفاده كند. برای دختران به علت عفونت ادراری شیوه صحیح این است كه از جلو به عقب تمیز شوند؛ چه با دستمال و چه با آب. با این روش هیچ نوع باكتری از عقب به سمت جلو، یعنی مجاری ادرار وارد نمی‌شود.

به كودك حداقل یك‌ كلمه اشاره یا علامت هنگام ادرار یا مدفوع برای خبر دادن یاد دهید. این كلمه راحت، قشنگ و مطبوع باشد؛ مانند پی‌پی یا جیش.كودك معمولاً در این مواقع دست به طرف دستگاه تناسلی برده و حركات نمایشی نیز دارد.

زمانی‌كه كودك خیس یا كثیفی خودش را اعلام كرد او را به توالت برده لباس كهنه یا پوشك او را تعویض كنید و از اینكه به شما خبر داده او را مورد تشویق قرار دهید. در ابتدا كثیف بودن او را نادیده بگیرید.

برای آگاهی كودك نسبت به اعمال خود به شلوار خیس و كثیفش دست زده و یا آن را ببینید و در حین مدفوع كردن برای او توضیح دهید كه مشغول چه كاری است و نام این كار چیست. به تن داشتن لباس خیس یا كثیف برای كودك ناراحت كننده است، اجازه دهید كودك این ناراحتی را تجربه كند، زیرا انگیزه خوبی برای كنترل ادرار و مدفوع می‌شود و در نهایت كودك باید مسئولیت كارهای منجر به رفتار نامناسب در كودك می‌شود و گاهی اوقات برای جلب توجه والدین صورت می‌گیرد.

كودك باید مسؤولیت كارهای خود را به عهده بگیرد. به عنوان مثال برای شستن دست‌ها یا لباس و شلوار از او كمك بگیرید و در پوشیدن لباس و شلوار به او كمك و آموزش دهید.

اگر كودك در طول روز نیاز به توالت رفتن داشت، به او بگویید چند ثانیه صبر كرده و سپس به توالت برود این امر موجب كنترل ادرار در كودك می‌شود.

در صورتی‌كه كودك از محل توالت و سیفون می‌ترسد، ترس‌های او را برطرف كنید. با او همراه شوید تا محل توالت را چندین بار ببیند و خودش سیفون را بكشد. همچنین او را تشویق كنید تا درباره ترس‌هایش صحبت كند و نسبت به حل این مسأله موفق‌تر عمل نماید.

توالت تمیز باید به راحتی در دسترس كودك و برای او جالب باشد مسأله برخی والدین از مكان توالت برای تنبیه كودك استفاده می‌كنند. این‌كار موجب ناامن شدن محل توالت برای كودك شده و در آنجا احساس ترس می‌كند.

گاهی اوقات كودكان هنگام دفع به علت یبوست احساس درد می‌كنند. غذاهای فیبردار مانند انواع سبزیجات، میوه‌جات ملین، ‌مانند هلو، گلابی، زردآلو، آلوزرد و . . . موجب شلی و راحتی مدفوع می‌شود. خوردن مایعات فراوان یا مصرف غذاهایی مانند سوپ جو موجب شلی و راحتی دفع شده و در نتیجه عمل دفع در ذهن كودك دردناك محسوب نمی‌شود.

برخی از كودكان كه توالت كردن را یاد گرفته‌اند، در زمان دفع مدفوع مخفی می‌شوند شیوع این رفتار بیشتر در سن 32 ماهگی است. كودكانی‌كه مخفی می‌شوند، بیشتر احتمال دارد كه امتناع از مدفوع كردن بعلت یبوست، نگه داشتن مدفوع و مشكلات بعدی آموزش داده شود.

این كودكان ممكن است به دلیل خجالت یا ترس مخفی شوند یا به دلیل اینكه فكر می‌كنند مدفوع كردن یك رفتار خصوصی است.

آموزش دیرهنگام خانواده برای توالت كردن چندین علت دارد؛ مثلاً راحت‌ بودن پوشك‌های یكبار مصرف و شورت‌های راحت ممكن است باعث شود برخی از والدین آموزش توالت را به تأخیر بیندازند. برخی دیگر ممكن است كودكان را زودتر آموزش دهند تا در هزینه‌ها صرفه‌جویی شود عوارض آموزش‌های دیرهنگام شامل استرس خانواده و اثرات جانبی پوشك‌های غیر قابل جذب زیست محیطی و آلودگی و افزایش خطر اسهال و عفونت ادراری ناشی از تعویض بیشتر پوشك‌ها در مهد كودك می‌باشد.

از آنجا كه هر خانواده و كودك منحصر به فرد هستند، توصیه‌ها در مورد زمان ایده‌آل یا روش مطلوب برای همه یكسان نیست. پزشكان خانواده باید راهنمایی‌هایی در مورد روش‌های آموزشی توالت ارائه و كودكانی را كه در رسیدن به این نقطه عطف تكاملی مشكل دارند، شناسایی كنند و راهكارهای مناسب را ارائه دهند.